در کشور به دلیل نبود پژوهش و تحقیق مناسب آسیب‌ها و عوامل بروز آن شناخته شده نیست. با این تفاسیر روزبه‌روز بر تعداد آسیب‌های نو پدید در کشور افزوده می‌شود.
روزنامه آرمان در گفت وگو با امیر محمود حریرچی جامعه شناس نوشت: در کشور به دلیل نبود پژوهش و تحقیق مناسب آسیب‌ها و عوامل بروز آن شناخته شده نیست. با این تفاسیر روزبه‌روز بر تعداد آسیب‌های نو پدید در کشور افزوده می‌شود.
در ادامه در گزیده ای از این گفت وگو می خوانیم: هر جامعه متناسب با فرهنگ، رشد و انحطاط خود با اشکال مختلف از انحرافات و مشکلات رو به روست که تاثیرات مخرب بر فرایند پیشرفتش دارد. در اصل شناخت چنین عواملی می‌تواند مسیر حرکت جامعه را به سوی تعامل هدایت کند. برای مثال امروزه اعتیاد به عنوان یک مشکل فردی و معضل اجتماعی مطرح است. روشن است که این معضل در سطح جامعه منجر به از بین رفتن نیرو و انرژی می‌شود.
در واقع شناسایی هر یک از عوامل اساسی و کنترل این معضل اجتماعی می‌تواند بسیاری از نیروهای از دست رفته جامعه را احیا کرده و در مسیر کار و سلامت جامعه هدایت کند. پژوهش‌ها و تحقیقات در حوزه آسیب‌های اجتماعی می‌تواند شدت و حدت معضل‌های اجتماعی را برای دست اندر کاران روشن کرده تا به پیش‌بینی وضعیت آن بپردازند. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات امیر محمود حریرچی، جامعه شناس، در گفت‌و‌گو با «آرمان» است.
**ارتباط میان تحقیقات دانشگاهی و اقدامات انجام شده برای رفع آسیب‌های اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پژوهش یکی از شاخص‌های توسعه محسوب می‌شود و انسان محور توسعه است. در دنیای امروز توسعه در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... در پی به ارمغان آوردن زندگی مناسب برای انسان است. در اصل پژوهش بستر توسعه است و بدون آن نمی‌توان اقدام مناسب انجام داد. این در حالی است که قبل از هر اقدام یا تصمیم‌گیری برای کشور باید وضعیت موجود از طریق پژوهش مورد ارزیابی قرار گیرد.
در کشور به‌طور سالانه بر نرخ آسیب‌های اجتماعی افزوده می‌شود، چون هنوز از سوی دست اندر کاران امر وضعیت جامعه به شکل شفاف مورد بررسی اصولی قرار نگرفته است. برای مثال در برخی اخبار از سوی نهادهای مختلف آمار آسیب‌های اجتماعی بیان می‌شود، اما در زمینه چرایی بروز شرایط موجود و راهکارهای ارائه شده هیچ‌عملکرد مناسبی مشاهده نمی‌شود.
**از لحاظ علمی در آسیب شناسی باید چگونه به مسائل توجه شود؟
عوامل موثر در ایجاد یک پدیده یا آسیب قبل از پژوهش باید مورد بررسی قرار گیرد. در این زمینه برنامه‌ریزی‌های انجام شده می‌تواند در پی بر طرف سازی مساله مربوطه باشد. در واقع پژوهش‌ها برای شفاف سازی شرایط موجود در کشور انجام می‌شود. در گذشته پژوهش‌های ملی و کلان کشور بر عهده دانشگاه‌ها بود، اما هم اکنون برای پژوهش بودجه خاصی از سوی سازمان یا نهادهای مربوطه به دانشگاه‌های کشور ارائه نمی‌شود.
**برای اینکه یک مشکل اجتماعی رفع شود باید مقابله با آن بر اساس مستندات و اقدامات پژوهشی باشد. این مساله در ایران تا چه حد رعایت می‌شود؟ همچنین مساله پژوهش در کشور به چه میزان در اولویت دانشجویان، اساتید، مدیران ادارات و نهادهای مسئول است؟
در کشور اغلب پژوهش‌ها در زمینه علوم پایه، علوم مهندسی و علوم پزشکی انجام می‌شود، اما انجام چنین پروژه‌هایی محدود است. در کشور دانشجویان در مقاطع مختلف مجبور به انجام پژوهش هستند. حال این سوال مطرح است که به چه شکل این پژوهش‌های اندک را می‌توان در تصمیم‌گیری‌های کلان تاثیرگذار دانست؟ از سوی دیگر، روش شناسی و انتخاب سوژه در پژوهش‌ها نیز از سوی مراکز علمی کشور باید مورد بحث قرار گیرد. وقتی یک فرد یا موسسه در شهر یا روستای خود در زمینه یک مساله اقدام پژوهشی انجام می‌دهند، چگونه می‌توان آن را به دیگر نقاط کشور تعمیم داد.
مسئولان کشور باید رویکرد مناسب در زمینه حل مشکلات و آسیب‌های اجتماعی داشته باشند. برای مثال در کشور برنامه‌های پنج‌ساله تدوین شده است، اما تاکنون هیچ‌نهادی درباره نتایج این برنامه‌ها گزارش نداده است. در حالی که این امر می‌تواند از طریق تحقیق مورد بررسی قرار گیرد. در کشور مراکزی تحت عنوان شورای عالی پژوهش وجود دارد؛ هر چند سازمان مناسب برای رسیدگی به وضعیت پژوهش وجود ندارد. در روزهای اخیر یک سازمان دیگر برای رسیدگی به مسائل اجتماعی ایجاد شده است.
باید به این امر اذعان کرد که چنین سازمان‌هایی در عمل بیکار هستند، چون هیچ‌شناخت مناسبی نسبت به مسائل روز جامعه ندارند. برای مثال در وضعیت کنونی باید پاسخ این سوال که چرا سالانه میزان معتادان به مواد مخدر در کشور افزایش یافته را بر اساس پژوهش‌های گسترده شناسایی و به این ترتیب ساز و کارها برای مهار این آسیب اجتماعی اندیشیده شود. باید نهادهای پژوهشی به سوال‌های موجود درباره دلیل بروز آسیب‌های اجتماعی، شدت یافتن برخی آسیب‌ها و بزه‌های اجتماعی و بروز آسیب‌های نو پدید توضیح دهند. تصمیم‌گیران کشور باید بدانند که در دنیای امروز دیگر تحقیق یک امر لوکس نیست، بلکه یک اقدام ضروری برای شناخت وضعیت کنونی جامعه و شناسایی تهدیدها و فرصت‌هاست. بر اساس بررسی‌های انجام شده در روند پژوهش وضعیت جامعه مشخص شده و می‌توان برای آینده تصمیم‌گیری مناسب اتخاذ کرد.
در کشور به دلیل نبود پژوهش و تحقیق مناسب آسیب‌ها و عوامل بروز آن شناخته شده نیست. با این تفاسیر روزبه‌روز بر تعداد آسیب‌های نو پدید در کشور افزوده می‌شود. برای مثال امروزه از سوی نهادهای مربوطه شاهد انتشار اخباری تحت عنوان زنانه شدن آسیب‌ها هستیم. با این تفاسیر اگر در گذشته با انجام پژوهش و تحقیق درباره وضعیت زنان جامعه اقدامات اصولی انجام می‌شد، طبیعتا برنامه ریزان جامعه فرصت‌ها و تهدیدهای این قشر را شناسایی کرده و امروز شاهد درج چنین اخباری نبودیم.
قبل از انجام پژوهش و تحقیق باید نسبت به شناسایی موضوع مورد نظر بررسی‌های لازم انجام شود، اما به دلیل وجود رفتارهای کلیشه‌ای و منفعل نسبت به پژوهش هیچ تغییری در جامعه ایجاد نمی‌شود. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته پروژه‌های تحقیقاتی تحت عنوان پروپوزال‌های تحقیقاتی در اختیار اساتید قرار گرفته و دانشجویان با اختصاص بودجه برای پژوهش وارد عمل می‌شوند. در کشور نیز سالانه میزان قابل توجهی از جوانان در دوره‌های تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل می‌شوند. این افراد برای اخذ مدرک تحصلشان باید تحقیق یا پژوهش ارائه کنند.
**آقای دکتر در برخی نهادها و ادارات کشور مدیران از پژوهش به عنوان پله پرتاب خود به مرتبه‌های بالاتر استفاده می‌کنند، طبیعتا اغلب پژوهش‌های انجام شده از سوی این ادارات نیز بی‌محتوا یا کم محتوا هستند.
بله، این امر در کشور کاملا بدیهی است. جالب است بدانید که چنین رفتارهایی در بین مدیران و اساتید دانشگاهی متداول است. اغلب پژوهش‌ها و مقالات ارائه شده از سوی اساتید به دلیل نبود بودجه و بی‌توجهی به امر پژوهش نتیجه فعالیت دانشجویان است. در کشور انگیزه‌ای برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی مناسب وجود ندارد. در حالی که در گذشته دانشگاه‌های کشور از بودجه‌ای تحت عنوان پژوهش برخوردار بودند و به این شکل در جذب دانشجو و ایجاد انگیزه برای ارتقای اقدامات پژوهشی موثر عمل می‌کردند.
*منبع: روزنامه آرمان، 1396.3.24
نظر شما
