رمزگشایی از نوسانات ریال

به گزارش ایسنا، پایگاه اینترنتی المانیتور با این مقدمه در گزارشی نوشت: اقتصاد ایران در سه دهه گذشته با سیستم مبادلات ارزی چند نرخی فعالیت کرده است. در حال حاضر دو نرخ مبادله رسمی وجود دارد که یکی نرخ رسمی بین بانکی است که از سوی بانک‌ها برای مبادلات ارزی خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد و دیگری، نرخ بازار آزاد است که از سوی صرافی‌های مجاز برای همه مبادلات ارزی با استفاده از سیستم حواله استفاده می‌شود.

همواره نرخ بازار آزاد شاخص معتبری از وضعیت اقتصاد ایران بوده است. آخرین ریزش بزرگ ارزش ریال در نیمه دوم سال ۲۰۱۲ روی داد که تشدید تحریم‌ها مانع از بازگرداندن درآمدهای ارزی از سوی بانک مرکزی شد. در آن زمان نرخ بازار آزاد به ۳۰ هزار ریال در برابر دلار سقوط کرد و واکنش شدیدی را ایجاد کرد که به رشد منفی اقتصادی در سال ۲۰۱۳ منتهی شد.

با این همه از زمان روی کار آمدن دولت کنونی در ژوئن سال ۲۰۱۳، نرخ بازار آزاد نسبتا از ثبات برخوردار بوده است و به تدریج از ۳۰ هزار ریال در برابر دلار آمریکا در تابستان سال ۲۰۱۳ به ۳۵ هزار ریال در تابستان سال ۲۰۱۶ افزایش یافت.

با این همه در چند ماه گذشته ریال ایران در برابر دلار آمریکا نوسان پیدا کرد و از ۱۵ سپتامبر تا چهارم ژانویه، ریال حدود ۱۳ درصد از ارزش خود در برابر دلار آمریکا را از دست داد. کاهش نرخ بازار آزاد مبادلات ریال در برابر دلار آمریکا از زمان انتخابات آمریکا حدود هفت درصد بوده است.  

یک دلیل کاهش ارزش ریال در برابر دلار، رشد کلی ارزش ارز آمریکا در برابر سایر ارزها بوده است. ریال ایران در برابر سبدی از ارزها قیمت گذاری می شود که شامل دلار آمریکا نیست. در حقیقت ریال بیشتر تحت تاثیر نوسانات ارزهای اروپایی بویژه یورو قرار دارد که در چند ماه گذشته ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است. برای اثبات این موضوع کافی است بدانیم در فاصله ۱۵ سپتامبر سال ۲۰۱۶ تا چهارم ژانویه سال جاری، ارزش بازار آزاد ریال تنها پنج درصد در برابر یورو کاهش داشت. دلیل دیگر تاثیر صعود ارزش دلار آمریکا این حقیقت است که نرخ بین بانکی رسمی ریال در فاصله مدت مذکور، حدود ۳.۳ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است.

همچنین جنبه‌های روانی روشنی وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند. پیروزی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا و پیش‌بینی تجدید سیاست‌های ضد ایرانی وتحریمها، تمدید قانون تحریم‌های ایران از سوی کنگره آمریکا، ابهامات پیرامون قیمت جهانی نفت و تحولات سیاسی داخلی همگی در بازار ارز و جوی که در آن بسیاری از فعالان اقتصادی به خرید ارز خارجی به عنوان یک مکانیسم دفاعی متوسل می‌شوند، تاثیر داشته‌اند. این حقیقت که یکسان سازی نرخ ارز در ایران بیش از یک سال به تاخیر افتاده است، نشانه دیگری از پیچیدگی اقتصاد ایران است.