آیا باید منتظر زایش جدید در منطقه باشیم؟

زمانی که رایس با اعلام خاورمیانه جدید از درد زایمان سخن گفت، بسیاری از تحلیلگران با خطای راهبردی، نقشه سایس- پیکو را در مقابل خود قرار دادند تا از روی نقشه منطقه طرح خاورمیانه جدید را ترسیم کنند. در حالی که خاورمیانه جدید، خاورمیانه تغییر سرزمین ‌ها نبود.

حجت الاسلام امیر مسروری رییس اندیشکده مطالعات جهان اسلام در ادامه این یادداشت در روزنامه صبح نو می نویسد: خاورمیانه با ثبات برای رژیم اشغالگر قدس است. در طراحی خاورمیانه جدید سه عنصر سیاسی، فرهنگی و امنیتی جهان اسلام که مهمترین عامل اصلی قدرت یابی امنیتِ اسرائیل است، با چالش مواجه می‌شود. در حوزه فرهنگ و اندیشه جریانات فکری درگیر در جهان اسلام به جان یک دیگر می افتند و هدف گذاری اصلی، حذف رقیب فکری است. داعش که عصاره تفکری و اندیشه‌ای وهابیت در جهان اسلام است، به عنوان شاخه فکری در شامات رشد کرد و 6 سال منطقه را به شدت، به خود مشغول ساخت. هرچند ساختار اداری داعش نابود شده اما مناطقی که 6 سال تحت تصرف این گروه سیاه جامه بود، به این راحتی پذیرش تفکر دیگری را ندارند.

عناصر سیاسی نیز با چالش دیگری مواجه شدند. گروه ‌های سیاسی که دولت‌های مرکزی را تشکیل می‌دهند به جای توجه به مساله اصلی جهان اسلام با تقویت و تشکیل ائتلاف ‌های مختلف، برآن هستند تا مسیر مبارزه علیه اسرائیل را به سمت مبارزه دولت‌ها سوق دهند. درگیری میان عربستان با ایران و تشکیل ائتلاف بین المللی، درگیری عربستان با قطر، درگیری عربستان با لبنان و حتی بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس با سوریه و مساله ای چون همه پرسی اقلیم برای عراق، نشان از سیاست پیچیده منطقه برای کاهش وحدت سیاسی در برابر رژیم اشغالگر قدس دارد.

در کنار عناصر چالش آفرین فرهنگی و سیاسی، منطقه غرب آسیا شاهد همزمانی چهار جنگ بزرگ بین المللی است. از یک سو عربستان با تشکیل ائتلاف بین المللی به یمن حمله کرد تا تصمیم خود را بر اراده مردم یمن تحمیل کند؛ از طرفی داعش در عراق و سوریه با ایجاد دولت خودخوانده بخش وسیعی از مناطق را تحت تصرف خود قرار داد و بر چاه‌های نفت، زیرساخت‌های مهم و پادگان ‌های پر از تسلیحات مسلط شد. در بخش غربی سوریه، جنگی غیر رسمی میان اسرائیل و دولت مرکزی به راه افتاده و روزانه رژیم اشغالگر قدس مناطق مهمی از خاک سوریه را برای تسهیل گروه ‌های تروریستی بمباران می‌کند. آمریکا نیز با تشکیل ائتلاف بین المللی ضد داعش، گروه‌های تروریستی مخالف دولت سوریه را تسلیح و به آنها سلاح می‌رساند و در اتاق عملیات خود به کمکشان شتافته است. 

فضای منطقه را اگر از 6 سال پیش به این سو تحلیل کنیم، خواهیم دید «درد زایمان» خاورمیانه جدید آنقدر سنگین است که به کشته شدن هزاران انسان بی‌گناه و آواره شدن میلیون‌ها نفر منجر شده است. طرح آمریکا برای خاورمیانه جدید طرح تقابل درون گفتمانی اسلام و نابود سازی جامعه اسلامی از فرم ومحتوای دینی است. سرانجامی که غرب پس از جنگ‌های به ظاهر مذهبی با آن مواجه شد و عملاً مردم با خسته شدن از جنگ، به سمت دولت‌های سکولار و ضد دینی روی آوردند. باید این را پذیرفت، آمریکایی ‌ها از جنگ میان تمدن‌ها به جنگ درون تمدن‌ها روی آورده‌اند و برای جلوگیری از ظهور و قدرت یابی تمدن اسلامی، ستون‌های این تمدن را هدف قرار داده‌اند.

با این حال جهان اسلام درگیر چنین پرونده‌های سنگینی است. خطای راهبردی ترامپ در تصمیم خود پیرامون انتقال سفارت از تل آویو به قدس شریف، ورق را برای امت اسلامی برگرداند. خاورمیانه جدید که می‌خواست امت اسلامی را به خود مشغول سازد و اسرائیل را در امنیت پیرامونی محافظ کند، به یک باره به یک منطقه پر تلاطم علیه رژیم اشغالگر قدس تبدیل شد. اسرائیلی‌ها در نوک پیکان امت اسلامی قرار گرفتند. تظاهرات در مناطق مختلف فلسطین به راه افتاد و مساله تسلیح کرانه باختری به یکباره در زبان تحلیلگران غیر ایرانی نقش بست. طرح مذاکرات دو دولتی که از 1948 و با قطعنامه 181 مطرح شده بود، به یکباره با شکست مواجه شد و صهیونیست ‌ها مجبور شدند در قبال این اتفاق از سیاست «مشت آهنین» استفاده کنند. در همین چند روزه، ده‌ها فلسطینی بازداشت یا زخمی شدند. چند فلسطینی نیز با شلیک مستقیم گلوله به سر به شهادت رسیدند. 

کارشناسان معتقدند پس از انتفاضه اول و دوم، حرکت مردم فلسطین وارد بخش چالش آفرین انتفاضه سوم شده است. اگر این تحلیل درست باشد قطعاً اسرائیل با مشکلی مواجه خواهد شد به مراتب خطرناک‌تر. در انتفاضه اول و دوم خواست مردم مقابله با اشغالگری با دستان خالی بود اما در انتفاضه سوم استفاده از سلاح فراگیر می‌شود و این می‌تواند به نابودی اسرائیل منجر شود. فرزندی که قرار بود از طرح خاورمیانه جدیدِ آمریکا متولد شود، به یک باره مُرد و زایش جدید در منطقه با پذیرش محور مقاومت در میان امت اسلامی پدیدار شد.

*منبع: روزنامه صبح نو؛1396،9،27