مدرسه چندپایه پدیده‌ای جهانی است که در اغلب کشورها، فلسفه وجودی آن دستیابی به هدف بین المللی «آموزش برای همه» است. مناطق دورافتاده، کم جمعیت و صعب العبور به توسعه فرصت‌های تحصیلی بیشتری نیاز دارند و همین موضوع توجه دست اندرکاران آموزش وپرورش را به مناطق روستایی و در حاشیه معطوف کرده است.
بانكداري ايراني ـ مدرسه چندپایه پدیده‌ای جهانی است که در اغلب کشورها، فلسفه وجودی آن دستیابی به هدف بین المللی «آموزش برای همه» است. مناطق دورافتاده، کم جمعیت و صعب العبور به توسعه فرصت‌های تحصیلی بیشتری نیاز دارند و همین موضوع توجه دست اندرکاران آموزش وپرورش را به مناطق روستایی و در حاشیه معطوف کرده است.
به گزارش ایسنا، از نواحی روستایی نشین در ایالات متحده و فرانسه گرفته تا مناطق کوهستانی پاکستان و کوهستان‌های غربی چین و روستاهای گینه و زامبیا و بسیاری از کشورهای اسکاندیناوی، در زمره پوشش چندپایه قرار گرفته‌اند، به طوری که قریب به یک سوم مدارس جهان را شامل می‌شوند.
امروزه مــدارس چندپایــه، ضمن اینکه ســهم قابل توجهــی از «آمــوزش برای همــه» را به خود اختصاص می‌دهند، در پی دسترســی به آمــوزش باکیفیت نیز هستند. در اسناد یونسکو اشاره می‌شود که «آموزش چندپایه، تنها پاسخی برای رفع کمبود معلم در نظام‌های آموزشــی نیست، بلکه راهبردی برای بهبود کیفیت آموزش‌وپــرورش در جوامع روســتایی محسوب می‌شود».
اکثر قریب بــه اتفاق مدارس چندپایه جهان در مناطق روســتایی قــرار دارند. اگرچه تا قرن نوزدهم تنها برخی مدارس دولتی در شــمال آمریکا و اروپا ماهیتی چندپایه داشته‌اند، اما امروزه در بسیاری از مناطق روستایی آسیا- اقیانوسیه، آفریقا و آمریکای لاتین این مدارس با حمایت‌های ملی و بین‌المللی توسعه و رونق یافته‌اند.
در این میان کشورهای جنوب شرقی آسیا طی دو سه دهه گذشته بر آموزش‌های چندپایه به عنوان یک ضرورت تأکید کرده و سیاسـت‌های ملی را نیــز در این امر دخالت داده‌اند که در ادامه به نمونه‌هایی از این اقدامات و توســعه چندپایه در اقصی نقاط دیگر جهان اشاره می‌شود.
تایلند
در پی موفقیت‌آمیز بودن سیاست‌هایی در زمینه کنترل زاد و ولد که منجر به کاهش رشد جمعیت و ظهور جوامع دانش‌آموزی کوچک در برخی از مناطق شد، دولت تایلند هیچ گزینه دیگری به جز افزایش تعداد مدارس چندپایه، برای اجرای کامل برنامه‌های آموزشی خود پیش رو نداشت.
هند
یک ویژگی رایج در آموزش و پرورش هند وفور مــدارس روســتایی و دورافتاده کوچکی اســت که کمتــر از ۵۰ کودک در آن حضور دارند و حدود یک ســوم از تعداد ۱.۲۵ میلیون مدرســه ابتدایی در این کشــور را شــامل می‌شود. دولت هنــد با حمایــت قاطع از مدارســی که به صورت چندپایه اداره می‌شوند و ارائه آموزش های جامع به کودکانی که در معرض محرومیت قرار گرفته‌اند امیدوار است در بهبود رفاه اجتماعی و اقتصادی نســل آینده تأثیرگذار باشد.
گرچه هنوز هم، با وجود تلاش‌های عظیم بخش‌های عمومی و خصوصــی، نرخ ترک تحصیل میان کودکان هندی در سطح بالایی باقی مانده است.
در این ارتباط دولت هند از ســال ۲۰۰۹ برای افزایش دسترسی کودکان به آموزش، سیاســت‌های مفصل و جامعــی مانند انگیزه های پولی برای دختران به منظور به تأخیر انداختن ازدواج آنان به سنین بعد از ۱۸ سال، کمک هزینه تحصیلی و وعده‌های غذایی رایگان در ساعات اولیه روزهای کاری مدرسه تدارک دیده است که موجــب شده تا نــرخ ثبت نام در مدارس هند در سالیان اخیر به طور قابل توجهی افزایش پیدا کند.
از ســوی دیگر باید گفت، هندوســتان همواره با کمبود نیروی انســانی در آموزش و پرورش خود مواجه بوده اســت و این امر موجب شده تا توزیع معلمان در سطح مدارس ابتدایی هند متفاوت باشــد، به طوری که تنها در حدود ۱۳ درصد از مــدارس، به هر پایه یک معلم اختصاص پیدا می‌کند و در ۱۴ درصد یک معلم در همه پایه‌ها تدریس می‌کند و به ترتیب ۴۲ درصد از مدارس توسط دو معلم، ۱۸ درصد سه معلم و ۱۲ درصد از مدارس توسط چهار معلم برای همه پایه ها اداره می‌شــوند.
نرخ چندپایه در هندوستان با وجود مدارس کوچک و نیز کمبود معلم، به رقم بالای ۸۵ درصد رسیده است.
فیلیپین
در این کشــور هم مناطقی وجود دارند که در آنهــا ثبت نام دانش آموزان پایین، و یا تعداد معلمان کم اســت. این موضوع آموزش ترکیبی پایه هــای مختلف را در یک کلاس درس ضروری کرده اســت تا دولت را از تأمین هــدف «آموزش برای همه» مطمئن ســازد.
آمارهای رســمی در ســال تحصیلی ۲۰۰۹-۲۰۰۸ نشان می‌دهد کــه ۳۲ درصد مدارس فیلیپین چندپایه هســتند. بیشــتر این کلاس ها ( حدود ۶۰ درصد) ترکیبی از دو یا ســه پایه را در خود جای می‌دهند و در حدود شش درصــد از مدارس چندپایه فیلیپین، یک معلم در هر شش پایه تدریس می‌کند.
در ایــن میان، زنان با حضور ۶۱ درصدی خود بخش عمده آموزش چندپایه را در فیلیپین اداره می کنند.
اندونزی
از ســال ۱۹۹۴تدریس چندپایه به عنوان مدل اصلی آموزش برای مدارس کوچک مناطق دورافتاده اندونزی برگزیده شــد و دولت دســتور آموزش اجباری دوره ابتدایی را تجویز کرد.
پاکستان
این کشــور از رویکرد توسعه چندپایه برای کاهــش نرخ بیســوادی در میان کــودکان خود بهره بــرده و آمار مدارس چند پایه خود را به ۶۰ درصد رســانده است، به طوری که توانسته پس از طی سه سال، میزان ثبت نام را در مدارس ابتدایی از ۷۲ درصــد به ۷۷ درصد افزایش دهد.
دولت پاکستان امیدوار است نرخ باسوادی در میان کــودکان لازم‌التعلیم خود را به ۱۰۰ در صد نزدیک کند.
چین
در مناطق کوهســتانی غرب چین، بنا به اقتضائات جغرافیایی، حدود یک ســوم تا یک پنجم کــودکان در مدارس چندپایه تحصیل می‌کنند و حــدود ۱۰ درصد از کل معلمان چینی بــرای آموزش به این کلاسها اعزام می‌شوند.
آفریقا/ آفریقای جنوبی
وزارتخانه آموزش وپــرورش این قاره به طور فزاینده ای در حال توســعه مدارس چندپایه هستند و آن را یک ابزار آموزشی کلیدی می‌دانند که می‌تواند پاسخگوی تبعات مســائلی همچــون کمبود معلم، غیبت‌های مکرر دانش آمــوزان مبتلا به فقر و بیماری و محدودیت‌های بودجه‌ای باشد.
البته نرخ توزیع چندپایه در نقاط گوناگون آفریقــا بســتگی زیادی بــه مختصات جغرافیایی آن منطقــه دارد. مثلا به طور متوســط، ۲۷ درصد مــدارس آفریقای جنوبی به صورت چندپایه اداره می‌شوند امــا در برخــی مناطق به علت بافت روستایی گسترده‌تر، این نرخ به ۳۸ درصد هم می‌رســد.
جالب است بدانید با اینکه بیش از یک چهارم مــدارس در آفریقای جنوبی به صورت چندپایه اداره می‌شوند آمــار دانش‌آموزان در این کلاسها کمتر از نیم درصد جمعیت دانش‌آموزی این منطقه را دربرمی‌گیرد، که به نوعی نمایانگر توزیع بسیار نامناسب سرانه دانش‌آموز بین مدارس شهری و روستایی است.
آمریکای جنوبی/ پرو
تحقیقات نشان می‌دهد اکثریت قریب به اتفاق مــدارس چندپایه پرو در مناطق روســتایی قرار دارند و حدود ۶۹ درصد از نیروهای آموزشی را در روستاها درگیر خود کرده‌اند.
اروپا/ فنلاند
بیشترین آمار کلاس‌های چندپایه اروپا به کشور فنلاند تعلق دارد که دارای نظام آموزشی موفقی نیز هست. ۸۰ درصد مدارس فنلاند را مدارس ابتدایی با جمعیت‌های پایین تشکیل می‌دهند کــه غالبا با جمعیت‌های پایین دانش آموز مواجه هستند.
در واقع فنلاند کشوری بســیار کم جمعیت است که در هر کیلومتر آن ۱۵ تا ۱۷ نفر ساکن اند و فاصله روستاها از یکدیگر نیز زیاد است چنان کــه تنها ۴ درصد مــدارس در این کشور جمعیتی بالای ۵۰۰ دانش آموز را دارا هســتند و حدود ۵۰ درصد مدارس فنلاند تعدادی کمتــر از ۵۰ دانش آموز دارنــد.
در برخی مناطــق نیز به علت آمــار پایین دانش آموز، ســالانه تعدادی از مدارس چندپایه به تعطیلی کشــیده می‌شوند. کاهش میزان تولد و مشکلات مالی شهرداری‌ها به عنوان تأمین کنندگان هزینه‌های مدارس باعث شده است که از ســال ۱۹۹۶ حدود ۲۵ درصد مدارس چندپایه این کشور بسته شوند.
حــدود ۳۰ درصد مــدارس فنلاند جزو مدارس روســتایی چندپایه اند که تنها ۷ درصد جمعیت دانش آموزان این کشور را تحت پوشش تحصیلی خود قرار می دهند و ۱۹ درصــد معلمان را به کار گرفته‌اند. با این حال کشــور فنلاند نه تنها براساس ضرورت که در برخی موارد بنا به انتخاب و به لحــاظ دلایل فلســفی و تربیتی، از جمله کاهش مشکلات رفتاری کودکان و توسعه جامعه‌پذیری آنان، به توسعه آموزش‌هــای چندپایه علاقه‌مند اســت.
نکتــه قابل توجــه در آموزش وپرورش فنلاند این است که روش تدریس چندپایه به عنوان آموزش بدون پایه تحصیلی در تعداد زیادی از مــدارس بزرگ دنبال می‌شود و در آن، دانش‌آموزان نه براساس سن، بلکه بر مبنای توانمندی، ترجیحات و پتانســیل‌های یادگیری‌شان گروه‌بندی می‌شوند.
به گزارش ایسنا، به نقل ازشماره ۱۶۹ ماهنامه رشد آموزش ابتدایی، به همین دلیل، نرخ آموزش‌های چندپایــه در مدارس شــهری فنلاند هم بالاســت و میزان برگــزاری کلاس‌های چندپایه در این کشور تا ۷۰ درصد گزارش شده است. در این خصوص، توسعه ICT و مهارت‌های فناوری اطلاعات در توسعه آموزش‌های تلفیقی در کلاس‌های بدون پایه تأثیری بسزا داشته است، ضمن اینکه اســتقلال مدارس برای تنظیم برنامه‌های آموزشــی خــود و تغییر مــداوم ترکیب کلاسها به صورت تک پایه و چندپایه که بنا به ویژگی موضوعات و برنامه‌های درسی صورت می‌گیرد، نیز زمینه مناسبی برای این روش آموزشی فراهم آورده است.
نظر شما
