بازگشت توتال به ایران

 روزنامه آرمان در گزارشی نوشت: ایران اولین قرارداد نفتی پسابرجامی خود را با شرکت توتال امضا کرد. ارزش قراردادی که روز گذشته به امضای مسئولان ایرانی و نمایندگان توتال رسید 8.4 ‌میلیارد دلار برآورد می‌شود.

در ادامه در گزیده ای از این گزارش می خوانیم: با امضای این قرارداد وعده‌ای که چندی پیش وزیر نفت مبنی بر امضای اولین قرارداد جدید نفتی در دولت یازدهم داده بود، محقق شد.امضای این قرارداد که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های دنیا داشته است به نوعی شکست سیاست‌های دونالد ترامپ برای منزوی کردن ایران پس از برجام توصیف شده است. با امضای این قرارداد اثبات شد که شرکت‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی علاقه‌ای به تحریم مجدد ایران ندارند و کشور ما را محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری خارجی می‌دانند.

با اجرای برجام در دی 1394 کلیه تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای در حوزه‌های مالی، بانکی، بیمه، نفت، گاز، پتروشیمی، کشتیرانی، کشتی سازی، ترابری، طلا و فلزات گرانبها، اسکناس، سکه، موارد مجاز هسته‌ای، فلزات، نرم افزار و تسلیحات لغو شد. در این میان لغو تحریم‌های نفتی بیش از سایر تحریم‌ها از اهمیت برخوردار بود. صنعت نفت نقش تابوشکنی و رفع موانع بازگشت ایران به بازارها و اقتصاد جهانی را ایفا کرد و نشان‌دهنده بازگشت نسبی اعتماد بین‌المللی به اقتصاد ایران و همچنین احیای اعتماد به نفس اقتصاد ایران برای ورود دوباره به اقتصاد جهانی است.

صنعت نفت با روی کار آمدن دولت یازدهم در یک برنامه‌ریزی هدفمند گام به گام در چارچوب سیاست راهبری دولت برای برون رفت از بن‌بست هسته‌ای در روابط ایران و کشورهای 1+5 و رفع تحریم‌های ناعادلانه اقتصادی حرکت کرد. با اجرای برجام و رفع تحریم‌ها، صنعت نفت طبق برنامه‌ریزی انجام شده، به صورت مقتدرانه و قاطع پای در میدان گذاشت و در عمل نقش موتور محرکه برجام را برعهده گرفت.

اولین و بزرگ‌ترین ثمره برجام و رفع تحریم‌ها، امکان افزایش تولید و صادرات نفت خام کشور بود. بعد از آن بهره‌برداری از طرح‌های توسعه‌ای صنعت نفت، توسعه و تکمیل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، سرعت در توسعه و تکمیل فازهای پارس جنوبی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت، موفقیت‌های چشمگیر وزارت نفت در دوران پسابرجام بوده‌اند.

**بزرگ‌ترین قرارداد نفتی

پس از ١٢ سال حضور نداشتن شرکت‌های بزرگ نفتی در ایران، قرارداد فاز ١١، به رهبری یک شرکت معتبر بین‌المللی، محصول برجام است. جذب سرمایه‌گذاری در صنعت نفت در دوران پسابرجام در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت که سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، این مساله نهایی شد و به مرحله امضای قرارداد رسید.

امضای قرارداد فاز ١١ پارس جنوبی، اولین قرارداد بزرگ نفتی و گازی با شرکت‌های خارجی، پس از آغاز تحریم‌های بین‌المللی است. قراردادی20ساله که قابلیت تمدید تا 25 سال را هم دارد. ارزش این قرارداد چهار میلیارد و 857 میلیون دلار است که قرار است در 10 سال هزینه سرمایه‌گذاری آن تسویه شود، آن هم نه با پول نقد بلکه از محل در اختیار قراردادن بخشی از محصول فاز ١١ (میعانات گازی). 

با این روش دیگر پولی هم رد و بدل نمی‌شود تا دچار مشکلات بانکی شود. این پروژه قرار است ظرف مدت 40 ماه اولین تولیدش را آغاز کند؛ اگر چنین شود رکورد فازهای پنج و چهار پارس‌جنوبی را می‌شکند. پیش‌بینی می‌شود که فاز 11 با فرض قیمت 50 دلاری هر بشکه نفت، در 20 سال، 84 میلیارد دلار درآمد عاید کشور کند. پارس جنوبی، مخزنی مشترک است و قطر سال‌هاست از سهم ما در این میدان گازی بهره‌برداری می‌کند. 

در قرارداد توتال، به‌صراحت ذکر شده که مالکیت مخزن با شرکت ملی نفت به نمایندگی از دولت ایران است، همچنین آمده است که توسعه مخزن هیچ حق مالکیتی برای شرکت‌های خارجی ایجاد نمی‌کند. از طرفی امضای قرارداد فاز ١١ با شرکت توتال، پای یک بانک بزرگ اروپایی را برای نقل ‌و انتقال پول به ایران باز می‌کند و این آغازی است برای پایان اکراه بانک‌های بزرگ در همکاری با ایران. 

**اجماع ملی در قراردادهای جدید نفتی

وزیر نفت در مراسم امضای قرارداد توسعه بخش فراساحل فاز 11 پارس جنوبی بین شرکت ملی نفت ایران، شرکت توتال، شرکت ملی نفت چین و شرکت پتروپارس با بیان اینکه امروز روز بسیار خوبی برای صنعت نفت ایران است، اظهار کرد: امیدوارم با امضای این قرارداد مرحله جدیدی در صنعت نفت ایران رقم بخورد. امضای این قرارداد از دستاوردهای برجام و انتخابات ریاست‌جمهوری است.

وی افزود: 10 روز قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری از من در مورد امضای این قراردادها سوال شد و من پاسخ دادم مردم در 29 اردیبهشت تصمیم می‌گیرند که این قراردادها ادامه پیدا کند یا خیر و امضای این قرارداد را به مردم ایران، رهبر معظم انقلاب اسلامی که بدون حمایت ایشان این قراردادها به نتیجه نمی‌رسید و رئیس‌جمهور تبریک می‌گویم و از حمایت‌های دولت و مجلس تشکر می‌کنم.

بیژن زنگنه با بیان اینکه با امضای قرارداد برای توسعه فاز 11 و توتال نزدیک به پنج‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در کشور صورت می‌گیرد و ما هیچ‌گاه پیشتاز بودن توتال را در صنعت نفت ایران فراموش نمی‌کنیم، افزود: ما راهی طولانی و فرساینده را طی کردیم و باید این مسیر را ادامه دهیم. با صبوری در سه سال و نیم گذشته یک ساختار و الگوی جدید قراردادی که قابلیت پذیرش برای شرکت‌های بین‌المللی داشت، به تصویب رساندیم و در مورد آن به اجماع ملی رسیدیم.

وی با تاکید بر اینکه امروز در مورد قراردادهای جدید نفتی اجماع ملی وجود دارد، اظهار کرد: ممکن است برخی با این قراردادها مخالف باشند که این موضوع طبیعی است و برای دولت افتخار است که این حق را برای مخالفانش قائل شده که بتوانند انتقاد کنند. وزیر نفت با تاکید بر اینکه برای امضای قرارداد با توتال مجوزهای لازم توسط شرکت ملی نفت و وزارت نفت اخذ شده است، افزود: در برنامه پنج‌ساله باید 200‌میلیارد دلار سرمایه برای بخش بالادستی و پایین دستی نفت درج شود که بیش از 70‌درصد آن باید از منابع خارجی تامین شود. بنابراین ما به سرمایه‌گذاری خارجی نیاز داریم. هدف ایران تولید شش‌میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی در پایان برنامه ششم توسعه است.

زنگنه با بیان اینکه اولویت ایران توسعه میدان‌های مشترک است، افزود: مناقصه آزادگان در جریان است و پیش می‌رود. امیدوارم همکاران اروپایی و آسیایی حضورشان را جدی تر کنند. ما همکاری با توتال را به صورت استراتژیک در برنامه داریم. وی در مورد حضور شرکت‌های آمریکایی در صنعت نفت ایران توضیح داد: ما مانعی برای حضور شرکت‌های آمریکایی نداریم و این مانع را کشور خودشان ایجاد کرده‌اند. ایران همواره تعهد خود را برای عرضه انرژی در سطح جهان ایفا کرده است.

**سابقه حضور توتال در ایران

توتال نخستین شرکت انرژی غربی است که از زمان توافق هسته‌ای در یک گروه بزرگ زیربنایی در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و تحلیلگران می‌گویند که انتظار می‌رود پس از آن شاهد موج سرمایه‌گذاری دیگر شرکت‌های اروپایی در ایران باشیم. در این میان، رویال دویچ‌شل یکی دیگر از غول‌های انرژی است که یادداشت تفاهمی را برای انجام پروژه‌ها در ایران امضا کرده است. توتال فرانسه پیش از این نیز نسبت به انجام پروژه‌ها و همکاری در ایران تمایل داشت. 

در برخی تحلیل‌ها حتی شرکت توتال فرانسه را به عنوان صف‌شکن در مقابل سیاست‌های تحریمی معرفی می‌کنند. این شرکت قبل از این در سال ١٩٩٧ میلادی (1376 خورشیدی) نیز در بحبوحه تحریم‌های غربی علیه ایران، برای همکاری در صنعت انرژی و نفت ایران پیشقدم شده بود. «پاتریک پویان» مدیرعامل توتال، در مورد حضور شرکتش در ایران عنوان داشت که این شرکت در ایران دارای سابقه طولانی در زمینه همکاری در حوزه انرژی است به‌گونه‌ای که تاکنون بسیاری از پروژه‌ها را با همکاری تهران به پایان رسانده است.

توتال در سال 1376 با سهم 40‌درصدی وارد عملیات توسعه فازهای دو و سه پارس جنوبی شد و در کنار شرکت‌های گازپروم روسیه و پتروناس مالزی (هر یک با 30‌درصد سهم) فرایند همکاری را شروع کرد. این پروژه در سال 1381 به بهره‌برداری رسید. همچنین در سال 1379 شرکت توتال برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی و ساخت یک کارخانه تولید LNG قراردادی را با شرکت نفت ایران امضا کرد. مطالعات و مراحل اولیه کار در چند سال انجام شد اما از میانه‌های دهه 1380 خورشیدی و همزمان با افزایش هزینه اجرای پروژه این شرکت فرانسوی از ایران رفت.

سرمایه‌گذاری امروز توتال را می‌توان اولین قرارداد نفتی دانست که بر اساس الگوی قراردادهای جدید نفتی ایران پس از برداشته شدن تحریم‌ها امضا می‌شود. از چندی قبل گفت‌وگوها و برنامه‌ریزی برای امضای قرارداد فاز 11 پارس جنوبی با کنسرسیومی از شرکت‌های خارجی قطعی شده بود. شرکت‌های پتروپارس ایران و CNPC چین نیز از دیگری شرکایی هستند که تحت مدیریت توتال فرانسه در این پروژه سهیم هستند. شرکت توتال از سال 2009 در ایران حضور نداشت اما شرکت سی.ان.پی.سی چین از سال 2004 در بخش انرژی ایران حضور داشت و اکنون نیز توانسته سهم قابل توجهی را در این پروژه کسب کند.

توافق ابتدایی این پروژه در آبان سال 1395 با دو شرکت ایرانی و چینی به امضا رسیده بود. از آن زمان تاکنون گفت‌وگوها بر سر جزئیات در حال انجام بود که سرانجام دیروز قرارداد نهایی امضا شد. پروژه 20‌ساله فاز 11 پارس جنوبی سرانجام به تولید روزانه 50.9 ‌میلیون متر مکعب گاز خواهد رسید. 

با توجه به افت فشار میدان گازی پارس جنوبی و کاهش تولید، قرار است در توسعه فاز 11 از طریق همکاری با شرکت‌های بین‌المللی، برای نخستین بار از فناوری‌های جدید برای افزایش فشار و جلوگیری از افت تولید این میدان استفاده شود. 

*منبع: روزنامه آرمان، 1396.4.13