مواضع و اقدامات تند دونالد ترامپ در مورد ایران به گونه‌ای پیش رفته که نه تنها این کشور، بلکه کشورهای دیگر نیز در مورد مشی و چگونگی رابطه خود با دولت جدید آمریکا تصمیم به رویکرد احتیاطی گرفته‌اند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست، به خصوص دولت روحانی با توجه به اینکه برجام در زمره مهم‌ترین دستاورد سیاسی ـ دیپلماتیک او به حساب می‌آید، باید احتیاط بیشتر مورد توجه باشد.
روزنامه همدلی در گفت و گو با داود هرمیداس به بررسی مواضع تند دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در برابر ایران پرداخت و نوشت: مواضع و اقدامات تند دونالد ترامپ در مورد ایران به گونه‌ای پیش رفته که نه تنها این کشور، بلکه کشورهای دیگر نیز در مورد مشی و چگونگی رابطه خود با دولت جدید آمریکا تصمیم به رویکرد احتیاطی گرفته‌اند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست، به خصوص دولت روحانی با توجه به اینکه برجام در زمره مهم‌ترین دستاورد سیاسی ـ دیپلماتیک او به حساب می‌آید، باید احتیاط بیشتر مورد توجه باشد.
در ادامه این گفت و گو می خوانیم: رئیس جمهوری جدید ایالات متحده این نگرانی را برای ایرانیان پدید آورده که چه بر سر این دستاورد دیپلماتیک که ماحصل ماه‌ها مذاکره فشرده با طرف‌های غربی بوده، خواهد آورد. «داود هرمیداس باوند» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌و‌گو با «همدلی» اتخاذ چنین سیاست‌های شتابزده از سوی ترامپ را حاصل غیرسیاسی بودن شخصیت وی می‌داند. به اعتقاد این استاد روابط بین‌الملل ترامپ در سیاست‌های تند خود در مورد برجام تجدیدنظر می‌کند.
** در ادامه متن کامل این گفت و گو را با هم می‌خوانیم.
**چنانچه ایران در برابر مواضع اخیر دولتمردان آمریکا از موضع تقابلی وارد شود و در برابر این اقدامات پیش‌دستی کند، مسیر روابط دو کشور چه سمت و سویی خواهد داشت؟
به نفع ایران نیست خودش پیشگام شود. چنین اقدامی منجر به این خواهد شد که آمریکاییان آزادی عمل بیشتری داشته باشند تا تصمیماتشان را بگیرند و اجرایی کنند و از سویی دیگر اگر چنین رویکردی از جانب ایران اتخاذ شود، در نهایت موضع انتقادی اروپا در برابر تصمیمات جدید آمریکا تضعیف خواهد شد.
** آیا آمریکا و دولت جدید می‌توانند با استفاده از قانون داماتو به نقض برجام دست بزنند؟
قانون داماتو اکنون یک تصمیم قدیمی شده است. حتماً می‌دانید که ریشه تصمیم اخیر مجلس آمریکا به قانون داماتو برمی‌گردد که در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون در سال1996 به تصویب رسید. این قانون در حقیقت شرکت‌های خارجی را نسبت به سرمایه‌گذاری در ایران محدود میکرد و در راستای اجرایی شدن این محدودیت‌ها شرکت‌ها مجاز نبودند که بیش تر از 40 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کنند و اگر از این قانون تخطی می‌کردند آنگاه با تحریم‌های مضاعف روبه‌رو می‌شدند.
در دوران اصلاحات هم این قانون اجرایی شد اما در همان زمان اتحادیه اروپا نسبت به تصویب چنین قانونی موضع مخالف گرفت و آن را خلاف قوانین بین‌المللی مانند تجارت جهانی دانست.
** میزان تاثیر تمدید این قانون در آینده جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی با اشاره به تجربه تصویب این قانون در دوران اصلاحات تا چه اندازه عمق داشت؟
در آن زمان با تصویب این قانون در آمریکا شرکتی هلندی سرمایه‌های خود را از کشورمان خارج کرد، اما توتال فرانسه جایگزین آن شد و این شرکت فرانسوی عملا پایبندی به قانون داماتو را نپذیرفت.
** پس در آن دوران دلیل خروج سرمایه‌های توتال از ایران چه بود؟
توتال در عمل محدودیت‌های داماتو را نپذیرفت، اما با حوادثی که در دولت احمدی‌نژاد رخ داد، پرونده از آمریکا خارج شد و به شورای امنیت سازمان ملل متحد رفت و با تصمیماتی که جامعه جهانی در شورای امنیت گرفتند در نهایت توتال مجبور به ترک ایران شد.
** در هر صورت این امکان وجود دارد که این قانون در هر مرحله‌ای آثار و نتایج برجام را زیر سوال ببرد؟
تصمیم اخیر ارتباط مستقیمی با برجام ندارد، ولی این قانون آثار روانی در پی خواهد داشت. الان مسئله اجرای آن نیز دو بعد پیدا کرده است، از سویی پیش از این اوباما این قانون را وتو کرد. روی این اصل رئیس جمهوری فعلی آمریکا به راحتی نمی‌تواند قانون‌های قدیمی را بازتولید کند.
** به نظر نمی‌رسد این تصمیم ناظر بر نحوه اجرای برجام باشد؟
بله، چرا که برجام مهم‌ترین دستاورد دیپلماتیک دوران باراک اوباما است و او به همه دنیا گفته که توانسته ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز دارد، به همین دلیل رئیس جمهور جدید نمی‌تواند این معاهده بین‌المللی را زیر سوال ببرد. چنین مصوبه‌ای نمادی است از کنگره آمریکا و حاکی از آن است که ممکن است کنگره در آینده نسبت به مقولاتی مانند حقوق بشر و ... وارد عمل بشود.
** از هر منظری که به معاهده برجام نگاه می‌کنیم، به نوعی آبروی کشورهای شرکت کننده در آن مشهود است. آیا اندیشکده‌ها (تینگ تنگ‌ها)، موسسات راهبردی و افراد سیاسی نزدیک به ترامپ که خط‌مشی سیاست خارجی آمریکا را آنها تعیین می‌کنند،
در مورد هر گونه آثار تخریبی نقض برجام به او هشدار نداده یا نمی‌دهند؟
اخیرا رئیس CIA در اظهار نظری به دونالد ترامپ نسبت به نقض برجام و پیامدهای آن هشدار داده است و وی را از تاثیرات نامطلوب چنین تصمیمی آگاه کرده است. بنابراین طبق نظر این مسئول امنیتی آمریکا، ترامپ هم اینک مطلع شده است که نقض برجام ممکن است به مخدوش شدن روابط آمریکا با کشورهای دوست منجر شود. بنابراین مصلحت را در این استراتژی می‌بیند که دست به برجام نزند.
در مورد برجام عقل جهانی هم به این جمع‌بندی رسیده که هر گونه نقض معاهده می‌تواند اثرات زیان‌باری را متوجه این کشورها کند. در مورد مسئله برجام آمریکا نمی‌تواند تغییر اساسی را اعمال کند. آمریکا به دنبال این است که از دریچه‌های دیگری چون تروریسم بین‌الملل و حقوق بشر دست به تحریم بزند، که البته این راهبرد تازه‌ای تلقی نمی‌شود و دولت‌های گذشته نیز این راه را رفته‌‌اند.
** با توجه به همگرایی و همسویی راهبردی ایران و روسیه در منطقه و از سویی دیگر اینکه بعد از انتخاب ترامپ، روسیه از جمله کشورهایی بود که از انتخاب او راضی به نظر می‌رسید، آیا قرابت به ظاهر سیاسی این دو قدرت جهانی می‌تواند به فروکش کردن تنش بین ایران و آمریکا بینجامد؟
ترامپ خواهان همکاری با روسیه برای کنترل داعش در منطقه خاورمیانه است و این در نهایت می‌تواند منجر به حفظ منافع ما شود. البته این در شرایطی است که روسیه به دنبال استفاده ابزاری از این فرصت نباشد و اگر روسیه با حسن نیت وارد این مذاکرات شود، ایران نیز از این موقعیت نفع خواهد برد.
از سوی دیگر ترامپ گفته است تمایلی به ورود مستقیم به درگیری‌های منطقه‌ای را ندارد. ترامپ همین‌طور به دنبال تعدیل روابط و تعهدات خود در خارج از آمریکا مانند ناتو و اتحادیه اروپاست و می‌خواهد بر فضا و مشکلات داخلی آمریکا متمرکز شود. در آینده آمریکا کمتر به مسائل کشورهای دیگر ورود پیدا خواهد کرد.
** در موضع‌گیری‌های اخیر ترامپ فقط ایران نیست، بلکه کشور های زیادی زیر ذره‌بین و مواضع تند واشنگتن قرار گرفته اند؛ به نظر شما ترامپ در شرایط فعلی یک راه تجربه شده را به اشتباه نمی‌رود؟
بله، اقدامات اخیر دولت‌مداران آمریکا تا اینجای کار در مورد ایران جالب نبوده است. شخص ترامپ و حلقه‌های نزدیک به او سخنان و مواضع تندی را علیه ایران اتخاذ کرده‌اند. همین مواضع تند در مود چین، مکزیک، ناتو، اتحادیه اروپا و کره شمالی هم وجود دارد. اگرچه در مورد ایران گفته ما بین مردم و حکومت در ایران تفکیک قائل می‌شویم. در حالی که همه می‌دانند که تحریم‌ها و اثرگذاری آن مستقیم روی مردم است.
واقعیت این است که اطلاعاتی که ترامپ در مورد پول های بلوکه شده ایران و در کل برخی مواردی که ایران در آن استیفای حق داشته اندک و در برخی مواقع ناقص است. پول هایی که به ایران پرداخت شده خریدهایی بوده که ایران در زمان شاه انجام داده بود که بعد از انقلاب متوقف شده بود. ترامپ فکر کرده که استرداد این پول ها به صورت هدیه بوده است. این مسئله نشان دهنده این است که ترامپ یک چهره سیاسی نیست و این اطرافیان او هستند که این موارد را به او گوشزد می‌کنند.
*منبع: روزنامه همدلی، 1395.11.17
نظر شما
