آستانه، نمایش ائتلاف تهران- مسکو

 روزنامه وقایع اتفاقیه از بازیگران، محورها و اهداف برگزاری نشست آستانه به ارایه گزارشی پرداخت و نوشت: دور جدید نشست ‌های ژنو به‌ منظور یافتن راه‌ حلی سیاسی و دیپلماتیک در 20 فوریه (دوم اسفند) بعد از هشت ماه تعلیق، با حضور بازیگران منطقه ‌ای، بین ‌المللی و نیز نیروهای سوری درگیر در بحران سوریه برگزار خواهد شد.

در ادامه این گزارش می خوانیم: این نشست در شرایطی برگزار می‌شود که سومین دور از نشست‌های آستانه که با ابتکار ایران، روسیه و ترکیه برای ایجاد آتش‌بس و پیشبرد روند صلح در سوریه ایجاد شده بود، در چهارشنبه هفته جاری برگزار می‌شود. نشست «آستانه3» در 27 بهمن 1395 در شرایطی است که در روزهای چهارم و پنجم بهمن به ابتکار ایران، روسیه و ترکیه با حضور نمایندگان دولت و گروه‌های مسلح، نشست جامع آستانه برگزار شد و برای اولین‌بار نمایندگان دولت قانونی سوریه، رودر‌رو با نمایندگان معارضان مسلح مذاکره کردند.

برگزاری «آستانه3» فقط پنج روز قبل از آغاز دور جدید نشست‌های ژنو، حاوی پیام‌های سیاسی و احتمالا نتایجی قابل‌توجه خواهد بود و می‌تواند به نوعی تلاش کشورهای ایران، روسیه و ترکیه برای حاضرشدن در نشست ژنو با مواضع مشترک باشد. آن‌چنان که شاهد بود‌ه‌ایم، در نتیجه سه دور از مذاکرات ژنو با حضور آمریکا، اروپا و بازیگران منطقه‌ای و داخلی، در عرصه عینی و میدانی، هیچ توافق قابل‌توجهی حاصل نشد اما با نزدیکی با مدیریت تهران، آنکارا و مسکو از 10 دی، دور جدیدی از آتش‌بس در سوریه استقرار یافت که تاکنون نیز تداوم دارد؛ این موضوع، مؤید آن است که این سه کشور در نشست «آستانه3» قصد دارند با هماهنگی بیشتری در دوم اسفند وارد ژنو شوند. 

** حضور دوباره هیأت سوریه و مخالفان مسلح در «آستانه3»

اولین مسئله درباره نشست «آستانه3» در ارتباط با حاضران و نیروهای طرف گفت‌وگو است. در‌این‌زمینه، بر‌اساس بیانیه پایگاه اینترنتی وزارت‌ امورخارجه قزاقستان در این نشست، هیأت‌های ایران، روسیه و ترکیه، دولت سوریه، نمایندگان مخالفان مسلح، استفان دی‌میستورا، نماینده دبیرکل سازمان ملل در سوریه و نمایندگانی از آمریکا و اردن نیز شرکت می‌کنند. 

در ادامه بیانیه آمده است: بنا به اعلام ایران، روسیه و ترکیه، کشورهای بانی مذاکرات آستانه، در نشست «آستانه3»، مسائل مربوط به رعایت آتش‌بس در سوریه، اقدام‌ها برای تثبیت اوضاع در مناطق معینی از این کشور و نیز مسائل مربوط به مذاکرات آتی سوری در ژنو مطرح و بررسی می‌شوند. همچنین برنامه ازسرگیری مذاکرات سوری در ژنو پس از حدود هشت ماه تأخیر برای 20 فوریه (دوم اسفند) برنامه‌ریزی شده است. در نشست «آستانه3» نیز گروه مشترک عملیاتی، گزارشی از وضعیت سوریه ارائه کرده و تدابیر لازم برای تقویت آتش‌بس در این کشور مورد توافق قرار می‌گیرد. 

لاوروف: «آستانه3»، وحدت‌نظر در اهداف و انگیزه‌های ایران، روسیه و ترکیه است

سرگئی لاوروف روز دوشنبه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با وزیر امورخارجه مغولستان در مسکو، گفت: نشست دوروزه «آستانه3» در پایتخت قزاقستان که چهارشنبه پیش‌‌‌‌‌‌رو آغاز می‌شود، دربرگیرنده هدف‌گذاری ایران، روسیه و ترکیه به‌عنوان سه کشور بانی مذاکرات است. 

وزارت امورخارجه روسیه به نقل از سخنان او نوشت: در نشست «آستانه3»، هیأت‌ های ایران، روسیه و ترکیه، نمایندگان دولت سوریه و آن دسته از گروه ‌های مسلح مخالف که معاهده آتش‌بس و مبارزه مشترک با داعش، جبهه‌النصره و گروه‌های تروریستی همراه آنها را امضا کرده‌اند، شرکت می‌کنند. 

لاوروف خاطرنشان کرد که در نشست آتی آستانه، استفان دی‌میستورا، نماینده دبیرکل سازمان ملل در سوریه، دعوت شده و نماینده آمریکا نیز به‌عنوان ناظر شرکت می‌کند. لاوروف درباره حضور نماینده کشور آمریکا در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی روسی ان‌تی‌وی، گفته بود: آمریکا به‌عنوان ناظر در نشست «آستانه1» حضور داشت که در آن هیأت‌های ایران، روسیه و ترکیه به همراه هیأت‌دولت سوریه، نمایندگان مخالفان مسلح و سازمان ملل شرکت داشتند. درواقع، آمریکا پس از اینکه گروه کارشناسان خود را تشکیل دهد، نشست آستانه، پذیرای هیأت این کشور خواهد بود و تمام طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات، برای حل‌وفصل هرچه زودتر مناقشه سوریه مصمم هستند. 

وزیر امورخارجه روسیه در بخش دیگری از مصاحبه تلویزیونی خود گفت که این کشور تلاش نمی‌کند که مذاکرات آستانه، جایگزین نشست ژنو برای حل مسئله سوریه شود. او با بیان اینکه می‌خواهیم وضعیت کاملا روشن باشد، تصریح کرد: در تمامی سطوح اعلام کردیم، برای جایگزینی مذاکرات آستانه با نشست‌های تحت نظارت سازمان ملل در ژنو تلاش نمی‌کنیم. 

تداوم ائتلاف استراتژیک ایران و روسیه قبل از برگزاری دور جدید نشست‌ ژنو

علاوه‌بر بازیگران و اهداف اظهارشده از برگزاری نشست که سرگئی لاوروف به آن اشاره کرد، آنچه باید موردنظر قرار بگیرد، افزایش نقش ایران در معادلات منطقه‌ای و جهانی در پرتوی اتحاد با روسیه بوده و واقعیت این است که حضور ایران در مقام یکی از بانیان نشست آستانه، نشان می‌دهد تهران پس از توافق با کشورهای 1+5 برای امضای برجام، نقشی فعال را در معادلات منطقه‌ای و جهانی دارد و در شرایط کنونی، تهران در هیچ معادله‌ای از کانون‌های بحران در خاورمیانه نه‌تنها قابل حذف نیست بلکه در مقام بازیگران کلیدی مورد توجه قرار گرفته است. 

آن‌ چنان که ولادیمیر زاخاروف، رئیس انستیتوی پژوهش ‌های سیاسی و راهبردی روسیه معتقد است، با آغاز اجرای برجام و فراهم‌شدن نقش‌آفرینی بیشتر ایران در عرصه بین‌المللی، امنیت منطقه خاورمیانه تقویت و همکاری‌ها برای سرکوبی تروریست‌ها به ‌ویژه داعش در سطح بین ‌المللی تقویت و منسجم شد. او همچنین براین‌باور است که بدون برجام، ایران نمی‌توانست در مذاکرات آستانه شرکت کند و روند گفت‌وگوهای سوریه، شکل کنونی را پیدا نمی‌کرد و در شرایط کنونی، ایران صرفا یک همسایه برای روسیه نیست بلکه از پایه‌های مهم روند صلح در سوریه به‌شمار می‌رود و نیرویی است که می‌تواند ثبات و آرامش را در خاورمیانه حفظ کند و بدون مشارکت تهران هم حل‌وفصل مسائل سوریه ممکن نیست. 

واقعیت این است، برخلاف تصورات اولیه که براین‌باور بودند روی‌کارآمدن ترامپ در آمریکا موجب پشت‌کردن روسیه به تهران خواهد شد و احتمالا ایران را می‌توان قربانی نزدیکی روابط میان ترامپ و پوتین دانست اما روند معادلات کنونی نشانگر آن است که مسکو به ‌شدت به ادامه همکاری و اتحاد با ایران نیازمند بوده و به ‌هیچ ‌عنوان قصد ندارد بر سر این قدرت منطقه‌ای وارد معامله با واشنگتن شود. 

روس ‌ها این چشم‌انداز را در نظر دارند که توافق با آمریکا بر سر معادلات آتی خاورمیانه نمی‌تواند در راستای منافع آنها باشد زیرا آنها می‌دانند خارج از حوزه محور مقاومت و بدون ایفای نقش ایران در میان کشورهای عرب خاورمیانه هیچ جایگاهی ندارند و غالب کشورهای خاورمیانه عربی به‌طور سنتی، متحد و هم‌پیمان آمریکا بوده‌اند و حتی در صورت توافق میان پوتین و ترامپ، آنها حاضر نیستند وارد اتحاد استراتژیک با روسیه شوند. دراین‌میان، باید به این امر نیز توجه کرد که مقامات آمریکایی هم خواهان این رخداد نیستند و حوزه عربی خاورمیانه را منطقه نفوذ سنتی خود قلمداد می‌کنند. با همه این تفاسیر، می‌توان نشست «آستانه3» را نوعی تأکید جدی روس‌ها بر ائتلاف با ایران و ترکیه قبل از برگزاری دور جدید نشست ژنو دانست که در دوم اسفند برگزار خواهد شد. 

*منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه،1395.11.26