دلار عقب نشست

 روزنامه جهان صنعت در گزارشی نوشت: پس از رشد بیش از 500 تومانی قیمت دلار طی دو ماه گذشته، رییس کل بانک مرکزی در جلسه مشترک دولت و مجلس وعده داده دلار در روزهای آینده ارزان و تلاش می‌شود قیمت آن‌ به 3800 تومان برسد. این سیگنال مثبت به بازار ارز سبب شد دلار بار دیگر به کانال سه هزار تومانی روی خوش نشان دهد.

در ادامه این گزارش می خوانیم: در نخستین روز کاری هفته جاری دلار با بازگشت دوباره به سطح قیمتی زیر چهار هزار تومانی، در کانال سه هزار تومان پرسه می‌زند.

بازار ارز تقریبا دو ماه پرتلاطم را پشت سر گذاشته است و سرانجام جلسه‌ای ارزی بین نمایندگان دولت و مجلس برای بررسی عوامل افزایش قیمت ارز و همچنین ایجاد راهکارهایی برای ساماندهی بازار تشکیل شد.

آن‌طور که پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در رابطه با نتیجه جلسه روز گذشته ارزی که در آن رییس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد هم حضور داشته‌اند توضیح داده، این دو مقام مسوول وعده دادند دولت برای کنترل بازار ارز ورود کرده و کاهش قیمت در روزهای آینده ادامه خواهد داشت.

این در حالی است که ظاهرا رییس کل بانک مرکزی وعده داده به دنبال کاهش قیمت دلار تا 3800 تومان هستند. این اعلام سیف، در شرایطی که کاهش نرخ دلار تا 3800 تومان هم به معنی بازگشت به نرخ حدود دو ماه پیش نیست چراکه روند صعودی نرخ دلار از حدود 3560 تومان در آبان‌ماه آغاز و تا بیش از 4150 تومان در روزهای گذشته پیش رفته بود و حدود 600 تومان گران شد.

اما در چند روز گذشته با شرایطی که بر بازار و اوضاع اقتصادی حاکم شد به نظر می‌رسد با ورود دولت و بانک مرکزی و برخی دلایل دیگری که از سوی این بانک اعلام شده قیمت‌ها در بازار کاهشی شده است و حتی دیروز کمتر از 4000 تومان قیمت خورد.

این در حالی است که با وعده رییس کل بانک مرکزی به رساندن دلار به 3800 تومان هرچند که دلار 4000 تومانی در بازار مبادله نخواهد شد اما قیمت نسبت به نرخی که از آن روند افزایشی شروع شده بود تا بیش از 300 تومان گران‌تر در بازار عرضه می‌شود؛ نرخی که در صورت ثبات نشان دهنده رضایت بانک مرکزی از عرضه و فروش دلار 3800 تومانی خواهد بود.

**دستکاری دولت در بازار

با این اوصاف شائبه دستکاری دولت در بازار ارز با کاهش عرضه برای جبران کسری بودجه تقویت می‌شود به طوری که می‌توان نتیجه گرفت دولت در یک ماه گذشته عرضه ارز به بازار را کاهش داده است تا دلار مرز روانی چهار هزار تومان را هم بشکند اما حال برای مهار بازار وعده دلار 3800 تومانی را می‌دهد تا به خیال خود افسار بازار را به دست بگیرد.

تغییرات کاهشی دلار در حالی اتفاق می‌افتد که بانک مرکزی اعلام کرده است فروکش تقاضای تجاری و مسافرتی، مدیریت آربیتراژ دلار آمریکا با کشورهای همسایه، کاهش قیمت حواله درهم امارات، کاهش تقاضا احتیاطی، سفته‌بازی و تبدیل دارایی، افزایش فروش‌های ارزی و کاهش نرخ معاملات امروزی و فردایی از یک سو و افزایش عرضه ارز توسط بانک مرکزی را عامل کاهش قیمت و کنترل بازار اعلام کرده بود.

این موضع بانک مرکزی در شرایطی است که البته صرافی بانک‌ها به عنوان توزیع‌کنندگان اصلی ارز در بازار طی روزهای اخیر با قیمتی پایین‌تر روز خود را آغاز و عرضه ارز را انجام دادند. در حالی که در روزهای گذشته و در هیجان بازار عمدتا با آغاز کار آنها با قیمت‌های بالا بازار ارز نیز به اذعان صرافان به دنبال صرافی بانک‌ها کشیده شده و در کنار عوامل دیگر، قیمت‌ها صعودی رقم می‌خورد.

به هر حال در صورت برگشت دلار به 3800 تومان و قرار گرفتن بالاتر از نرخی که روند افزایشی از آن شروع شده، اتفاق جدیدی نیست و پیشتر هم بازار ارز چنین شرایطی را تجربه کرد است، به طوری که بعد از رشد قیمت دلار در دوره‌ای، سرانجام با ورود سیاستگذار ارزی قیمت تا حدی کاهش یافته است اما نه اینکه به جایگاه قبلی برگردد.

**التهاب بازار فصلی است

در همین حال ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی در حاشیه نشست خود با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس، با تاکید بر اینکه در دو سه روز اخیر روند کاهشی نرخ ارز آغاز شده و ادامه خواهد یافت، آخرین وضعیت یکسان‌سازی نرخ ارز را تشریح کرد.

رییس کل بانک مرکزی درباره طرح معرفی فروشندگان عمده ارز به سازمان امور مالیاتی گفت: سازمان امور مالیاتی عموما از بانک مرکزی به موجب قانون و از طریق مرکز اطلاعات بانکی می‌تواند حساب‌های پرترافیک و حساب‌هایی را که مرتبط با فعالیت‌های مختلف است کنترل کند بنابراین روند حجم عملیات هر حساب می‌تواند عاملی باشد برای اینکه سازمان امور مالیاتی بتواند دقت کند که آیا صاحبان این حساب‌ها اظهارنامه مالیاتی را به موقع ارائه کرده‌اند یا خیر و عاملی می‌شود برای ممیزان مالیاتی تا بتوانند این مسیر را دنبال کنند.

وی در پاسخ به این مطلب که برخی از عمده فروشندگان ارز دلال هستند، وضعیت این افراد چگونه خواهد بود افزود: ما با حساب‌های بانکی پرترافیک مواجه هستیم و اگر کسی فردی را اجیر کرده و در بازار فعالیت انجام می‌دهد، بر یک حسابی متمرکز می‌شود و براساس آن حساب عمل خواهد شد.

رییس کل بانک مرکزی درباره یکسان‌سازی نرخ ارز نیز گفت: یکسان‌سازی نرخ ارز روندی است که در بلندمدت برای اقتصاد ما الزام آور است و حتما باید عملیاتی شود و تردیدی در آن نیست.

سیف افزود: در گذشته بنده اظهارنظرهایی کرده‌ام منتهی بیان بنده را جور دیگری تعریف کرده‌اند، همیشه بیان من این بوده که برای یکسان‌سازی نرخ ارز پیش نیازهایی وجود دارد که یکی از آن پیش نیازها ارتباطات بانکی مناسب در حد نیاز برای جا به جایی و تسویه حساب‌های بین‌المللی است.

وی گفت: این موضوع در حال حاضر نسبت به قبل از برجام شرایط مناسب‌تری دارد و این کار مقداری پیشرفت کرده و ما جلو رفته‌ایم و اقدامات ما خوشبختانه نتایج مثبتی هم داشته و در آینده هم نتایج مناسبی پیدا خواهد کرد. در یک مقطعی اعلام خواهیم کرد که ارز یکسان داریم و مقداری از مسیر آن طی شده و در آینده هم دنبال خواهد شد و مردم نیز اطلاع خواهند یافت.

رییس کل بانک مرکزی درباره مصوبه مجلس در خصوص بخشش جریمه تسهیلات زیر 100 میلیون تومان افزود: بانک مرکزی در حال حاضر دچار یک معضل است تا مکانیسم اجرای این مصوبه را عملیاتی کند.

سیف گفت: در جهت تسهیل این امر و تامین خواسته نمایندگان جلساتی را با مدیران عامل بانک‌ها برگزار کردم و از آنها خواستم بدون مطالبه مابه التفاوتی از بانک مرکزی، حداکثر اختیارات خودشان را برای تحقق این امر به کار بگیرند و آنها نیز این قول را داده‌اند و امیدواریم این مساله به نحو مطلوبی جمع‌بندی شود.

وی با تاکید بر اینکه این کار شروع شده، دلیل التهاب بازار ارز را افزایش تقاضای فصلی خواند و اظهار داشت: در دو، سه روز اخیر روند کاهشی نرخ ارز شروع شده است. با دقت نظر و اقداماتی که بانک مرکزی انجام داده، روند کاهشی نرخ ارز ادامه پیدا می‌کند.

رییس کل بانک مرکزی تصریح کرد: اصولا روش بانک مرکزی این است که در اینگونه مقاطع ترجیح می‌دهد کمتر صبحت کند و اقداماتش نهایتا به جایی برسد که کسانی که سفته‌بازی کرده‌اند از این بازار سود نبرند.

سیف ادامه داد: مطمئنا در شرایط حاضر هم این وضعیت پیش‌بینی می‌شود و کسانی‌که با اهداف سفته بازانه و کسب سودهای موقت این کار را می‌کنند حتما خسارت و ضرر می‌بینند.

رییس کل بانک مرکزی اظهارداشت: نرخ ارز در شرایط موجود واقعی نیست و ان‌شاءالله در روزهای آینده شاهد روند نزولی نرخ ارز خواهیم بود.

**کوتاهی‌ بانک مرکزی جبران می‌شود

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، نیز با اشاره به جبران کوتاهی‌های بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز گفت: پیش‌بینی آقای سیف این بود که نرخ ارز در روزهای آینده به کمتر از 3800 تومان خواهد رسید.

محمدرضا پورابراهیمی از جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس با حضور رییس کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد، نایب رییس اول مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهش‌های مجلس برای بررسی نوسانات نرخ ارز خبر داد.

نماینده مردم کرمان ادامه داد: در ابتدای جلسه دلایل افزایش نرخ ارز مورد بررسی قرار گرفت و در این رابطه بحث تغییرات نرخ برابری دلار در برابر ارزهای دیگر، بحث نوسانات فصلی، تقاضای کاذب در بازار و عدم عرضه منابع ارزی شرکت‌های پتروشیمی در بازار بررسی شد. رییس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد نیز مباحثی را مطرح کردند.

وی با بیان اینکه جمع‌بندی ما در کمیسیون این بود که اقدامات کوتاه‌مدت باید آغاز شود و اقدامات بلندمدت نیز در دستور کار قرار گیرد، گفت: در اقدامات کوتاه مدت و مدیریت بازار ارز چند اقدام باید انجام شود؛ باید به سمت تک‌نرخی شدن ارز حرکت کنیم. وضعیتی فعلی که رانت میلیاردی بین بازار ارز مبادله‌ای و بازار ارز آزاد وجود دارد، نباید ادامه یابد زیرا به نفع مردم نیست.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: بانک مرکزی هم اعلام کرد این فاصله را در حد ممکن کاهش خواهیم داد و از مجموعه کالاهایی که در گروه کالاهای دریافت ارز مبادله‌ای هستند، می‌کاهیم به نحوی که به نرخ بازار آزاد دست یابیم.

پورابراهیمی ادامه داد: نکته بعد استفاده از ظرفیت‌های پیمان‌های پولی دو یا چندجانبه است که به کاهش التهابات در این بازار کمک می‌کند و ظرفیت مهمی است که در این صورت ریال با یورو ین یا یوان مورد معاوضه قرار می‌گیرد. استفاده از کارت‌های بانکی بین کشور ما و کشورهای دیگر می‌تواند تحولات بازار را کاهش دهد.

وی افزود: نهایتا جمع‌بندی شد که اقدامات کوتاه‌مدت توسط بانک مرکزی انجام شده است و ورود جدی دولت به بازار ارز کاملا مشهود است. پیش‌بینی آقای سیف این بود که نرخ ارز در روزهای آینده به کمتر از 3800 تومان خواهد رسید که این خبر خوب برای بازار در راستای کاهش التهاب است.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: جمع‌بندی ما این است که با همین رویکرد تعاملی که بین دولت و مجلس وجود دارد، اقدام خوبی در این زمینه انجام می‌شود. در زمینه اقدامات میان‌مدت و بلندمدت نیز باید به سمت بازار غیررسمی ارز برویم که الان حجم زیادی از منابع را به خود اختصاص داده است. برآورد ما این است که 22 میلیارد دلار فقط قاچاق کالا در کشور چه از مبادی رسمی و چه از مبادی غیررسمی مثل مناطق آزاد صورت می‌گیرد. وقتی این اعداد در تراز بازرگانی قرار می‌گیرد، این تراز را برهم می‌زند.

وی با بیان اینکه ظاهر قضیه این است که تراز بازرگانی ما مثبت است، تصریح کرد: اما واقعیت این است که قاچاق کالا از چند وجه به بازار کشور ما ضرر می‌زند که یکی از وجوه آن منابع و مصارف ارزی است بنابراین یکی از اقدامات مهم این بخش این است که مدیریت مصارف ارز در بازار غیررسمی صورت گیرد یعنی دولت مکلف خواهد بود در بازار غیررسمی موضوع استفاده از دلارها برای مناطق آزاد و حتی مسافرت‌های غیرضروری در اقتصاد کشور را بررسی کند.

سالانه شش میلیارد دلار مصارف این بخش است. بخش سفرهای دانشجویی و درمانی جزو این بخش قرار می‌گیرد.

پورابراهیمی در خصوص نقش تسعیر در تحولات بازار ارز گفت: تسعیر بی‌نقش نبوده است اما دولت اعلام کرد هیچ نگاهی به تسعیر ندارد که مجددا از محل تفاوت قیمت، درآمد حساب کند. معتقدم اگر مصوبه تسعیر دارایی‌های بانک مرکزی صورت نمی‌گرفت این شبهه به دولت وارد نمی‌شد که برای درآمدهای خود اقدام به نوسانات بازار ارز کرده است.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر دولت بخواهد رفتار منطقی و عقلایی در اقتصاد را پیگیری کند، به سمت تفاوت نرخ ارز نخواهد رفت زیرا آثار تورمی آن زیان‌های بیشتری را به دولت در ماه‌های پایانی وارد خواهد کرد.

وی با تاکید بر اینکه نرخ رشد اقتصادی در کشور ما، وضعیت افزایش درآمدهای نفتی افزایش فروش نفت پیامدهای مثبتی در اقتصاد ایران دارد که نباید شاهد چنین اتفاق‌های خاصی باشیم، گفت: کوتاهی‌های بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز در حال جبران است. پیش بینی آقای سیف ان‌شاءالله تحقق می‌یابد.

منبع: روزنامه جهان صنعت، 1395.10.12