بحران ٨ ساله سوریه اکنون سومین و خطرناک‌ترین دوره خود را طی می‌کند. ویژگی غالب دوره اول، تقابل صلح‌آمیز یا مسلحانه مخالفان سوری با دولت بود.
بانكداري ايراني - روزنامه اعتماد در گزارشی، نوشت: بحران ٨ ساله سوریه اکنون سومین و خطرناک‌ترین دوره خود را طی می‌کند. ویژگی غالب دوره اول، تقابل صلح‌آمیز یا مسلحانه مخالفان سوری با دولت بود.
در ادامه این گزارش آمده است: این دوره به سرعت با رشد گروه‌های تروریستی در جریان آشوب‌ها و با کمک خارجی خاتمه یافت و جنگ علیه این گروه‌ها با خصلتی عمدتا نیابتی به وجه غالب بحران در دوره دوم تبدیل شد. ویژگی دوره کنونی که عمدتا با تصرف رقه شروع شده، تجاوز مستقیم امریکا، اسراییل و ترکیه به قلمرو سوریه است.
اکنون در حالی که این کشورها راسا دست به عملیات نظامی در سوریه و در تقابل با دولت مشروع این کشور می‌زنند، دولت‌های ایران و روسیه نیز به دعوت دمشق در این کشور فعالند. سقوط دو هواپیما و یک هلیکوپتر متعلق به سه دولت در سوریه طی هفته گذشته گویای شدت برخوردها است. امریکا رسما در ١٧ ژانویه از زبان وزیر خارجه‌اش از ادامه حضور نظامی در سوریه و ایجاد یک نیروی ٣٠ هزار نفری عمدتا کرد سخن گفت.
تیلرسون هدف این حضور را تکمیل سرکوب داعش، «کاهش حضور ایران» و تاثیرگذاری بر آینده سوریه و اطمینان از نقش نداشتن بشار اسد در آن اعلام کرد. امریکا امیدوار است از این طریق روسیه و دیگر طرف‌ها را برای شکل‌گیری طرح صلح مطلوب خود تحت فشار قرار دهد. اما این سیاست به خاطر عوارضی که دارد، از جمله ریشه دواندن یک موجودیت نیمه مستقل کرد در سوریه موجب نزدیک شدن روسیه، سوریه، ترکیه و ایران به هم شده است.
از طرفی، با شکست یا تضعیف تروریست‌ها در سوریه، کشورهای عربی حامی آنها ابزارهای پیشین برای مداخله در سوریه را از دست داده و اکنون به عنوان طرف فعالی در تحولات سوریه محسوب نمی‌شوند. در حالی که مداخله نظامی تمام عیار ترکیه در سوریه با هدف مقابله با شکل‌گیری یک موجودیت منسجم و به‌هم پیوسته کرد در شمال سوریه و ایجاد یک منطقه حائل طی سه هفته گذشته پیشرفتی نداشته است، دو تحول مهم که امریکا و اسراییل عاملان آن بودند، دیگر تحولات سوریه را تحت‌الشعاع قرار داده است.
عملیات هوایی و توپخانه امریکا در ٧ فوریه که در نزدیکی شهر خشام در منطقه دیر‌الزور در شرق فرات علیه یک واحد نظامی نزدیک به دمشق انجام شد، جدی‌ترین برخورد بین امریکا و یک واحد متحد دولت سوریه بوده است. در حالی که امریکا از هویت این واحد ابراز بی‌اطلاعی می‌کند، کردهای سوریه مدعی وابستگی این واحد به نیروهای دفاع ملی سوریه شده‌اند. علاوه بر پیشبرد اهداف عام، ظاهرا تلاش امریکا برای جلوگیری از کنترل دمشق بر مناطق نفتی نیز در این برخورد بی‌تاثیر نبوده است.
منطقه خشام که در سپتامبر گذشته به تصرف کردهای مورد حمایت امریکا در آمد نه‌تنها در جوار مناطق نفت و گاز قرار دارد، بلکه بر سر راه عبور به سوی منطقه تحت کنترل داعش در مرز عراق و سوریه نیز واقع است. اینکه چه نیرویی بر این مناطق و مرز مسلط شود، نیز حائز اهمیت است. این عملیات عوارض سیاسی و دیپلماتیکی نیز برای دولت ترامپ داشته است. ابراز نگرانی کنگره از گسترش ماموریت امریکا در سوریه و درگیری در جنگ داخلی بدون مجوز کنگره، موجب شد تا وزیر دفاع امریکا آن را عملیاتی محدود و در دفاع از خود توصیف کند.
تجاوز گسترده اسراییل به قلمروی سوریه که این‌بار بی‌پاسخ نماند و با سقوط یک جنگنده اسراییلی خاتمه یافت، خطرناک‌ترین اقدام از این نوع و به قولی نخستین برخورد نظامی مستقیم بین ایران و اسراییل بوده است. ایران قویا ارسال پهپاد به داخل اسراییل را که بهانه شروع تجاوز بود، تکذیب کرده و برخی از کارشناسان غربی نیز با توجه به گزارش سوری‌ها مبنی بر حضور پهپادی در منطقه برای رصد داعش، از احتمال نقص فنی سخن گفته‌اند.
این برخورد گویای مخاطرات بسیار بالا در منطقه و خطر خارج شدن آنها از کنترل است. جنوب غربی سوریه در جوار مرزهای جولان اشغالی نیز از نقاطی است که خطر برخورد بین ایران، حزب‌الله و اسراییل در آن وجود دارد. با توجه به حضور اسراییل و امریکا در شرق و غرب سوریه و دشواری تدارکات برای نیروهای مستشاری ایرانی به خاطر بعد مسافت، کنترل این مخاطرات ضرورت تام دارد.
بالا گرفتن این تنش‌ها و وارد شدن مستقیم و گسترده امریکا و اسراییل در معادلات سوریه می‌تواند دستاوردهای جنگ ٨ ساله در سوریه را به مخاطره اندازد. در حالی که آخرین دور مذاکرات ژنو بین دولت سوریه و مخالفان در دسامبر گذشته بدون نتیجه خاتمه یافت، احیای فعالیت «گروه بین‌المللی پشتیبانی از سوریه» که در گذشته شماری از کشورهای ذی‌ربط را گرد هم آورده، می‌تواند راهی مفید باشد.
*منبع: روزنامه اعتماد؛ 1396،11،23
نظر شما
