ترامپ با تصور بازنده شدن روحانی در انتخابات و لغو برجام به‌سرعت درصدد تقویت حضور خود در منطقه برآمد امضای شتابزده ١٦ قرارداد نفتی بین عربستان وآمریکا با تصور حذف ایران از بازار نفت انجام شد.
روزنامه شهروند در گفت و گو با تحلیلگران نوشت: ترامپ با تصور بازنده شدن روحانی در انتخابات و لغو برجام به‌سرعت درصدد تقویت حضور خود در منطقه برآمد امضای شتابزده ١٦ قرارداد نفتی بین عربستان وآمریکا با تصور حذف ایران از بازار نفت انجام شد.
در این گفت وگو آمده است: انتخابات ایران ترامپ را نگران کرد. این موضوعی است که تحلیلگران انرژی به «شهروند» گفته و توضیح می‌دهند سفر شتابزده رئیس‌جمهوری میلیاردر آمریکا به عربستان درواقع براساس پیش‌بینی ترامپ برای لغو برجام بوده است. ترامپ که از تماشای مناظره‌ها تصور کرده بود حسن روحانی بازنده انتخابات خواهد بود، برای تقویت پایگاه‌های خود در منطقه به عربستان آمد و البته در این میان ١١ شرکت نفتی آمریکایی ١٦ قرارداد به ارزش ٥٠میلیارد دلار با عربستان بستند و قول عرضه سهام غول نفتی عربستان یعنی آرامکو را در بورس نیویورک دادند. با این وجود، به‌نظر می‌رسد، عربستان از نتیجه انتخابات ایران رودست خورد زیرا با برگشت تحریم‌ها و انقباض سیاست‌های خارجی ایران، عربستان به راحتی می‌توانست با حذف ایران از بازار جهان، هم تولید نفت خود را افزایش دهد و هم قیمت را بالا ببرد.
آنها پیش از این بارها گفته بودند دنیا نگران تحریم ایران نباشد زیرا عربستان جای خالی ایران در بازار نفت را پر می‌کند. این درحالی‌است که کارشناسان معتقدند قرارداد نفتی عربستان با آمریکا نه می‌تواند بازار نفت ایران را تهدید کند و نه موجب تهدید توافق اوپک شود و حتی اساسا بدون تأیید مجلس سنای آمریکا اعتباری ندارد.
** سفر شتابزده ترامپ به ریاض
سفر ناگهانی ترامپ به عربستان و تقارن آن با انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، حاشیه‌ساز شد. خبرگزاری‌های خارجی نقل کرده‌اند، قرار است شرکت دولتی نفت عربستان (سعودی آرامکو) در خلال این سفر با ١١ شرکت آمریکایی، ١٦ قرارداد به ارزش ٥٠میلیارد دلار امضا کند. همچنین مذاکراتی برای عرضه سهام آرامکو در بورس نیویورک انجام می‌شود. عربستان با انعقاد قرارداد با شرکت‌های آمریکایی به دنبال این است که به برنامه «چشم‌انداز سعودی ٢٠٣٠» جامه عمل بپوشاند. برنامه‌ای که با هدف کاهش وابستگی اقتصاد عربستان به نفت طراحی شده است. از سویی ممکن است دیدار ترامپ با محمد بن سلمان، شاهزاده ایران‌ستیز سعودی‌ها که بسیاری او را قدرت برتر حال حاضر عربستان می‌دانند، می‌تواند پیامدهایی برای نفت ایران داشته باشد.
در این میان گفته می‌شود ممکن است بن سلمان به دنبال مذاکره با ترامپ برای بازگشت محدودیت‌ها بر صادرات نفت ایران باشد و به این ترتیب بدون این‌که خود (در قالب توافق برای کاهش تولید) سهم بازارش را از دست بدهد، از رشد قیمت‌ها سود ببرد. همچنین جذب سرمایه در عربستان به‌عنوان یکی از بازارهای رقیب می‌تواند تهدیدی برای جذب سرمایه در ایران باشد.
محمود خاقانی، کارشناس انرژی به «شهروند» می‌گوید: به عقیده من، مناظره‌های این چند وقت اخیر، دولت آمریکا را نگران کرد. آنها فکر کردند به احتمال زیاد، جناحی به قدرت خواهد رسید که با اصل برجام مخالف است. این سفر نمی‌تواند کاملا ناگهانی باشد و احتمالا با هدف آینده‌نگری برای چنین آینده متصوری انجام شده است. مردم ایران با شرکت گسترده و رأی ٥٧درصدی پاسخ درستی به این شائبه‌ها دادند.
نرسی قربان، تحلیلگر انرژی و نفت هم به «شهروند» توضیح می‌دهد: قرارداد‌های عظیم، در یک روز و دو روز اتفاق نمی‌افتد و برای به نتیجه رسیدن نیاز به برنامه ٢ یا ٣ساله دارد. تا عربستان به نتیجه برسد، قطعا ایران هم بیکار نمی‌نشیند. تا عربستان به افزایش تولید برسد، ما هم با جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌توانیم افزایش تولید داشته باشیم.
مذاکره آمریکا با ایران برای یک توافق برد- برد بود. پرونده این مذاکره که به همراه ٥ قدرت جهانی دیگر انجام شد، پس از روی کارآمدن دولت یازدهم، بسته شد. توافقی که کنترل آن صرفا به دست ایران یا آمریکا نیست و پای ٥ قدرت جهانی دیگر هم وسط است. حالا «شهروند» عوامل احتمالی موثر روی بازار نفت ایران، بعد از توافق و بعد از سفر اخیر ترامپ به عربستان را بررسی می‌کند.
** مناظره‌ها ترامپ را نگران کرد
اقدام اخیر ترامپ یک اقدام شتابزده و بی‌نتیجه است. محمود خاقانی به «شهروند» می‌گوید: من فکر می‌کنم براساس پدیده‌های غلطی که غرب در انتخابات خود دیده بود، در مورد انتخابات ایران دچار یک پیش‌بینی غلط و شتابزده شد. دولتمردان آمریکایی تصور کردند با روی کار آمدن جناحی که با برجام مخالف است، این سند دچار تزلزل می‌شود. او ادامه می‌دهد: از طرفی خود ترامپ در داخل کشور هم با مشکلات عدیده‌ای مواجه بود، به‌ویژه بعد از برکناری رئیس FBI. بنا بر همین شرایط تصمیم گرفت دست به ابتکار بزند و نخستین اقدام عملی این ابتکار هم براساس نظر مشاورهای ریاست‌جمهوری آمریکا، بستن یک قرارداد در عربستان بود. قراردادی که نوید تولید شغل در داخل و خارج آمریکا را می‌دهد. خاقانی معتقد است، حالا ورق برگشته است و مردم ایران با حضور ٤٢ میلیونی خود پای صندوق‌ها مُهر تأیید بر دولتی زدند که با برجام موافق و همراه است.
** توافق ملک سلمان و ترامپ بر کاهش تولید اثر ندارد
آنچه در ریاض اتفاق افتاد، بیش از این‌که تأثیری بر بازار نفت بگذارد، مسأله‌ای سیاسی بود؛ زیرا درحال حاضر و درشرایطی که قیمت نفت وابسته به تصمیم اوپک است و درحالی که عربستان به دنبال فروش شرکت آرامکو است، درصورتی که قیمت نفت متزلزل و روند نزولی داشته باشد، پیداکردن مشتری با مشکل روبه‌رو می‌شود. بنابراین به‌طورکلی عربستان به دنبال قیمت بالای نفت است. نرسی قربان، تحلیلگر ارشد اقتصاد انرژی گفت: مسأله فروش اسلحه به عربستان از دیدگاه سیاسی و آنچه در منطقه رخ می‌دهد، مهم است و اگر جنگی در منطقه رخ بدهد، بازار انرژی را کاملا تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
او همچنین درخصوص تأثیر سفر اخیر ترامپ به ریاض و انعقاد قرارداد‌های نظامی و اقتصادی منعقدشده بر بازار نفت و مشتقات آن اظهار داشت: توافقات دیروز سران دوکشور آمریکا و عربستان بر اجلاس آتی اوپک تأثیر عمده‌ای ندارد، زیرا عربستان روزهای قبل اعلام کرده بود که با همه کشورهای عضو اوپک همگام است و تلاش می‌کند که توافق کاهش سقف تولید تمدید شود و دراین خصوص با روسیه نیز مذاکراتی داشته است.
آنچه درحال حاضر خطر محسوب می‌شود، فروش اسلحه است؛ چراکه با تعامل بزرگ و گسترده تجاری آمریکا و عربستان، اجماعی علیه ایران ایجاد شده است.
به گفته این تحلیلگر، موضوع فروش اسلحه در بازار انرژی تأثیر عمده ندارد اما ممکن است تعامل عربستان و آمریکا قیمت فرآورده‌های نفتی را ثابت نگه داشته یا حتی افزایش دهد.
گفتنی است؛ این موضوع نگران‌کننده است که آمریکا و عربستان اجماعی علیه ایران شکل داده‌اند و ٥٠نفر از سران کشورهای مسلمان را هم دعوت کرده‌اند. صحبت‌های دیروز پادشاه عربستان و ترامپ رسما علیه ایران بوده است. مسأله فروش اسلحه به عربستان از دیدگاه سیاسی و آنچه درمنطقه رخ می‌دهد، مهم است و اگر جنگی درمنطقه رخ بدهد، بازار انرژی را کاملا تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
بازار نفت ایران وابسته به یک مولفه تنها نیست. نرسی قربان به «شهروند» می‌گوید: سفر اخیر ترامپ به عربستان تأثیر خاصی روی بازار نفتی ایران نخواهد گذاشت؛ چراکه بازار در آینده دچار تغییرات مختلفی خواهد شد و عرضه و تقاضای بازار جهانی آینده از حالا غیرقابل پیش‌بینی است.
** از تحریم ایران خوشحال می‌شوند
عربستان دوست دارد حجم نفت ایران را از بازار بیرون کند تا در فروش نفت یکه‌تاز باشد. خاقانی می‌گوید: عربستان از تحریم نفت ایران، خوشحال می‌شود اما حالا که تیر آنها به سنگ خورده، مجبور است در اوپک رضایت ایران را جلب کند. بدون رضایت ایران تصمیمی اجرا و عملی نخواهد شد. شما ببینید وقتی تیلرسون، وزیر امورخارجه آمریکا به جهانیان می‌گوید که تلفن‌همراهش برای همتای ایرانی‌اش همواره روشن است، این جز به رسمیت‌شناختن و احترام‌گذاشتن به ایران چه معنایی دارد؟
گفتنی است؛ عربستان سال‌ها سیاست افزایش سهم بازار را دنبال می‌کرد و اخیرا به دلیل فشارهای مالی مجبور به تغییر سیاست‌های خود به سمت افزایش قیمت شده است. دراین شرایط اگر تحریم‌ها علیه ایران بازگردد، عربستان بدون این‌که سهم خود را در بازار نفت از دست بدهد، می‌تواند از قیمت‌های بالای نفت نیز لذت ببرد. از این‌رو، گمان می‌شود چانه‌زنی عربستان با ترامپ برای بازگشت محدودیت‌های نفتی ایران، یکی ازمحورهای مذاکرات طرفین باشد.
شاید کمتر کسی فراموش کرده باشد که در بحبوحه اتحاد جامعه جهانی علیه ایران در سال‌های ٢٠١١-٢٠١٠ مقامات سعودی بارها اعلام کردند که غرب نگران پیامدهای تحریم نفتی ایران نباشد، چراکه این کشور خروج نفت ایران از بازارهای جهانی را جبران خواهد کرد و اجازه نخواهد داد که بازار نفت با کمبود عرضه مواجه شود.
*منبع: روزنامه شهروند، 1396،3،2
نظر شما
