بورس کالا راه برای ساماندهی بازار محصولات کشاورزی

بانکداری ایرانی ـ معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به این که مسیر ساماندهی بازار محصولات کشاورزی از بورس کالا می گذرد، گفت: یکی از راه های علمی و صحیح شفاف سازی قیمت محصولات کشاورزی برای عرضه کننده و طرف متقاضیان، بهره گیری از ظرفیت های بورس کالا است.

به گزارش تسنیم، چند سالی است که عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران افزایش یافته و به واسطه اجرای طرح قیمت تضمینی جو و ذرت کل کشور، معاملات گندم مورد نیاز صنف و صنعت و راه اندازی قرارداد آتی و اختیار معامله زعفران، کشاورزان زیادی با کارکردهای این بورس آشنا شده اند. همچنین بررسی معاملات سال 97 تالار محصولات کشاورزی بیانگر آن است که 10 محصول در ویترین این تالار قرار گرفته که کارشناسان و مسوولان نوید تنوع بیشتر معاملات این حوزه در سال 98 را می دهند. براساس آمار، گندم، جو، ذرت، شکر، زعفران، خرما، مرغ، جوجه یک روزه، دانه های روغنی و روغن خام طی سال گذشته در بورس کالا مورد دادوستد قرار گرفته است.

معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی در گفتگو با ظ تسنیم در خصوص کارکردهای بورس کالای ایران با برای بخش کشاورزی و حمایت از کشاورزان عنوان کرد: به طور کلی یکی از راه های علمی و صحیح شفاف سازی قیمت محصولات کشاورزی هم برای عرضه کننده هم برای طرف متقاضیان، بهره گیری از ظرفیت های بورس کالا است. عموما کالاهایی که قابل نگهداری، استانداردپذیر و دارای تقاضای متنوع هستند، کالای بورسی به شمار می روند که بهترین راه برای ساماندهی بازار این محصولات، عرضه آنها در بورس کالاست.

عباس کشاورز افزود: از طریق این بستر معاملاتی هم عرضه کننده که صاحب کالا و تولید کننده است، هم مصرف کننده که متقاضی کالا است یا حتی بازرگان که برای صنایع یا صادرات کالا می خواهد کالا را بخرند، در یک فضای رقابتی و شفاف و داشتن اطلاعات کافی از تولید کننده و کیفیت کالا اقدام به خرید می کند.

وی گفت: امروز تجارت وارد لیبلینگ شده است به طوریکه مصرف کننده حق دارد بداند که کالای مورد نیازش در کجا و با چه مشخصاتی تولید شده که در این زمینه بورس کالا بهترین بستر برای عملی کردن این اتفاق است که دنیا هم در مورد بسیاری از کالاهای کشاورزی با بورس عمل می کند.

حذف انحصار

معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی اظهار داشت: از نظر کلی من فکر می کنم اگر شرایط اقتصادی را فراهم کنیم و بتوانیم کشاورزان را حمایت کنیم که بتوانند کالاهایشان را در بورس عرضه کنند، فضا برای افزایش رقابت و کاهش اختلاف قیمت محصول سر مزرعه با قیمت مصرف کننده فراهم می شود. در واقع با برنامه ریزی دقیق می توان به بخش کشاورزی و مبادلات محصولات در زمین بورس کالا سامان داد چراکه عرضه محصولات در بورس، بازی برد-برد برای هر دو طرف معامله است.

کشاورز تصریح کرد: البته این رویکرد الزاماتی می خواهد؛ کشور ما سرزمین پهناوری است و تولیدکنندگان محصولات در فصول و مناطق مختلف عمدتا خرده مالک هستند، بنابراین فضا برای اینکه همه تولیدکنندگان بتوانند تولید خود را در بورس عرضه کنند وجود ندارد. در این حوزه یکی از راه حل ها این است که بتوانیم در یک پروسه 4 تا 5 ساله اقدام به عرضه فصلی محصولات در بورس بکنیم چون فصل عرضه کالاها دائمی نیست. وی افزود: همچنین خبرگانی برای تشخیص کیفیت محصولات وارد شوند تا محصول باکیفیت تر از ارزش بالاتری برخوردار باشد.

به گفته وی، موضوع بعدی که در صورت رونق معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالا مطرح است این که با رشد معاملات به نوعی انحصار در بازارها شکسته می شود. چراکه با ورود محصولات به تابلوی بورس، آمارهای حجم تولید شفاف می شود و متقاضیان می توانند با ذهن روشن تری تصمیم به خرید بگیرند. از طرفی به مرور تولیدکنندگان نیز از میزان تقاضای موجود در بازار مطلع می شوند. به این ترتیب ما لازم داریم در پشت صفحه مانیتور بورس کالا که اطلاعات قیمتی کالا را ثبت می شود، حتما یک نظام سامانه اطلاع رسانی بین تولیدکنندگان داشته باشیم تا یک نظم اطلاعاتی و پایدار در بخش کشاورزی ایجاد شود. در صورت تحقق این موارد، در سال های آینده شاهد یک تولید هدفمند در تولیدات کشاورزی خواهیم بود. به طوریکه برای مثال تولیدکننده گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز می تواند براساس معاملات بورس کالا، میزان تولید خود را با تقاضای آینده تطبیق دهد و این اتفاق به نفع هر دو طرف معامله است.

کشاورز ادامه داد: به این ترتیب نه انباشت و نه کمبود محصول بروز نمی کند و تولید کننده، بازرگان و مصرف کننده از شرایط راضی خواهند بود. موضوع مورد اهمیت دیگر در تنظیم بازارها این است که نوسان قیمت به نفع هیچ کس نیست و در سال رونق تولید، پایداری و استمرار قیمت های منطقی می تواند بهترین اتفاق برای تولیدکننده باشد.

معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی در خصوص اجرای طرح قیمت تضمینی در بورس کالا نیز گفت: موضوع اجرای طرح قیمت تضمینی ذرت و جو از حدود سه سال پیش مطرح شد و آن زمان هم دوستان از بنده سوال کردند که آیا موافق طرح قیمت تضمینی هستید و من هم اعلام کردم این طرح، به نفع همه است.

وی افزود: البته هر اقدامی در ابتدا با مشکلاتی روبه رو می شود چراکه باید انبارها استاندارد و تحت کنترل می شدند اما خوشبختانه معاملات ذرت در بورس کالا آغاز شد و به سرعت با نمایان شدن مزایای آن، کل ذرت کشور در قالب طرح قیمت تضمینی در بورس عرضه شد. ماحصل این اقدام این است که امروز دولت دیگر نگرانی از بایت خرید تضمینی ذرت ندارد.

به گفته وی، در ادامه جو نیز به این دامنه پیوست و اگر بررسی کنید خرید تضمینی جو در سال زراعی گذشته به حداقل رسید. با این تفاسیر بورس اقدام مثبتی را در اجرایی کردن این طرح انجام داده و در مورد گندم هم توصیه بنده این است که حداقل واحدهای صنفی صنعتی از طریق بورس نیازشان را تامین کنند و من اصلا نگرانی برای ورود گندم به بورس ندارم؛ البته به طور طبیعی کل خرید 11 میلیون تن گندم نمی تواند به یکباره وارد بورس شود و یک چنین ظرفیتی در کوتاه مدت وجود ندارد. اما تاکید می کنم که تقاضای صنفی صنعتی مانند تولیدکنندگان ماکارانی، شیرینی، بیسکویت و مصارف متعدد دیگر برای مصرف داخلی و یا صادرات می تواند از طریق بورس خرید کنند.

کشاورز معتقد است، با فراهم شدن شرایط و آشنایی بیشتر کشاورزان و حمایت دولت، به نظر می رسد که ظرف 2 تا 3 سال بتوان عمده گندم کشور را در بورس کالا عرضه کرد تا از فشار زیادی که دولت هر سال متحمل می شود نیز کاسته شود.

معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: نکته مهمی که در خصوص معاملات بورس کالا وجود دارد این است که محصولات با جزییات و شناسنامه دقیق روی تابلو می روند و یک محصول با کیفیت های گوناگون از نرخ های متفاوتی برخوردار است. این اتفاق با رشد انگیزه کشاورزان برای تولید محصول باکیفیت تر ارتباط مستقیم دارد و رفته رفته باید کشاورزان را با این مدل مزیت های بورس آشنا کنیم.

رضایت کشاورزان

کشاورز در پاسخ به این پرسش که آیا بازخوردی از رضایت کشاورزان در طرح قیمت تضمینی داشته اید؟ گفت: آغاز طرح قیمت تضمینی در بورس کالا به دلیل نو بودن طرح با دشواری هایی همراه بود. به یاد دارم زمانی که معاملات قیمت تضمینی برای ذرت را آغاز کردیم، ذرت وارداتی قیمتی ارزان تر از قیمت تضمینی داشت و کشاورز از ماندن در بازار اطمینان نداشت. ما دو راه داشتیم؛ یا خرید تضمینی یا شیوه جدید قیمت تضمینی از مسیر بورس که بورس کالا با وجود آشنا نبودن کشاورزان انتخاب شد.

وی ادامه داد: خاطرم هست که دو تا سه هفته در مورد انبارهایی که مورد توافق و از استاندارد لازم برخودار باشد با همکاران در بورس چانه زنی کردیم تا سرانجام به توافق رسیدیم. البته حساسیت ها نیز به جا بود چراکه وقتی کشاورز می خواد محصولش را روی یک گواهی بفروشد، باید انبار مورد نظر، استاندارد و مورد اطمینان باشد.

او اظهار داشت: به هر حال با وجود همه سختی ها این طرح اجرایی شد و در همان سال نخست مزایای پر شمار آن برای دولت و کشاورزان مشخص شد. فرض کنید در آن زمان دولت باید 850 تومان به ازای هر کیلوگرم ذرت خریداری می کرد و این نقدینگی زیادی را برای مباشر خرید داشت که چنین حجم نقدینگی نیز معمولا به طور یکجا وجود ندارد. اما براساس سیاست قیمت تضمینی، ذرت با قیمت 650 تومان در بورس کالا عرضه شد 680 -690 تومان نیز مورد معامله قرار گرفت. بعد از انجام معامله، طبق سندی دقیق و همراه با نام و مشخصات کشاورزان که بورس کالا به وزارتخانه ارائه داد، دولت ماند و یک مابه التفاوت 200-250 تومانی به ازای هر کیلو گرم؛ به عبارت ساده تر دولت به جای خرید هر کیلو ذرت 650 تومانی تنها 200 تومان –مابه التفاوت قیمت بورس با نرخ تضمینی- را پرداخت کرد و این اتفاق به میزان کاهش 70 درصدی بار مالی دولت در روند خرید تضمینی بود که با اجرای طرح قیمت تضمینی حاصل شد.

معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرد: در سمت مقابل کشاورزان نیز به دلیل دریافت 70 درصد وجه محصولشان در کمتر از چند روز رضایت کامل خود را اعلام کردند و از این رو، سیاست قیمت تضمینی یک معامله برد- برد برای دولت و کشاورزان به شمار می رود.

کشاورز در ‌پایان تاکید کرد: در بورس همه چیز شفاف و رسمی است و به نظر من بورس خودش را آماده کند و ماهم به سراغ کشاورزان برویم.