حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید و به دست گرفتن قدرت در ایالات متحده، موجی از ابهام و تردید درباره موضوعات مختلف روابط بین‌الملل را موجب شده است.
حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید و به دست گرفتن قدرت در ایالات متحده، موجی از ابهام و تردید درباره موضوعات مختلف روابط بین‌الملل را موجب شده است.
روزنامه آرمان در سرمقاله شماره شنبه به قلم یوسف مولایی تحلیلگر مسائل حقوق بین‌الملل نوشته است: یکی از چالش‌های پیش رو در همین ارتباط، توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های 1+5 است. موضعگیری‌های تند ترامپ علیه برجام در کارزار انتخاباتی آمریکا نگرانی‌ها درباره این توافق را دوچندان کرده است. با این حال باید توجه کرد عدم اجرای توافق هسته‌ای از سوی آمریکا به معنی بی‌اعتباری برجام نیست. آمریکا درحقیقت تنها یکی از طرفین توافق هسته‌ای است و موظف است مسئولیت‌های خود را در چارچوب تعهدات بین المللی برعهده بگیرد. در واقع توافق هسته‌ای به امضای شش قدرت جهانی رسیده و امضای اتحادیه اروپا به عنوان شخصیت حقوقی نیز دراین سند وجود دارد. بنابراین بدیهی است که برجام را باید یک تعهد چندجانبه قلمداد کرد. علاوه بر این برجام در یک قطعنامه به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده است و در واقع امضای مهم‌ترین مرجع حفظ صلح و امنیت جهانی در این توافق دیده می‌شود.
روند مذکور نشان می‌دهد اگر آمریکا از اجرای مسئولیت خود در توافق هسته‌ای صرف‌نظرکند، اعتبار بین المللی این کشور زیر سوال خواهد رفت و بی‌اعتمادی نسبت به این کشور افزایش می‌یابد. در واقع عدم اجرای برجام موجب هزینه‌های مختلفی برای ایالات متحده در نظام بین‌الملل خواهد شد، از جمله می‌توان به تبعات منفی در بخش اقتصادی برای آنها اشاره کرد، چراکه آمریکا به عنوان یک تصمیم‌ساز از تعهد بین‌المللی سر باز زده است.
علاوه بر این سازوکارهایی که در برجام درنظر گرفته شده است تا با هرگونه بدعهدی یا نقص برجام مقابله شود به گونه دیگری وجهه آمریکا در نظام بین‌الملل را نامناسب نشان خواهد داد. به عنوان نمونه می‌توان به کمیسیون مشترک برجام اشاره‌کرد که موظف است براساس خواست هریک از طرفین در سطوح مختلف مقامات کشورها، در راستای حل اختلافات با حضور تمامی طرفین حاضر در برجام تشکیل جلسه دهد. با این حال این کمیسیون تنها مجرای شکایت نیست و در صورتی که طرفین به نتیجه نرسند مطابق با درخواست شاکی بررسی به نهاد بالاتر که همان شورای امنیت سازمان ملل است ارجاع داده می‌شود. آنگاه درباره نقض برجام از سوی یکی از طرفین، در شورای امنیت تصمیم‌گیری خواهد شد. البته اخیرا این تحلیل در برخی رسانه‌ها به وجود آمده که در صورت نقض برجام از سوی آمریکای تحت مدیریت دونالد ترامپ، ایران نیز ممکن است اقدام متقابل را درنظر بگیرد.
در این زمینه به نظر می‌رسد آمریکا با هدایت افکار عمومی و موج رسانه‌ای به دنبال این است که ایران این اشتباه را مرتکب شود تا ایران به عنوان ناقض یک تعهد بین‌المللی معرفی شود و کشور به سوی قبل از اجرای برجام گام بردارد. به همین دلیل برای هر اقدام و عکس‌العملی باید با کارشناسان خبره درتفسیر برجام از نظر سیاسی و فنی مشورت شود. در واقع اگرچه نیاز است ایران در مقابل تحرکات آمریکا یا هر کشور دیگر در این توافق واکنش نشان دهد اما باید توجه کرد اقدامات ایران مخالف با حقوق بین‌الملل نباشد. چرا که ایران مکررا اعلام کرده است که برجام یک سند بین‌المللی است و آمریکا به تنهایی نمی‌تواند آن را نقض کند.
بنابراین اگر درمقابل اقدامات خلاف آمریکا گامی در همان جهت نقض تعهد برداشته شود ، آنگاه به آمریکا حق داده شده تا به تنهایی و یک طرفه توافق را به چالش بکشد، درحالی که آمریکا تنها طرف برجام نیست و بعد از قطع نامه 2231 توافق هسته‌ای به یک سند بین‌المللی تبدیل شده است و هیچ کشوری یا حتی مجموعه‌ای از کشورها با یکدیگر نیز نمی‌توانند آن را نقض کنند و برای نقض یا لغو آن نیازمند قطعنامه مصوب شورای امنیت است. دراین صورت ایران می‌تواند به نقطه قبلی خود باز گردد. توجه به این نکته ضروری است که اگر فرایند اعتراض از کمیسیون مشترک تا شورای امنیت طی نشود، هر اقدامی از سوی ایران در نظام بین الملل مسئولیت ایجاد می‌کند.
*منبع:روزنامه آرمان،1395،11،9
نظر شما
