افزایش ۲۲ درصدی بلیت قطار در روزهای آتی

در حالی که قرار است از پایان ماه مبارک رمضان نرخ بلیت قطار ۲۲ درصد افزایش یابد، کارشناسان اقتصاد حمل و نقل معتقدند می توان با ارتقای بهره وری و کاهش هزینه شرکت ها، صنعت ریلی را سودده کرد.

به گزارش خبرنگار مهر، قرار است تا چند روز آینده قیمت بلیت قطار افزایش ۲۲ درصدی داشته باشد. آخرین افزایش قیمت بلیت قطار به تیر ماه سال گذشته و ایام تغییر نرخ ارز برمی گردد که بر اساس قانون، شرکت‌های حمل و نقل ریلی با توجه به افزایش هزینه‌های جاری و ارزی خود خصوصاً برای واردات قطعات قطار به خصوص چرخ و بوژی (محور) که جز پُرمصرف ترین قطعات به شمار می‌روند، طی درخواستی از شرکت راه آهن، خواهان افزایش ۲۰ درصدی قیمت بلیت قطار بودند؛ شرکت راه آهن نیز با این افزایش قیمت موافقت کرد اما با ورود سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، درنهایت شاهد افزایش ۱۰ درصدی بلیت قطار در سال گذشته بودیم.

در سال جاری نیز که روند افزایشی نرخ ارز در ماه‌های پایانی سال گذشته سبب افزایش هزینه‌های جاری و تعمیراتی شرکت‌های حمل و نقل ریلی شده بود، انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی خواهان افزایش ۳۰ تا ۳۵ درصدی قیمت بلیت قطار بودند؛ اما این بار سازوکار تعیین نرخ از شرکت راه آهن به شورای عالی ترابری تغییر جهت داد و این شورا با افزایش ۲۵ درصدی قیمت بلیت قطار موافقت کرد؛ اما سازمان حمایت بار دیگر به این موضوع ورود کرده و ۳ درصد از آن کاسته تا پس از تعطیلات عید فطر، شاهد افزایش ۲۲ درصد دیگر به نرخ بلیت قطار باشیم.

این افزایشِ مجموعاً ۳۲ درصدی قیمت بلیت قطار در طول یک سال در حالی رخ می‌دهد که آخرین افزایش نرخ بلیت‌های مسافری به تیرماه ۹۴ برمی گردد و نرخ بلیت‌ها به مدت ۳ سال ثابت بود.

شهرام آدم نژاد معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی هفته گذشته در حاشیه امضای تفاهم نامه این معاونت با مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت نهاد ریاست جمهوری از افزایش ۲۲ درصدی بلیت قطار در پایان ماه مبارک رمضان خبر داده بود.

به گفته معاون وزیر راه، این تصمیم در شورای عالی ترابری به تصویب رسیده اما درخواست شرکت‌های حمل و نقل ریلی برای افزایش قیمت بلیت قطار بسیار بیشتر از این رقم بوده است.

همچنین عباس تابش رئیس سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان نیز روز شنبه در نشست خبری این سازمان در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر درباره ورود سازمان حمایت به موضوع قیمت بلیت قطار اظهار داشت: شورای عالی ترابری با افزایش ۲۵ درصدی بلیت قطار موافقت کرده بود اما سازمان حمایت به این موضوع ورود کرده و افزایش قیمت بلیت قطار را به ۲۲ درصد کاهش داد.

در حالی که در سال‌های گذشته وزارت راه و شهرسازی تلاش گسترده‌ای برای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی انجام داد که به زعم بسیاری از کارشناسان توجیه اقتصادی نداشت، با این حال این روند با اصرار دولت‌های یازدهم و دوازدهم با ۲ توجیه «دارا بودن فواید اجتماعی رساندن ریل به شهرهای محروم (به جای توجیه اقتصادی)» و «انتقال سفرهای جاده‌ای به ریلی» ادامه یافت.

در صورتی که ناوگان مورد نیاز تأمین شود، می‌توان امیدوار بود که با انتقال سفرهای جاده‌ای به ریل در ایام پیک مسافرتی سال، از میزان کشته‌های جاده‌ای کاسته شود چرا که به نظر کارشناسان، حمل و نقل ریلی ایمن ترین مود حمل و نقلی است.

اما چنانچه نرخ بلیت قطارهای مسافری بدون افزایش خدمات و سرعت تردد قطار، افزایش یابد، روند انتقال مسافران دیگر مودهای حمل و نقلی مانند هوایی و جاده‌ای به ریلی، کند یا متوقف خواهد شد که با توجه به گران بودن بلیت هواپیما، این جاده است که نخستین گزینه مسافران بوده و بخش عمده‌ای از مسافران، سفر با خودروی شخصی را انتخاب خواهند کرد.

در این صورت باید بار دیگر منتظر بازگشت رشد تصادفات و کشته‌های جاده‌ای به ارقام بالای ۲۰ هزار نفر در سال باشیم؛ اتفاقی که در ظرف ۱۰ سال از ۲۵ هزار کشته به ۱۶ هزار کشته در سال ۹۶ رسیده بود.

حسن خسته بند، نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی در خصوص افزایش قیمت بلیت قطار معتقد است: به نظر من پیشنهاد افزایش چشمگیر قیمت بلیط قطار در شرایط کنونی درست نیست، زیرا در سال‌های اخیر شاهد بودیم که مردم و مسافران با افزایش قیمت بلیط هواپیما، به سمت استفاده از قطار و حمل و نقل جاده‌ای هدایت شدند.

وی تصریح کرد: این نگرانی وجود دارد که با افزایش قیمت بلیط قطار، مردم دیگر توان استفاده از حمل و نقل ریلی را نداشته باشند، بنابر این باید راه کارهای دیگری در این حوزه دیده شود.

عضو کمیسیون عمران مجلس ادامه داد: افزایش ۲۲ درصدی قیمت بلیط قطار در شرایط کنونی مطلوب نیست، از این رو وزارت راه و شهرسازی باید برای جبران بخشی از مشکلات اعتباری، قیمت بلیط را به میزان معقول افزایش دهد.

وی پیشنهاد داد: افزایش قیمت حمل و نقل ریلی باید به صورت پلکانی و تدریجی صورت گیرد؛ در غیر این صورت، با محدودسازی نرخ‌ها، باید در آینده شاهد باز شدن فنر افزایش قیمت‌ها باشیم.

مهرداد تقی زاده، دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره افزایش قیمت بلیت قطارهای مسافری اظهار داشت: در حال حاضر مدت طولانی است که نرخ بلیت قطارها ثابت است و شرکت‌ها باید با همین درآمدی که از محل فروش بلیت دارند، سایر فعالیت‌های لازم در این صنعت شامل تعمیر و نگهداری قطارها، خرید قطعات، تأمین ایمنی چرخ، محور و بوژی قطار و همچنین خدماتی که به مسافران اعم از پذیرایی و دیگر خدماتی که ارائه می‌شود، را نیز باید از محل فروش بلیت تأمین کنند.

وی با بیان اینکه تمام این موارد در چند ماه اخیر با افزایش قیمت مواجه شده اند، افزود: این در حالی است که قیمت بلیت از سال ۹۴ تا تیر ماه ۹۷ افزایش نداشته و در تیرماه ۹۷ تنها ۱۰ درصد رشد داشت.

دبیر انجمن شرکت‌های ریلی با تأکید بر اینکه قطارها باید در شرایط ایمن تردد داشته باشند، ادامه داد: از سوی دیگر به دلیل تحریم‌ها و عدم امکان خرید ناوگان مسافری جدید از دیگر کشورها، نباید قطارهای قدیمی اوراق شوند بلکه باید با تعمیرات و اوورهال در خط باقی نگه داشته باشند. اگر قرار بر تعمیر قطار باشد، می‌بینیم که هزینه تعمیر و نگهداری قطار، رشد ۲۰۰ درصدی نسبت به سال‌های اخیر داشته است اما قطعاً نمی‌توان این هزینه را از افزایش قیمت بلیت تأمین کرد.

وی با تأکید بر اینکه در همه جای دنیا به بخش حمل و نقل ریلی به دلیل گران بودن تجهیزات، ناوگان و زیرساخت‌های آن یارانه داده می‌شود، گفت: دولت باید به شرکت‌ها و بخش خصوصی فعال در صنعت ریلی یارانه پرداخت کند که محل تأمین آن باید مابه التفاوت مصرف سوخت ریلی به جاده‌ای باشد؛ مصرف سوخت در بخش ریلی یک ششم مصرف سوخت در بخش حمل و نقل جاده‌ای است. ضمن اینکه قطار نسبت به جاده از ایمنی بالاتر و آلایندگی محیطی کمتری برخوردار است.

تقی زاده درباره افزایش قیمت بلیت قطار گفت: انجمن شرکت‌های حمل و نقل ریلی خواهان افزایش ۳۰ درصدی بلیت قطار بود که شورای عالی ترابری با افزایش ۲۵ درصدی آن موافقت کردو نهایتاً با ورود سازمان حمایت، به ۲۲ درصد کاهش یافت. اگر افزایش قیمت بلیت قطار ۲۵ درصد بود، شرکت‌های ریلی تنها می‌توانستند ۱۰ درصد از هزینه‌های خود را جبران کنند.

به گزارش خبرنگار مهر، برخی کارشناسان معتقدند هزینه‌های تحمیلی به شرکت‌های ریلی را می‌توان با استفاده از بهره وری و کاهش هزینه‌های جاری و تعمیراتی کاهش داد و حتی المقدور گزینه افزایش قیمت بلیت را به عنوان آخرین راهکار در نظر گرفت.

تعدادی از این ایده‌های بهره ورانه می‌تواند شامل کاهش تعداد واگن‌های هر رام قطار دانست به عنوان مثال در ایران سقف تعداد واگن‌های هر رام قطار، ۱۰ دستگاه است که می‌توان آن را به تعدادی که صندلی‌های هر واگن به فروش می‌رسد، کاهش داد؛ برای جبران هزینه لوکوموتیو هم می‌توان از لوکوموتیوهای با قدرت کشندگی کمتر استفاده کرد که در این صورت مصرف سوخت لوکوموتیو نیز کاهش می‌یابد.

ایده دیگری که برخی کارشناسان مطرح کرده اند، ادغام شرکت‌های حمل و نقل ریلی باری و مسافری است تا با استفاده از درآمدهای بخش باری، هزینه‌های بخش مسافری پوشش داده شود. ضمن اینکه بهره وری نیروی انسانی شاغل در این شرکت‌ها نیز با ادغام در یکدیگر افزایش خواهد یافت.

در همین حال حمید آذرمند، کارشناس اقتصادی در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره راهکار ارتقای بهره وری شرکت‌های ریلی به جای افزایش قیمت بلیت اظهار داشت: اگر قرار است در بخش حمل و نقل ریلی که در شرایط تحریم، امکان سرمایه گذاری خارجی وجود ندارد، بخش خصوصی باری سرمایه گذاری ورود کند، بدون آزادسازی قیمت‌ها امکان پذیر نیست.

وی ادامه داد: آزادسازی قیمت‌ها محدود به بخش ریلی نیست باید در سایر بخش‌ها مانند قیمت حامل‌های انرژی هم آزادسازی صورت گیرد. تا زمانی که سرمایه‌های بخش خصوصی به حوزه حمل و نقل ورود نکند، شرایط رقابتی ایجاد نمی‌شود و نهایتاً به بازتولید «زیان» برای این بخش از سوی دولت منتهی می‌شود.

کارشناس اقتصاد حمل و نقل افزود: قیمت گذاری دولتی سبب می‌شود تا شرکت‌های ریلی به سوددهی نرسند و عملاً هر ساله یک زیان انباشته را به سال بعد منتقل می‌کنیم. با آزادسازی قیمت هاست که شرکت‌ها مجبورند هزینه‌های جاری خود را کاهش داده و به سمت بهره وری حرکت کنند.

وی وظیفه دولت را ایجاد زیرساخت‌ها و آزاد کردن قیمت‌ها دانست و گفت: باید در کنار آزادسازی قیمت‌ها، نرخ حامل‌های انرژی نیز آزاد شود وگرنه آزادسازی قیمت بلیت بدون افزایش قیمت حامل‌های انرژی و نهاده‌ها، کاملاً اشتباه است.

آذرمند یادآور شد: هزینه تمام شده حمل و نقل جاده‌ای در صورت آزادسازی قیمت نهاده‌ها و حامل‌های انرژی، به مراتب بیشتر از حمل و نقل ریلی است و مردم خودبه خود به سمت بخش ریلی برای انجام سفرهای خود ترغیب می‌شوند که این موضوع به دلیل ایمن تر بودن حمل و نقل ریلی نسبت به جاده‌ای، به کاهش کشته‌های جاده‌ای می‌انجامد.