دنیای‌اقتصاد : بر اساس اطلاعات صورت‌های مالی منتشر شده توسط بانک‌های بورسی، مانده تسهیلات اعطایی این بانک‌ها مجموعا ۸درصد رشد داشته و از ۲۸۹۲هزار میلیارد تومان به ۳۱۲۳هزار میلیارد تومان رسیده است. مطابق اطلاعات همین صورت‌ها، درآمد بانک‌های بورس از محل تسهیلات اعطایی هم حدود ۱۴درصد افزایش داشته و از ۳۰۰هزار میلیارد تومان به ۳۴۴هزار میلیارد تومان رسیده است. البته دادههای مربوط به درآمد تسهیلات اعطایی دادههای ناخالص بوده و برای بررسی دقیق‌‌‌تر میزان رشد درآمدها از این محل، باید به سراغ دادههای خالص‌تر رفت. به هر حال این داده‌‌‌ها نشان می‌دهد که بانک‌ها درآمد خوبی از اعطای تسهیلات به دست آورده‌‌‌اند.
بررسی وضعیت تسهیلات اعطایی در صورت‌های مالی
بر اساس اطلاعات صورت‌های مالی، موسسه اعتباری ملل بیشترین میزان رشد ماهانه مانده تسهیلات اعطایی را تجربه کرده است. مانده تسهیلات این بانک در ابتدای اسفند ماه سال گذشته به‌طور خالص حدود ۱2هزار میلیارد تومان رشد داشته که این موضوع موجب شده مانده تسهیلات اعطایی این بانک از 27هزار میلیارد تومان به حدود 39 هزار میلیارد تومان افزایش داشته باشد. در نتیجه رشد 40 درصدی در میزان مانده تسهیلات اعطایی این بانک دیده می‌شود. پس از این بانک، بانک پارسیان در جایگاه دوم قرار دارد. مانده تسهیلات این بانک تا انتهای بهمن حدود 195 هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که در اسفند شاهد رشد 30هزار میلیارد تومانی بوده است.
در نتیجه این امر مانده تسهیلات این بانک در انتهای اسفند با رشد حدودا 5/ 15 درصدی طی دوره به حدود 225هزار میلیارد تومان رسیده است. جایگاه سوم رشد مانده تسهیلات اعطایی هم به بانک صادرات اختصاص دارد. این بانک طی دوره اسفند ماه 38هزار میلیارد تومان رشد تسهیلات را در ترازنامه خود تجربه کرده است. بر اساس این رشد، مانده تسهیلات اعطایی این بانک با رشد حدودا 10 درصدی از 388 هزار میلیارد تومان در انتهای بهمن به 426هزار میلیارد تومان در انتهای اسفند ماه رسیده است. اما بیشترین میزان رشد مبلغی در مانده تسهیلات اعطایی، مربوط به بانک ملت است.
این بانک در اسفند ماه سال‌جاری، حدود 92هزار میلیارد تومان تغییر را در مانده تسهیلات تجربه کرده است. مجموع تسهیلات این بانک در انتهای بهمن ماه عدد 996هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که این رقم در انتهای بهمن ماه به 108هزار هزار میلیارد تومان رسید که رشد حدودا 9 درصدی را در مانده تسهیلات این بانک نشان می‌دهد. بانک دی هم کاهش میزان مانده تسهیلات اعطایی را با افت حدود 7/ 0 درصدی به خود اختصاص داده است. به‌طور کلی مانده تسهیلات اعطایی بانک‌های بورسی در اسفند سال گذشته حدود 8درصد رشد داشته و از 2892هزار میلیارد تومان به 3123هزار میلیارد تومان رسیده است.
نقش تسهیلات اعطایی در عملکرد بانک‌ها
درآمد از محل تسهیلات اعطایی یکی از مهم‌ترین اقلام درآمدی بانک‌هاست. اعطای تسهیلات و سپرده‌‌‌گیری از عملیات‌‌‌های اصلی بانک‌ها در هر کشوری محسوب شده و با توجه به ضعف جدی بانک‌های ایران در کسب درآمد از محل کارمزد خدمات دیگر، این قلم در ترازنامه اهمیت به مراتب بیشتری نسبت به اقلام دیگر ترازنامه پیدا می‌کند. درآمد تسهیلات اعطایی برای بانک‌ها درواقع از محل همان سود تسهیلات تامین می‌شود، اما این آن چیزی نیست که در نهایت برای بانک باقی می‌‌‌ماند. از آنجا که بانک منابع این تسهیلات را از محل سپرده‌‌‌های بانکی تامین می‌کند، در نتیجه باید بخشی از این سود را به سپرده‌‌‌گذاران اعطا کند که معمولا این سود اعطایی در صورت سود و زیان با نام هزینه سود سپرده‌‌‌ها شناخته می‌شود. سود اصلی بانک از محل تسهیلات، در واقع شامل حق‌الوکاله‌‌‌ای می‌شود که سالانه معمولا بین 3 تا 4درصد وابسته به نوع بانک تعیین می‌شود.
میزان درآمدی که بانک از این محل دریافت می‌کند به نوعی می‌تواند نمایانگر عملکرد بانک در مدیریت سپرده‌‌‌های مشتریان باشد. البته تسهیلات تنها محلی نیست که بانک سپرده مشتریان را به آن اختصاص می‌دهد. سپرده‌‌‌گذاری‌‌‌ها و اوراق هم بخش‌‌‌های دیگر هستند که بانک سپرده مشتریان را به آن سمت حرکت می‌دهد. اما همواره بخش تسهیلات نسبت به دیگر بخش‌‌‌ها یکی از ریسکی‌‌‌ترین سرمایه‌گذاری‌‌‌های بانک به شمار می‌‌‌روند. این بخش همواره با ریسک عدم‌بازپرداخت مشتریان مواجه است. البته این ریسک متوجه سپرده‌‌‌گذاران نیست، چراکه بانک موظف است تحت هر شرایطی اصل سپرده و سود آن را به سپرده‌‌‌گذاران بازگرداند. اما درصورتی که این نهاد نتواند بازپرداخت اقساط وام‌‌‌ها را مدیریت کند، فشار سنگینی بر ترازنامه آن وارد شده و می‌تواند عملکرد بانک در بخش‌‌‌های دیگر را مختل کند.
درآمد بانک‌ها از تسهیلات اعطایی
با بررسی صورت‌های مالی، تقریبا مشخص می‌شود که درآمد بانک‌های کشور از محل تسهیلات در اسفند ماه به‌طور متوسط حدود 14درصد رشد داشته است. البته نکته حائز اهمیت این است که در این گزارش، صرفا درآمد ناخالص بانک‌ها در حوزه تسهیلات بررسی خواهد شد. ممکن است با بررسی خالص درآمد تسهیلات، این نسبت‌‌‌ها تغییر کند. بیشترین میزان رشد درآمد از محل تسهیلات اعطایی را بانک پارسیان در اسفند ماه تجربه کرده است. درآمد این بانک از محل تسهیلات اعطایی در این ماه 21درصد رشد داشته و از 2/ 12هزار میلیارد تومان به 8/ 14هزار میلیارد تومان رسیده است. پس از این بانک، بانک پاسارگاد با 19درصد رشد درآمد در جایگاه دوم قرار گرفته است. درآمدهای این بانک با رشد حدودا 19 درصدی از 53هزار میلیارد تومان به 63هزار میلیارد تومان رسیده است.
این بانک همچنین بیشترین میزان رشد مبلغی درآمدهای تسهیلات اعطایی را تجربه کرده است. پس از بانک پاسارگاد، بانک ملت بیشترین میزان رشد مبلغی درآمد تسهیلات اعطایی را تجربه کرده است. این بانک تا انتهای بهمن ماه سال 1401 مجموعا 83هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده بود. در اسفند سال گذشته این بانک حدود 5/ 9هزار میلیارد تومان دیگر در این بخش درآمد کسب کرده که می‌توان گفت رشد 11درصدی را تجربه کرده است. در نتیجه این رشد، مجموع درآمدهای این بانک از محل تسهیلات به 92هزار میلیارد تومان رسیده است. به‌طور کلی درآمد بانک‌ها از محل تسهیلات اعطایی هم در اسفند سال 1401 مجموعا 14درصد رشد داشته و از 300هزار میلیارد تومان به 344هزار میلیارد تومان رسیده است.
