خروج فلز نقره‌ای از وضعیت خاکستری

در هفته گذشته شاهد بودیم که همین کالا با قیمت 76 هزار و 400 ریال برهر کیلوگرم مورد معامله قرار گرفت که این عقب‌نشینی نسبی ممکن است به امید کاهش بیشتر قیمت‌ها رخ داده باشد. در هر حال وضعیت معاملاتی این کالا در هفته‌های اخیر به نسبت بهبود یافته هرچند که هنوز هم بخش بزرگی از عرضه‌ها مورد داد و ستد قرار نمی‌گیرد.

نگاهی به وضعیت عرضه آلومینیوم در بورس کالا در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که پس از عدم عرضه در ابتدای مهرماه، شاهد رشد عرضه‌ها و سپس بهبود حجم معاملات هستیم. در 6 ماه نخست سال جاری حجم عرضه آلومینیوم در بورس کالای ایران از سوی تمامی شرکت‌های عرضه‌کننده رقمی نزدیک به 242 هزار تن بوده ولی تنها 52 هزار و 450 تن آن مورد داد‌و‌ستد قرار گرفته است. این در حالی است که از ابتدای مهرماه تاکنون 94 هزار و 570 تن عرضه شده هرچند که در این فاصله زمانی، 6 هفته متوالی هیچ گونه عرضه‌ای در بورس کالا به ثبت نرسید اما 37 هزار و 460 تن مورد داد‌و‌ستد قرار گرفت. 

بررسی این آمارها نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال جاری حجم عرضه به نسبت معامله 4.61 واحد بوده یعنی در برابر هر یک تن معامله، 4.61 تن عرضه وجود داشته و نشان دهنده بی‌رمقی تقاضا و بی میلی خریداران و همچنین عرضه چند باره یک کالای خاص است. این در حالی است که از آغاز مهرماه تاکنون و به‌رغم عدم عرضه در 6 هفته ابتدایی 6 ماه دوم سال، باز هم حجم عرضه به نسبت معاملات برابر با 2.52 واحد بوده یعنی در برابر هر یک تن حجم معامله 2.52 تن عرضه ثبت شده است. مقایسه این دو رقم نشان می‌دهد که وضعیت معاملاتی در نیمه دوم سال بهتر از نیمه اول بوده اگرچه در هفته‌های اخیر با افزایش قیمت‌های جهانی و رشد بهای دلار و همچنین رشد قیمت‌های پایه رو به رو بوده ایم.

مهم‌ترین دلیل تغییر در وضعیت معاملات در هفته‌ها و ماه‌های اخیر را باید تغییر در فرمول قیمت‌گذاری آلومینیوم به شمار آورد، زیرا فرمول فعلی به نسبت فرمول اولیه قیمت‌ها از یکسو انعطاف بیشتری داشته و از سوی دیگر نرخ‌های پایین‌تری را به نسبت قیمت‌های جهانی تعیین می‌کند. این وضعیت نشان می‌دهد که در بطن بازار آزاد هنوز هم تقاضا برای جذب عرضه‌های موجود در بورس کالا وجود داشته و در صورت حمایت‌های قیمتی یا ایجاد پتانسیل‌های بیشتری برای خریدهای اعتباری، حجم معاملات داخلی آلومینیوم در بورس کالا باز هم پتانسیل افزایش بیشتری داشته و دارد.

به جرأت باید مشکل اصلی و بنیادین صنعت آلومینیوم را در کشور تامین مواد اولیه به شمار آورد، زیرا برخلاف غالب صنایع معدنی، بخش بزرگی از مواد اولیه صنعت آلومینیوم هنوز هم وارداتی است که این واقعیت خود به تنهایی پتانسیل بروز مشکلات بسیاری را در بر دارد که یکی از آنها ارزبری مواد اولیه وارداتی است. 

با توجه به برقراری روابط کارگزاری با بسیاری از بانک‌های بین‌المللی به‌صورت رسمی مخصوصا در کشورهای تولیدکننده مواد معدنی این صنعت همچون آلومینا، هم‌اکنون فضایی مطلوب برای واردات مواد اولیه فراهم شده هرچند که در صورت رایزنی‌های خاص شاید بتوان ارز مبادلاتی برای واردات مواد اولیه دریافت کرده و همچنین به کمک روابط کارگزاری رسمی با کشورهای مبدأ ارتباط تجاری برقرار کرد. این رویکرد تجاری در صورت اجرایی شدن قطعا می‌تواند هزینه تولید را کاهش داده و از الزام واحدهای تولیدی نسبت به صادرات به منظور واردات مواد اولیه نیز جلوگیری کرد.

در بندهای 2 و 3 بخشنامه ارزی اخیر معاون اول رئیس‌جمهوری عنوان شده:

بند2- صادرکنندگان محصولات و فرآورده‌های پتروشیمی (به جز بنزین، نفت گاز، نفت سفید، نفت کوره، گاز مایع و سوخت هوایی) و محصولات فولاد، مس، آلومینیوم، سنگ‌آهن و کنسانتره آهن، گاز مایع تولیدی پتروشیمی‌ها مکلفند ارز حاصل از صادرات را براساس سیاست‌گذاری و هماهنگی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به مصرف یا به فروش برسانند.

بند3- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید حداکثر تا 1395.12.25 ارز حاصل از صادرات محصولات عمده صادراتی توسط بانک‌ها خریداری شود و صرافی‌­ها به وظایف متعارف خود برگردند.

بر اساس مفاد این بخشنامه از این پس صادرات آزادانه محصولات در چارچوب صرافی‌ها با مشکل رو به رو خواهد شد بنابراین ناخودآگاه جذابیت صادرات کاهش یافته و فروش در بازار داخلی توجیه بیشتری پیدا می‌کند. این در حالی است که قیمت‌های بازار آزاد غالبا سودآوری بیشتری از صادرات داشته بنابراین حفظ خریداران داخلی خود به‌عنوان تصمیمی استراتژیک محسوب شده که می‌تواند بازاری امن و دائمی را برای تولیدات واحدهای آلومینیومی داخلی رقم بزند. 

البته باید به این نکته نیز با صراحت و اهمیت بیشتری اشاره کرد که ادامه اکتشاف برای کشف معادن جدید آلومینیوم هم‌اکنون به‌عنوان ضرورتی غیرقابل انکار به شمار آمده که می‌تواند بخش غالب مشکلات این صنعت را برای همیشه از معادن داخلی کشور تامین کند.

در ادامه باید باز هم به این نکته اشاره داشت که هنوز هم بسیاری از عرضه‌ها در بورس کالا مورد معامله قرار نمی‌گیرد که با فرض وجود صنایع مصرف‌کننده داخلی و واردات فلز آلومینیوم می‌توان با حمایت‌های قیمتی و اعتباری این بخش از خریداران را به خرید از بورس کالا ترغیب کرد که در نهایت به سود تمامی زنجیره و صنعت آلومینیوم در صنایع بالادستی و پایین‌دستی منجر خواهد شد.

**بازارهای جهانی فلز نقره‌ای

نگاهی به نوسان قیمت آلومینیوم در یک سال اخیر نشان می‌دهد که بهای این فلز در بازارهای جهانی در یکسال اخیر دقیقا در مسیر رشد بوده تا جایی که در ماه نوامبر بهای این کالا به بیش از 1750 دلار در هر تن نیز دست یافت. این در حالی بود که از آن دوران شاهد آغاز یک روند کاهشی در این بازار بودیم تا جایی که کف قیمتی 1700 دلاری نیز شکسته شد ولی در روزهای اخیر مجددا چهره‌ای صعودی به خود گرفت. 

در روزهای اخیر بهای این کالا مجددا به 1722 دلار در هر تن برای معاملات نقدی و 1712 دلار برای معاملات 3 ماهه رسید. مقایسه معاملات نقدی و سلف 3 ماهه در بورس فلزات لندن نکته مهمی محسوب می‌شود، زیرا قیمت‌های سلف 3 ماهه کمتر از قیمت‌های نقدی مورد داد و ستد قرار گرفته است. در ادبیات تجاری به این شرایط backwardation یا عقب‌گرد قیمتی گفته می‌شود و نشان‌دهنده امکان افت قیمت‌هاست. این وضعیت در کنار روند افزایشی بهای آلومینیوم در ماه‌های اخیر، خود پتانسیلی برای کاهش قیمت‌های جهانی را مطرح می‌سازد، هرچند که این رخداد به تنهایی برای تحلیل دورنمای بازارهای جهانی کافی نیست.

نگاهی به موجودی انبارهای آلومینیوم در بورس فلزات لندن نشان می‌دهد که از اواسط دسامبر تاکنون، موجودی انبارهای این بورس در اقصی نقاط جهان روندی افزایشی به خود اختصاص داده که از برتری عرضه بر تقاضا خبر می‌دهد. از سوی دیگر رشد قیمت‌ها در ماه‌های اخیر خود دلیلی مهم برای عقب‌نشینی خریداران محسوب شده و البته بسیاری از واسطه‌ها و سفته‌بازها نیز با شناسایی سود، قطعا از بازار خارج شده‌اند که این رویکرد نیز می‌تواند به کاهش قیمت‌ها کمک کند. از سوی دیگر شاهد رشد قیمت جهانی نفت خام هستیم که با افزایش هزینه تولید خود دلیلی برای حمایت از قیمت‌ها به شمار می‌رود ولی تاثیر این فاکتور را باید کمتر از عقب‌نشینی خریداران محسوب کرد.

آمارهای بورس فلزات لندن نشان می‌دهد که در اواسط دسامبر موجودی انبارهای آلومینیوم در بورس فلزات لندن رقمی نزدیک به 2 میلیون و 70 هزار تن بوده که کمترین حد در 8 سال اخیر محسوب شده و همین فاکتور مهم نیز باعث شد تا بهای آلومینیوم در این زمان به بیشترین حد از اوایل سال 2015 افزایش یابد، ولی از آن زمان شاهد کاهش قیمت‌ها و افزایش موجودی انبارها هستیم. آخرین آمارها نشان می‌دهد که موجودی انبارهای آلومینیوم در بورس فلزات لندن به 2 میلیون و 222 هزار تن افزایش یافته که نشان دهنده رشد 152 هزار تنی موجودی انبارهای این بورس محسوب می‌شود.

با توجه به موارد فوق باید نگران کاهش قیمت آلومینیوم در بازارهای جهانی بود ولی همان گونه که به آن اشاره کردیم افزایش بهای نفت خام می‌تواند فاکتوری حمایتی در این بازار محسوب شود اگرچه آمارهای نامطلوب از اقتصاد چین را نیز باید در نظر گرفت زیرا می‌تواند کاهش قیمت‌ها را تسهیل کند. در هر حال هم اکنون موجودی انبارهای آلومینیوم در بورس فلزات لندن در بالاترین حد از ماه سپتامبر تاکنون یعنی در بالاترین حد در 4 ماه اخیر است که سیگنالی برای کاهش قیمت‌ها محسوب می‌شود. 

در هر حال روزهای اخیر بهای آلومینیوم در بازارهای جهانی روندی افزایشی را در بر داشته که می‌تواند این روند افزایشی در کوتاه مدت ادامه یافته ولی باز هم با ادامه افزایش موجودی انبارها در بورس فلزات لندن رو به رو خواهیم بود که می‌تواند روند کاهشی جدیدی در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت را تجربه کند.

با توجه به موارد فوق شکسته شدن کف قیمتی 1700 دلاری یعنی 22 دلار کمتر از نرخ‌های فعلی در میان مدت چندان هم دور از ذهن نیست که می‌تواند چهره جدیدی از بازار را ترسیم کند. این در حالی است که با توجه به شرایط پیش روی اقتصاد جهانی و تحلیف ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا همچنین نوسان ارزش دلار در بازارهای جهانی، از هم‌اکنون نمی‌توان اظهارنظر قاطعی در برابر رخدادهای قیمتی در فاصله میان مدت تا دراز مدت داشت هرچند که قیمت‌هایی بالاتر از 1650 دلار در هر تن نیز می‌تواند برای بسیاری از واحدهای تولیدی، ارقامی مطلوب و منطقی به شمار رود. 

بررسی روندهای قیمتی آلومینیوم در درازمدت از جهتی دشوارتر خواهد بود که این فلز در جولای سال 2008 به 3271 دلار در هر تن رسیده بنابراین بازگشت به روند صعودی قیمت‌ها همگام با بهبود کلی در اقتصاد جهانی چندان هم دور از ذهن نیست هرچند نمی‌توان به این ارقام چندان هم امیدوار بود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد، 1395.10.20