پاسخ اپل به ابهامات تکنولوژی تشخیص چهره

دنیای اقتصاد: تکنولوژی تشخیص چهره یا Face ID از جذاب‌ترین و البته جنجالی‌ترین بخش‌های معرفی محصولات اپل و رونمایی از آی‌فون 10 بود. ماجرا از خود رویداد هفته گذشته اپل شروع شد، زمانی که کریگ فدریقی معاون بخش مهندسی نرم‌افزار اپل هنگام معرفی این محصول نتوانست آن را به کار بیندازد، البته اپل بعدا توضیح داد که این اشکال خطای انسانی بوده و ربطی به خود تکنولوژی نداشته است. ولی سروصداها پیرامون این موضوع به همین جا ختم نشد.  با توجه به ادعای اپل مبنی بر امنیت بیشتر این سیستم در مقایسه با سیستم اثرانگشت اعتراض‌ها بالا گرفت به خصوص یک سناتور آمریکایی طی نامه‌ای به اپل خواستار توضیح بیشتر این شرکت پیرامون این موضوع شد. از سوی دیگر برخی دیگر از افراد نیز نسبت به کارآیی آن ابراز تردید کردند و گروهی دیگر نیز امکان ذخیره‌سازی تصاویر اشخاص روی سرورهای اپل را مغایر با حفظ حریم شخصی دانستند. شاید از این روست که حالا اپل درصدد پاسخ به این شبهات و توضیح بیشتر درباره تکنولوژی تشخیص چهره خود برآمده و کریگ فدریقی در این گزارش به برخی سوالات مطرح شده پیرامون این موضوع پاسخ می‌دهد.

 

در برنامه هفته گذشته معرفی آی‌فون جدید اپل، Phil Schiller یکی از مسوولان اپل عنوان کرد برای بهبود کارکرد تکنولوژی تشخیص چهره ( Face ID) میلیاردها تصویر جمع آوری شده و مورد استفاده و تست قرار گرفته است. فدریقی اما ادعا می‌کند که داستان فراتر از این حرف‌هاست. او می‌گوید: «فیل طی مراسم گفت که میلیاردها تصویر مختلف از نقاط مختلف دنیا جمع آوری شده تا مشخصه‌های جغرافیایی و نژادی در برنامه به بهترین و کارآمدترین شیوه ممکن تعریف شود. اما باید بدانید که حقیقتا این کار عظیم‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. تیم مهندسان اپل برای این منظور تعداد زیادی اسکن از افراد مختلف تهیه کرد که به‌صورت مفصل و همراه با جزئیات ضبط و ثبت شد. این تصاویر که از بسیاری از زاویه‌ها مورد بررسی قرار گرفت و شامل جزئیات فراوان بود، برای آموزش به سیستم Face ID ارائه شد.»

فدریقی در جواب این سوال که اپل بعد از جمع‌آوری اطلاعات آموزشی چه کار کرد، توضیح می‌دهد: «ما یک نقشه سه بعدی از تصاویر دریافتی تهیه کردیم و طبق آن اصول و الگوریتم‌های چهره‌های مختلف را به برنامه آموزش دادیم.» وی در ادامه سخنان خود تاکید کرد اپل هیچ گونه اطلاعات یا تصاویری از کاربران یا مشتریان خود جمع نمی‌کند: «ما اطلاعات کاربران اپل را از طریق برنامه Face ID جمع‌آوری نمی‌کنیم و اطلاعات اشخاص تنها روی گوشی‌های خودشان ذخیره می‌شود. این اطلاعات قرار نیست روی فضای ابری یا سرور خاصی منتقل شود.» اپل می‌گوید فیس آی‌دی قابلیتی دارد که قادر است با گذر زمان و تغییر مشخصات فیزیکی مانند مدل مو، بلند شدن ریش و سبیل یا حتی انجام عمل‌های زیبایی، بازهم چهره کاربر را تشخیص دهد. این برنامه با کمک تکنولوژی‌هایی مانند یادگیری ماشینی و آموزش چندباره، تنها از طریق برنامه و روی گوشی کاربر انجام می‌شود و اعمال تمام این تغییرات از طریق هیچ سرور یا منبع خاص دیگری انجام نمی‌شود. به علاوه اپل تاکید کرده است که اطلاعات کاربران به هیچ قیمتی در دسترس هیچ شخص یا ارگان دیگری قرار نخواهد گرفت. حالا نوبت صحبت در مورد یکی دیگر از موضوعات مهم است؛ امنیت.

 

یکی از اصلی‌ترین مباحث مطرح‌شده پیرامون فیس آی‌دی این بود که اپل در مقابل درخواست دسترسی مقامات قضایی به اطلاعات تصویری کاربران این قابلیت، چگونه عمل خواهد کرد. جواب این سوال قابل پیش‌بینی بود زیرا اپل قبلا نیز با درخواست مشابهی با قابلیت Touch ID محصولات اپل مواجه شده بود و به آن جواب رد داد. (اپل اوایل امسال به‌خاطر بازنکردن قفل آی‌فون یک تروریست به‌شدت مورد انتقاد و شکایت دولت آمریکا قرار گرفت و سرانجام نیز این کار را نکرد) فدریقی اما می‌گوید: «واقعیت این است که اپل نمی‌تواند اطلاعاتی را به مقامات قضایی ارائه کند زیرا اطلاعات کاربران را عملا در اختیار ندارد. اطلاعات کاربران فقط روی دستگاه‌های خودشان به‌عنوان یه مدل ریاضی ذخیره شده و توسعه می‌یابد. این مدل ریاضی به‌صورت یک الگوریتم تعریف می‌شود و نمی‌توان آن را به شیوه دیگری دوباره به یک تصویر تبدیل کرد، همه‌چیز فقط روی گوشی کاربر است، تمام!»

سوال بعدی از معاون اپل این است که آیا قابلیت فیس آی‌دی می‌تواند همراه با کد رمز عبور یا Passcode برای باز کردن قفل گوشی فعال باشد یا خیر. به عبارت دیگر آیا امکان فعال‌سازی سیستم امنیتی دوگانه بیومتریک و عددی وجود دارد؟ Federighi در جواب می‌گوید که این مبحث کمی پیچیده است و مسائل مختلفی باید در نظر گرفته شود. در حال حاضر این قابلیت وجود ندارد ولی توسط تیم اپل درحال بررسی است. فدریقی همچنین اشاره می‌کند که در دو گوشی آی‌فون 8 و 10 اگر دگمه سمت راست یا چپ دستگاه را به مدت چند ثانیه نگه دارید، قابلیت فیس آی‌دی از کار می‌افتد. این مورد در مواقع مواجهه با سارقان کاربرد دارد، پس اگر دزدی از شما بخواهد که قفل گوشی را باز کرده و تحویل وی بدهید، تنها کافیست که یکی از دگمه‌های کناری دستگاه - دگمه صدا یا خاموش کردن دستگاه- را فشار داده و نگه دارید تا فیس آی‌دی غیر‌فعال شود. همین کار قابلیت Touch ID را در آی‌فون 8 از کار خواهد انداخت.

فدریقی همچنین تاکید می‌کند که فیس‌آی‌دی هیچ نور اضافه و واضحی روی صورت فرد نمی‌اندازد. این سیستم، از نور مادون قرمز در تاریکی استفاده می‌کند و هنگام فعال‌سازی، هیچ نور اضافه‌ای از صفحه متصاعد نخواهد شد. اما خوب است بدانید که اگر از فیس آی‌دی به مدت 48 ساعت استفاده نکنید یا در صورت ریبوت کردن دستگاه، برای ورود مجدد به دستگاه باید پس کد یا رمز عددی خود را وارد کنید اگر Face ID پنج بار بار نتواند چهره شما را تشخیص دهد، باید رمز عددی را وارد کنید (این همان اتفاقی است که برای آی‌فون 10 مورد تست هنگام نمایش قابلیت این تکنولوژی رخ داد و باعث شد فدریقی با زدن پسورد قفل آی‌فون را باز کند).‌ نکته دیگر اینکه برنامه‌نویسان اپلیکیشن‌های اپل نیز به اطلاعات خام دریافت شده از طریق سنسورها دسترسی ندارند و تنها می‌توانند نقشه‌ای سه بعدی از اطلاعات تصویری کاربر به برنامه‌های مختلف را ارائه دهند تا مثلا برای اعمال فیلترهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. این مورد در رابطه با برنامه‌های ARKit نیز صدق می‌کند.

 

حالا مساله میزان کارآیی Face ID مطرح می‌شود و اینکه این برنامه تا چه اندازه خوب عمل می‌کند. تقریبا گزارش تمام افرادی که از این برنامه استفاده کرده‌اند، مثبت بوده است. این افراد ادعا می‌کنند که برنامه بسیار قابل اعتماد است و حتی در شرایط نوری پایین نیز خوب و عالی عمل می‌کند اما سرعت تنها معیار نیست. به‌عنوان مثال، مردم عینک‌های آفتابی را بیرون از خانه بسیار استفاده می‌کنند. فدریقی می‌گوید که زدن عینک آفتابی، معمولا مشکلی در باز شدن قفل گوشی ایجاد نمی‌کند و حتی فرقی نمی‌کند که عینک مورد نظر پولاریزه باشد یا خیر. او همچنین اشاره می‌کند که چشم‌های کاربر با قابلیت‌های استفاده شده در برنامه فیس‌آی‌دی، حتی با استفاده از عینک نیز قابل شناسایی است و تنها تعداد محدودی از لنزهای عینک وجود دارند که ممکن است هنگام استفاده با تکنولوژی فیس آی‌دی سازگاری نداشته باشند که در این صورت کاربر می‌تواند با تایپ رمز خود وارد دستگاه شود.

فدریقی همچنین اشاره می‌کند که برای برخی افراد، قابلیت «باز کردن گوشی با نگاه» ممکن است فعال نشود. اگر کاربر نابینا باشد یا مشکل بینایی داشته باشد، ممکن است نتواند به صفحه گوشی زل بزند و قفل گوشی باز شود. در این گونه مواقع، چهره شناسایی می‌شود و کاربر می‌تواند به راحتی تنها قابلیت «شناسایی توجه یا نگاه» -Attention detection- را غیر فعال کند. به گفته معاون اپل چشم‌ها، بینی و دهان کاربر حتما باید در دید فیس آی‌دی قرار داشته باشند و این به این معنی است که ممکن است درمواقعی به درستی عمل نکند. فدریقی می‌گوید: «اگر کاربر یک جراح یا شخصی باشد که صورت خود را بپوشاند، فیس آی‌دی عمل نخواهد کرد اما در صورت داشتن کلاه مشکلی پیش نخواهد آمد.» سوال شایع دیگری که درباره فیس آی‌دی مطرح شده است، زاویه دید و فاصله نگهداری مناسب گوشی برای باز شدن برنامه است. فدریقی می‌گوید: «این مساله دقیقا مشابه وضعیتی است که برای فعال‌سازی دوربین سلفی دستگاه قرار می‌گیرید. برنامه در زوایای مختلفی فعال می‌شود و تنها کافی است دهان و دیگر اجزا در معرض دید قرار گیرند.» با این وجود بازهم محدودیتی در زوایای مناسب وجود دارد تا سیستم «تشخیص نگاه» به درستی کار کند.

‌مسلما تا کنون افراد زیادی نتوانسته‌اند از این برنامه استفاده کنند تا تجربه‌های خود را بیان کنند و قطعا در هنگام عرضه آی‌فون 10 ( در اواسط آبان) سوال‌های بیشتری پیش خواهد آمد. اما بدون شک بسیاری از سوالات بعد از استفاده از برنامه خودبه خود حل می‌شود. در حال حاضر بسیاری در مورد این قابلیت آی‌فون جدید دودل هستند، زیرا تا پیش از این شرکت‌های دیگر مانند سامسونگ نیز قابلیت تشخیص چهره ارائه داده‌اند که چندان موفق نبوده است. اما فیس آی‌دی یک سیستم تشخیص چهره معمولی نیست. این برنامه نسخه‌ای سه‌بعدی از صورت ایجاد می‌کند و اپل که از تکنولوژی‌های به روز و مختلفی برای توسعه آن استفاده کرده، بسیار مطمئن است که این برنامه رضایت بخش خواهد بود.