چرا صنعت فرش از عرش به فرش رسید؟

 
به گزارش تسنیم، صدای روح نواز دفه زنی، شاید رازی است که به دست هنرمندان، بر دار قالی فاش می‌شود؛ دستانی که رج به رج می‌بافند تا هنر اصیل ایرانی، زبانزد خاص و عام باشد اما گویا مشکلات نیز سایه سنگینی بر این دارهای قالی انداخته است.دارهای قالی، میزبان هنرمندانی است که در کنار کار خانه، برای تأمین بخشی از مایحتاج زندگی، گره بر گره می‌افزایند تا گره از زندگی خویش گشوده شود.

روزها و ثانیه‌ها به هم پیوند می‌خورد تا آخرین گره بر دار قالی بافته شود؛ عمر هنرمندان این مرز و بوم پشت دارهای قالی، سپری شده و با انواع مشکلات عضلانی و دردهای دائمی نیز باید، مدارا کنند. نور چشم آنان کم سو می‌شود تا هنر اصیل ایرانی زیر پای ما دلبری کند.

به سراغ عبدالله بهرامی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف شهری و عشایری رفتیم تا از نزدیک در جریان مشکلات بازار کار این صنعت قرار بگیریم.

وی درباره مشکلات فرش دستباف گفت: همواره در دنیا حرف اول را فرش دستباف می زد, در ایران می توان از این ظرفیت برای ایجاد اشتغال استفاده کرد چرا که نیازمند تجهیزات و سرمایه گذاری خاصی نیست. در دهه اخیر یکی از امتیازات یک بانوی ایرانی این بود که در بافندگی مهارت داشته باشد. فرش دستباف از رقابت با خارجی ها حذف شد. اکنون مصر دومین کشور صادرکننده فرش دستباف به جهان است. فرش هند هم بد نیست اما آنچه فرش دستباف ایرانی دارد، گنجیده بسیار زیبای طرح و نقشه است. طرح و گنجینه را هیچ طرحی ندارد.

بهرامی با اشاره اینکه زمانی که بیمه قالیبافان را حذف کردند بسیاری از قالیبافان از این امتیاز بی بهره شدند افزود: امروز قالیبافان به دلیل شرایط دشوار خجالت می کشند که بگویند قالیباف هستند و خجالت می کشند. صنعت فرش دستباف همخوانی با اقتصاد مقاومتی دارد. 85 درصد صنعت فرش از بدو تأسیس صادر شده است. در بدترین شرایط تحریمی کمتر از 400 میلیون صادرات نداشته ایم. صادرات فرش که زمانی در دهه هفتاد شمسی به سالی یک تا 1.2 میلیارد دلار می‌رسید و حتی در سال‌های تحریم به طور میانگین سالانه 300 میلیون دلار فرش دستباف صادر می‌شد، اما متأسفانه سال گذشته فقط 72 میلیون دلار فرش صادر شد. در چهار ماه اول سال جاری فقط 15 میلیون دلار از محل صادرات فرش دستباف نصیب کشور ما شده است که در بالاترین برآورد پیش‌بینی می‌شود تا آخر امسال حداکثر 50 میلیون دلار از محل صادرات فرش دستباف عاید کشور شود.

مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف شهری و عشایری ایران بیان کرد: 30 درصد فرش دستباف ایرانی به آمریکا صادر می‌شد، متأسفانه به خاطر تحریم‌های آمریکا امکان صادرات فرش دستباف به این کشور وجود ندارد. در مورد سایر کشورها نیز تجار جرأت صادرات ندارند چرا که ارز حاصل از صادرات بسیار دیر به دستشان می رسد. این در حالی است که صادر کننده با وجود اینکه هنوز ارز را به طور کامل دریافت نکرده است باید سریعاً آن را در سامانه نیما پیمان سپاری کند.

بهرامی اظهار داشت: قیمت مواد اولیه تولید فرش بین 40 تا 50 درصد افزایش یافته و قیمت هر کیلو نخ ابریشم حدود 1.7تا 1.8 میلیون تومان شده است، بافنده‌ها چگونه می‌توانند این مواد اولیه را بدون داشتن پول تهیه کنند. حدود 1740 تعاونی فرش در کشور وجود دارد که حدود 60 درصد اعضای آن در یکسال گذشته بیکار شده اند و کارگاه های آنها تعطیل شده است.

وی درباره مشکلات مربوط به بیمه قالیبافان گفت: متأسفانه به دلیل عدم تأمین بودجه پوشش بیمه‌ای قالیبافان درست نشده است، گرچه طبق قانون از سال 88 تا 93 حدود 450 هزار قالیباف بیمه شدند اما از آن سال به بعد به علت عدم تأمین بودجه بیمه 250 هزار نفر قالیباف قطع شد و الان فقط 230 هزار بافنده فرش در کشور تحت پوشش بیمه قرار دارد.

بهرامی گفت: نمایشگاه فرش دستباف که به عنوان بزرگترین نمایشگاه بود قرار بود 28 مرداد برگزار شود که به خاطر بیماری کرونا برگزار نشد و بنابراین بازار فرش دستباف همچنان در رکورد به سر می‌برد نه صادراتی می‌شود و نه فروش داخلی قابل توجهی وجود دارد. بنابراین نمی‌توان ادعا کرد که تولید فرش چند برابر شده است.صنعت فرش به طرز وحشتناکی آسیب دیده است. حدود 60درصد فعالان صنعت فرش بیکار هستند.

وی بیان کرد: بخش دولت در زیرساخت ها مقصر است. هنوز در کشور فرآوری پشم را نداریم. فرآوری پشم ظرفیت ایجاد اشتغالزایی را دارد و می تواند در افزایش کیفیت تولیدات داخلی اثر گذار باشد و می تواند باعث رشد صنایع نساجی شود.

مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش با بیان اینکه اگر صنعت نساجی ترکیه رشد کرده است به پشتوانه اصلاح نژاد است گفت:در کشور ما تنوع نژاد گوسفند زیاد است. اگر بخواهیم این ها را اصلاح کنیم، در بحث صنایع نساجی می توانیم ارزآوری زیادی داشته باشیم و موفق عمل کنیم. در حال حاضر پشم در کشور ما به صورت خام صادر می شود و پس از فرآوری دوباره به کشور وارد می شود.

وی اظهارداشت: پرداخت تسهیلات برای اشتغال مناسب است، اما نمی تواند موثر باشد. صنایع تبدیلی، فرآوری پشم و .... می تواند ظرفیت اشتغالزایی بالایی داشته باشد. شاید طرح اشتغال روستایی موثر باشد، اما توجه به صنعت فرش برای دولت اهمیت زیادی ندارد. به طور مثال مشاهده می کنید که بیمه بخش زیادی از قالیبافان از بین رفت، اما واقعاٌ دولت اقدامی کرد؟

بهرامی بیان کرد: بازار چین بزرگترین مصرف فرش دستباف ایرانی را دارد. این بازار به این بزرگی باید برای ایران باشد, اما شرایط مهیا نیست، چرا که صادر کننده حمایت نشده است. یکی دیگر از مشکلات در صنعت فرش بحث زنجیره فروش است، متأسفانه هیچ زنجیره فروشی در کشور وجود ندارد. کشورهای خارجی مانند ایران نیستند. ما هیچ اقدامی برای زنجیره فروش انجام نگرفته است. متأسفانه صنعت فرش در کشور حمایت نشده است. به طور مثال مرکز ملی فرش آمار تعداد بافنده را ندارد. این به این معنی است که برای آن ها اهمیتی ندارد.

اشتغال‌زایی , معاونت کارآفرینی و اشتغال ,

بهرامی با اشاره به اینکه در پرداخت تسهیلات کرونا، صنعت فرش دستباف فراموش شده بود گفت:با بحرانی شدن وضعیت فرش تعداد بیکاری ها بیشتر خواهد شد. فرش ظرفیت بسیاری خوبی دارد. فرش در بسیاری از استان ها درحال از بین رفتن است. استان هایی مانند مرکزی و کرمان رفته رفته از فرش فاصله گرفته اند.

وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از مشکلات فرش، نداشتن شناسنامه فرش است، افزود: از دیگر مشکلات بحث مواد اولیه است. در بحث تهیه مواد اولیه حتی یک ریال دولتی پرداخت نشده است.از سوی دیگر کل کالاها در داخل کشور دچار افزایش قیمت شده است؛ تنها کالایی که در ایران افزایش قیمت نداشته است فرش دستباف است. نوغان داری از بین رفته است، تا 20سال گذشته یکی از تولیدکنندگان بزرگ جهان بودیم. نوغان داران حمایت نشدند و تسهیلات به آنها ندادند و اکنون سالیانه 550 تن ابریشم با ارز آزاد وارد کشور می شود.

مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش با بیان اینکه اگر این صنعت حمایت شود بسیار بیشتر از صنعت پتروشیمی می تواند برای کشور آورده داشته باشد اظهار داشت:در این صنعت 2 میلیون نفر به صورت فردی و 5 میلیون نفر در مجموع اشتغال دارند. این صنعت بسیاری بزرگی است که از صنعت معادن و پتروشیمی بزرگتر است. در این چند ساله اخیر برای حوزه بین المللی فرش هیچ اقدامی انجام نشده است. افزایش قیمت مواد اولیه منجر به افزایش قیمت تمام شده فرش منجر می شود. 30درصد قیمت تمام شده فرش مواد اولیه است. 70 درصد از قیمت تمام شده فرش، هزینه دستمزد است. درحال حاضر به خاطر گران شدن مواد اولیه ، 30درصد به 60 درصد رسیده است.

وی بیان کرد: تولید کننده زمانی که مشاهده می کند قیمت مواد اولیه گران و هزینه دستمزد نیز افزایش یافته است، به خاطر عدم حمایت دولت، از کیفیت کار کم می کند. وزارت صمت بزرگترین وزارت کشور است. گاهاً مشاهده می کنیم که ابریشم با کیفیت کم در فرش ها به کار می رود .باید جلوی کسی که تولید کننده مواد اولیه هست و مواد آن بی کیفیت است گرفته شود.