"گرد و غبار" زادۀ بی­‌توجهی به آبخیزداری

 

 به گزارش تسنیم،پدیدۀ گردوغبار از پدیده­‌های طبیعی است که کشورهای مختلف دنیا و از جمله ایران را با آن درگیر هستند. بر اساس گزارش کنوانسیون مقابله با بیابانزایی ملل متحد (UNCCD)، به دلیل بروز طوفان­‌های گرد و غبار سالانه بالغ بر 2000 تا 3000 میلیون تن خاک در سطح جهان منتشر وجابجا می­‌شود.

گسترش روزافزون پدیدۀ گردوغبار در ایران

 این پدیده آتمسفری در هر منطقه دارای فرایند خاص بوده و در طی دهه‌های اخیر در اغلب نقاط جهان روند افزایشی داشته است. نکتۀ در خور تأمل در دهۀ اخیر، افزایش شدید تعداد وقوع (روزهای گرد وغباری) و شدت طوفان­‌های گرد و غبار است که فراوانی وقوع آنها در 50 سال اخیر در دنیا به‌شدت افزایش یافته است.

 در ایران نیز در سال­‌های اخیر، تشدید این طوفان­‌ها از لحاظ شدت، وسعت و تکرار و تأثیرگذاری آن بر مناطق غرب، جنوب و مرکز، کشور را با پدیدۀ جدید و متفاوت با روند طبیعی مواجه ساخته است که به منظور بررسی علل تشدید این پدیده، تحولات منطقه باید مورد واکاوی قرار گیرد.

عوارض و پیامدهای منفی گردوغبار در ایران

تشدید پدیدۀ گردوغبار در ایران به‌خصوص استان­‌های غربی و جنوب شرقی کشور در سال­‌های اخیر، عوارض و آثار ناگوار متعددی را برجای گذاشته است؛ از بین رفتن منابع زیست انسانی در مناطق تحت تأثیر، مهاجرت جوامع روستایی و شهری، افزایش میزان خسارات و حوادث جاده­‌ای و بروز اختلال در شبکه حمل و نقل، افزایش آلودگی هوای شهرها و گسترش شیوع بیماری­‌های قلبی تنفسی و نیز بیماری­‌های چشمی تنها بخشی از پیامدهای مخرب این پدیده می­‌باشد که سلامت محیط زیست انسانی را مورد تهدید قرار داده است.

پیامدهای ناگوار اقتصادی پدیدۀ گردوغبار

یکی از جنبه­‌های مهم پدیدۀ گردوغبار، خسارات مادی و مالی فراوان ناشی از این پدیدۀ طبیعی است؛ طبق بررسی‌های انجام شده، مجموع خسارات اقتصادی بر کل کشاورزی سه استان شدیداً متأثر ایلام، خوزستان و کرمانشاه از 2227 میلیون دلار تا 13661 میلیون دلار برآورد شده است و در سال 1388 هر یک روز تعطیلی در اثر گردوغبار بر مبنای ارزش افزوده استانی 142 میلیون دلار و بر مبنای متوسط ارزش افزوده کشوری 66 میلیون دلار، مجموعاً بر اقتصاد سه استان زیان وارد کرده است.

همچنین نتایج پژوهش دیگر نشان می­‌دهد خسارات ناشی از هزینۀ مرگ و میر ناشی از آلودگی گردوغبار استان­‌های خوزستان، کرمانشاه و کردستان، به ترتیب 3.506.580.000 ؛ 947.520.000 ؛ 466.200.000 دلار و هزینه­‌های مستقیم پزشکی در استان­‌های منتخب به ترتیب 1.0184.285؛ 1.0571.428؛ 76.000.000 دلار و متوسط هزینۀ فرصت هر بیمار 24 دلار است.

راه حل مقابله با پدیدۀ گردو غبار

در بیان اهمیت و ضرورت پرداختن به پدیدۀ گردوغبار و راه مقابله با آن، محمود عرب خدری عضو هیئت علمی پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری و دبیر چهارمین همایش آبخیزداری معتقد است: «در دهۀ اخیر تعداد روزهای وقوع گردوغبار و شدت طوفان­‌های گردوغبار به‌شدت افزایش یافته به‌نحوی که فراوانی آنها در کشور ایران تنها در 3 سال اخیر 10 برابر شده است. یکی از علل و عوامل عمدۀ گردوغبار، عدم توجه به ضرورت اعمال مدیریت جامع آبخیزها و حفاظت از منابع آب و خاک است».

سخن نهایی

سخن نهایی اینکه با توجه به آثار مخرب بهداشتی، اجتماعی و زیست محیطی و خسارات فراوان اقتصادی و مالی طوفان­‌های گردوغبار، می­‌توان این بحران را به مثابه تهدید بالقوه­‌ای برای امنیت زیست محیطی و ملی ایران تلقی کرد؛ به طوری که این پدیده بخش­‌هایی از زندگی مردم را دچار اختلال کرده و کیفیت زندگی را در برخی استان­‌های کشور به‌شدت تحت‌الشعاع قرار داده است و بهترین راه مقابله با این معضل، توجه به آبخیزداری و مدیریت جامع حوزۀ آبخیز می­‌باشد.