هر سال در نهم اردیبهشت‌ماه به‌مناسبت روز شوراها، کمی هم از شوراهای اسلامی شهر و روستا سخن گفته می‌شود. صدور فرمان تاریخی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام‌خمینی(ره) در نهم اردیبهشت‌ماه ١٣٥٨ موجب شد این روز به نام شوراها نامیده شود.
هر سال در نهم اردیبهشت‌ماه به‌مناسبت روز شوراها، کمی هم از شوراهای اسلامی شهر و روستا سخن گفته می‌شود. صدور فرمان تاریخی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام‌خمینی(ره) در نهم اردیبهشت‌ماه ١٣٥٨ موجب شد این روز به نام شوراها نامیده شود.
روزنامه شهروند دریادداشتی به قلم ابراهیم علی‌پورعضو چهار دوره شورایاری‌ها، نوشته است:ما در ابتدا این روز فرخنده را به جامعه بزرگ شورایی کشور تبریک عرض کرده و موفقیت این دلسوزان مردم را از خداوند متعال خواستاریم و از این فرصت استفاده می‌کنیم تا کمی هم به سخن گفتن در مورد شوراها بیفزاییم.
در تاریخ معاصر ایران، دو انقلاب بزرگ مشروطه و اسلامی، هریک از نقاط عطف تحولات سیاسی و اجتماعی کشور محسوب می‌شوند. حرکت به‌سوی مردم‌سالاری با پیروزی مشروطه‌خواهان شروع شد و با پیروزی انقلاب اسلامی تداوم یافت. اما در هر دو مقطع، شکل‌گیری نهادهای مدنی و تداوم آنها با چالش‌هایی مواجه بوده است. از بدو تولد نهادهای مدنی در ایران ١١٠سال سپری شده است. در طول این مدت نهادهای مدنی دوران کم‌فراز اما پرنشیبی را طی کرده‌اند.
در انقلاب مشروطه، مشارکت مردم در حاکمیت از آرمان‌های مهم بود، اما با توجه به روندی که انقلاب مشروطه دچار آن شد، این هدف تا حدی در سطح ملی تحقق یافت، ولی در سطح محلی هرگز محقق نشد و در دوران پهلوی اول، نظام حکومتی به سمت نظام تمرکزگرایی صرف حرکت کرد و در عصر پهلوی دوم، تمرکزگرایی همچنان ادامه یافت.
با پیروزی انقلاب اسلامی، نظام سنتی اقتدارگرا فروریخت، اما به علت نبود سامان سیاسی و وجود التهاب‌های ناشی از انقلاب، کشور دچار کشمکش‌های سیاسی، قومی و مذهبی شد. در این شرایط حساس بود که مجلسِ بررسی نهایی قانون اساسی تشکیل شد و در نتیجه اصول مربوط به شوراهای شهر و روستا تحت‌تأثیر کشمکش‌های یاد شده و افزایش نگرانی از به خطر افتادن تمامیت ارضی قرار گرفت و آرمان اداره امور کشور به صورت شورایی کمرنگ شد. موکول شدن تعیین چارچوب اصولی برای شوراها در قانون اساسی به قوانین بعدی، راهی شد تا همواره قد شوراها از طریق دولت و مجلس در قانون کوتاه‌تر شده و حوزه فعالیت‌هایش محدودتر شود.
امروزه با توجه به همین نبود تعریف روشن و دقیق از جایگاه شوراهای شهر و روستا، این مولود انقلاب اسلامی دچار تنزل جایگاه شده و شوراها عملا با آسیب‌ها و شوراگریزی‌هایی از سوی مسئولان دولتی و اجرایی در زمینه‌های مختلف مواجه‌اند. این درحالی است که شورا ریشه در مکتب اسلام دارد و شور و مشورت در فرهنگ و مکتب اسلامی ما تا آن‌جا اهمیت دارد که سوره‌ای به نام «شوری» بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است.
به‌عبارت بهتر، شورا پدیده‌ای وارداتی و مفهومی برگرفته از فرهنگ غرب نیست و با افتخار می‌توان گفت شورا در میان مسلمانان امری کاملا اعتقادی است.
خوشبختانه هنوز شوراها در قانون اساسی از ارکان تصمیم‌گیری و اداره امور کشور محسوب می‌شوند و مقرر شده برای پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و رفاهی اداره این امور بایستی با نظارت شوراهای شهر و روستا انجام پذیرد. اما از سال ١٣٧٧ که شوراهای اسلامی شهر و روستا در ایران تشکیل شد تا به‌حال جامعه شورایی توفیق چندانی در کسب جایگاه مناسب در اداره امور کشور به دست نیاورده است.
می‌شود گفت بخش قابل توجهی از این مشکل به منتخبان عضو شورا برمی‌گردد که به شورا راه می‌یابند ولی در مورد شوراها از توانمندی و تخصص لازم برخوردار نیستند. امسال که روز شوراها در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراها قرار گرفته است، حساسیت انتخاب افراد متعهد و متخصص دو چندان شده، چرا که سایه سیاسی‌ترین انتخابات بر سر اجتماعی‌ترین انتخابات سنگینی می‌کند و احتمال دارد شورا بیش از دوره‌های قبل چوب سیاست را بخورد و انتخاب‌ها با رویکردی سیاسی انجام شود و شاهد منازعات سیاسی در شورای شهر باشیم و وضع از این‌که هست هم بدتر شود. در این شرایط حضور فعالانه و آگاهانه مردم است که می‌تواند این خطر را از سر شوراها رفع کند و آینده را برایشان رقم بزند.
*منبع:روزنامه شهروند،1396،2،9
نظر شما
