جوانی یکی از حساس‌ترین و سرنوشت سازترین دوران زندگی هر انسان است که در آن شخصیت و سبک زندگی تحت تاثیر عوامل بسیاری قرار می‌گیرد و دگرگونی‌هایی در آن پدید می‌آید که باعث تغییرمسیرزندگی جوان می‌شود.
روزنامه اطلاعات در گزارشی درباره علت های افسردگی جوانان و راه های کاهش استرس در آنان، نوشت: جوانی یکی از حساس‌ترین و سرنوشت سازترین دوران زندگی هر انسان است که در آن شخصیت و سبک زندگی تحت تاثیر عوامل بسیاری قرار می‌گیرد و دگرگونی‌هایی در آن پدید می‌آید که باعث تغییرمسیرزندگی جوان می‌شود.
بیتا مهدوی در ادامه این گزارش آورد: امروزه متأسفانه شماری از جوانان و نوجوانان در دنیای پر ازتنش؛ فشارهای روحی و عصبی، اندوه و افسردگی، دلهره و تشویش زندگی می‌کنند واگر والدین آگاهی‌های کافی از تغییرات این دوره را نداشته باشند، ممکن است در مقابل رفتارهای شان واکنش‌های مناسب نشان ندهند و باعث ایجاد تنش و استرس در آنان شوند. از اینروداشتن آگاهی از اینکه چرا و چگونه جوان دچار استرس می‌شود، اهمیت خاصی دارد، چراکه می‌تواند راه حل‌های برخورد مناسب با این دوران را نشان دهد.
براساس نظرسنجی‌های انجام شده 41 درصد جوانان ایرانی توان مقابله با مشکلات زندگی را ندارند، 38 درصد آنان سرحال و با نشاط از خواب بیدار نمی‌شوند و همین تعداد از زندگی خود ابراز رضایت نمی‌کنند، 43 درصد از جوانان تحصیلکرده ایرانی استرس را تجربه کرده‌اند و 25 درصد آن‌ها به علت عوارض آن، به پزشک مراجعه می‌کنند.
استرس یکی از شایعترین بیماری‌های روانی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود بارها آن را تجربه کرده‌اند و جوانان بیش از دیگران در معرض این بیماری قرار دارند.
کارشناسان معتقدند، نگرانی از آینده سبب یأس و ناامیدی در جوانان می‌شود و احساس ناامنی اجتماعی و روانی را در آنان به وجود می‌آورد و به همین دلیل جوان ممکن است دچارافسردگی شود و چون فرد افسرده جامعه پذیر نیست، به سمت آسیب‌های اجتماعی سوق داده می‌شود.
آنان نبود شادی در جامعه و فراهم نبودن شرایط تربیتی مناسب و عدم آشنایی اولیا و مربیان با نیازها و ویژگی‌های جوانان را از علل اساسی به‌وجود آمدن مشکلات این دوران می‌دانند، زیرا که شناخت این مشکلات مهمترین گام موثر در راه داشتن زندگی سالم است.
**نبود برنامه‌ریزی‌های درست
دکتر بهروز بیرشک ـ روان‌شناس در مورد استرس جوانان به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: جوانان و نوجوانان در دوره بلوغ به علت تغییرات هورمونی و بیولوژیکی دچار دستخوش یکسری حالات هیجانی و استرس می‌شوند که اگربه طور طبیعی تخلیه نشود، بیماری‌های روحی و روانی در آنان را به دنبال می‌آورد.
وی با بیان این مطلب که مسئولان باید برنامه و فعالیت‌های خاصی را برای جوانان و نوجوانان پیش بینی کنند، تا کمتر دچار استرس شوند می‌افزاید: والدین باید شرایط روحی و روانی فرزندشان را درک کنند و موقعیتی را برای آنان فراهم سازند تا به آرامش برسند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران یاد آوری می‌کند: متاسفانه بعضی از اوقات جوانان و نوجوانان احساس می‌کنند که والدینشان آنان را درک نمی‌کنند و از این رو جذب گروه‌های همسن و سال خود و گمراه می‌شوند.
وی با اشاره به این مساله که نبود اوقات فراغت و تفریحات سالم یکی از معضلات مهم جامعه است، می‌گوید: سیستم آموزش و پرورش فقط به آموختن تئوری درس‌ها اکتفا می‌کند و از این رو عملا از پرورش خبری نیست. مسئولان به مساله اوقات فراغت جوانان و نوجوانان توجه نمی‌کنند و برنامه خاصی هم برای آن ندارند. در مدارس حتی ورزش کردن هم خیلی جدی گرفته نمی‌شود، در حالی که باید علاوه بر ورزش، فعالیت‌های فوق برنامه‌ای هم برای جوانان و نوجوانان در نظر گرفته شود.
دکتر بیرشک می‌افزاید: در حال حاضر جوانان با یکسری عوامل باز دارنده روبرو هستند و با توجه به اینکه شادی هم در جامعه کم است، آنان به‌شدت تحت فشار قرار دارند وطبیعی است که دچار استرس شوند.
**استرس و علل آن
دکتر مدبر آراسته ـ روان‌پزشک در مورد تعریف استرس به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: هرموقعیت خوب و بدی که سازگاری شخص را با محیط مختل کند، استرس نامیده می‌شود به عنوان مثال ازدواج و صاحب فرزند شدن چون روند طبیعی زندگی را به هم می‌ریزد، استرس آور است.
وی با بیان این مطلب که واکنش افراد در مقابل استرس یکسان نیست، می‌افزاید:نقش عوامل استرس زا بسیار مهم است. استرسی که شخص می‌تواند به‌راحتی آن را کنترل کند با استرسی که کنترلی بر آن ندارد متفاوت است و پیش‌بینی‌پذیری استرس هم تفاوت دارد و در صورتی که فرد بتواند اتفاق را پیش بینی کند، قطعا تاثیر گذاری استرس کمتر می‌شود. دکتر آراسته با اشاره به این که تفاوت‌های فردی،نوع شخصیت،اعتقادات، اعتماد به نفس و احساس کارایی فرد در ایجاد استرس دخیل است. یادآوری می‌کند: یکی از مسائل مهم پیشگیری از استرس، وجود حمایت‌های اجتماعی است که اگر حمایت‌های کافی از افراد وجود داشته باشد، توانایی کنترل استرس را پیدا می‌کنند ولی اگر حمایت اجتماعی ضعیف و استرس بیش از حد توان فرد باشد تاثیر و شدتش می‌تواند خیلی زیاد باشد، متاسفانه ما این مساله را در جوانان زیاد مشاهده می‌کنیم، جایی که جوان نیاز به حمایت دارد حمایت نمی‌شود و به حقوق حقه خودش نمی‌رسد و زمانی که نباید حمایتش کرد، بیش از حد از او حمایت می‌شود.
**سیستم نا کارآمد آموزشی
دکتر آراسته می‌گوید: مساله مهمی که جوانان ما با آن روبرو هستند، این است که آموزش‌های لازم برای کنار آمدن با استرس را نیاموخته‌اند. سیستم آموزشی کشورمان پیشرفته‌ترین فرمول‌های فیزیک و شیمی را به دانش آموزان یاد می‌دهد، اما از ساده‌ترین آداب زندگی و روش‌های کاهش استرس، غفلت می‌کند.
متاسفانه سیستم فعلی آموزشی، ذهن جوانان را آنچنان با حفظیات پرمی‌کند که دیگر جایی برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی باقی نمی‌ماند و این در حالی است که زندگی دانش‌آموزان ما به دلیل سیستم نمره دهی، پر از تنش و استرس شده است. توقع والدین هم از فرزندشان برای نمره بهتر، مزید بر علت شده و فرصت طلایی آموختن مسایل زندگی را از آنان، دریغ کرده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به این مطلب که در گذشته کودکان شیوه آداب معاشرت را در خانواده از پدر بزرگ و مادر بزرگ‌ها می‌آموختند، می‌افزاید: در گذشته کودکان مهارت‌های زندگی را از بازی‌ها و قصه‌هایی که بزرگترها برایشان تعریف می‌کردند، یاد می‌گرفتند، در حالی که امروزه کوچک شدن خانواده‌ها باعث شده است که والدین از تربیت درست کودکان خود غافل شوند.
متاسفانه صدا و سیما هم مسائل تربیتی را آموزش نمی‌دهد و اکثر برنامه‌ها دارای صحنه‌های خشن و نشان دادن بدبختی‌ها است و جوانان به جای درس زندگی، تنش و درگیری و پرخاشگری را می‌آموزند.
حرمت گذاشتن به بزرگان نه فقط در برنامه‌های صدا و سیما صورت نمی‌گیرد، بلکه گاهی به آنان هتک حرمت هم می‌شود. این بد آموزی باعث شده است احترام گذاشتن به بزرگترها جامعه ما از میان برود که این وضع استرس زیادی را به همه وارد می‌کند. فردی که به دیگران احترام نگذارد قطعا احترامش هم حفظ نمی‌شود. رفاه بیش از اندازه و زندگی‌های تجملی که در فیلم‌ها و سریال‌ها نشان داد می‌شود، جوان و نوجوان را دچار این تضاد می‌کند که چرا خودش این امکانات را ندارد و از اینرو دچار استرس می‌شود.
**نبود شادی در جامعه
دکتر آراسته با بیان این مطلب که پیشوایان دینی ما افرادی خوش خلق بوده‌اند و وجود شادی را در جامعه ضروری می‌دانستند، یادآوری می‌کند: عزاداری برای حفظ مذهب، طبیعی است و از قداست خاص خود برخوردار است، اما زمانی که در آن زیاده‌روی شود، اهمیت و اعتبارش را از دست می‌دهد و خستگی ایجاد می‌کند.
امروزه شادی در جامعه ما بد دانسته می‌شود، حال آن که جامعه به نشاط نیاز دارد و یکی از خصوصیات بارز حضرت رسول اکرم (ص) خوش برخورد بودنشان بوده است.
وی می‌گوید: زیر پا گذاشتن قوانین استرس زا است، به عنوان مثال افراد زیادی قوانین راهنمایی رانندگی را رعایت نمی‌کنند و به‌راحتی آن را نادیده می‌گیرند و معمولاً برخوردی هم بامتخلفان نمی‌شود، زیرا که سیستم تنبیه و پاداش درستی وجود ندارد. تنبیه باید بلافاصله بعد از کار خلاف انجام شود و آن زمان است که فرد یاد می‌گیرد نباید قوانین را زیر پا بگذارد.گاهی هم فرد قوانین را زیر پا می‌گذارد تا خشم و نارضایتی اش را ابراز کند.
به اعتقاد وی؛ تکنولوژی‌های پیشرفته یکی دیگر از عوامل استرس‌زا است، در گذشته مردم در جریان خیلی از مسائل قرار نمی‌گرفتند و آرامش بیشتری داشتند، امادر حال حاضر ما در جریان تمامی اتفاقات ناگواری که در دنیا می‌افتد، قرار می‌گیریم. خبر‌های بد به‌سرعت پخش می‌شود و افراد جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در این شرایط آرامش فرد از میان می‌رود و تحت تنش و استرس قرار می‌گیرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به این که شرایط نابسامان اقتصادی یکی از مهمترین عوامل استرس‌زا در جامعه است، می‌افزاید: امروزه تورم و گرانی فشارهای مالی زیادی رابه خانواده‌ها تحمیل کرده است و آنان برای تامین معاش، با استرس‌های زیادی روبرو هستند.
وی یادآوری می‌کند: نبود امنیت یکی دیگر از عوامل استرس‌زا است، همین که فرد نیم ساعت خودرواش را کنار خیابان پارک و هزار بار به این فکر را که آیا آن را دزدیده‌اند یا نه، استرس آور است که متاسفانه روزبه روز این تنش‌ها در جامعه ما بیشتر می‌شود.
**راهکارهای غلبه بر استرس
دکتر آراسته در مورد راهکارهای غلبه بر استرس می‌گوید: این راهکار‌ها شامل کار‌هایی است که خود فرد باید انجام دهد تا استرس را به حداقل برساند و همچنین راه‌هایی که می‌تواند استرس‌های جمعی را کم می‌کند. فرد باید یکسری کار‌ها را برای مقابله با استرس انجام دهد که به برنامه‌ریزی نیاز دارد و به طوری باید فعالیت‌های غیر ضروری را کنار بگذارد. مشورت با صاحب نظران هم در کاهش استرس اهمیت زیادی دارد و جستجوی اطلاعات صحیح در منابع معتبر، از کارهای مهم دیگر است. دعا و نیایش برای کاستن استرس خیلی مهم است، زیرا افرادی که عبادت می‌کنند، به نسبت دیگران استرس کمتری دارند.
متاسفانه برخی از جوانان برای کاستن استرس راه‌های نادرستی را انتخاب می‌کنند و به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند. جوان برای کم کردن استرس مواد مصرف می‌کند تا آن را بدست فراموشی بسپارد، در حالی‌که معتاد می‌شود و زندگیش را تباه می‌سازد. روش نادرست دیگری که جوان ممکن است در پیش می‌گیرد، روی آوردن به خرافات است. جوان برای کم کردن استرس‌هایش متوسل به دعا نویس می‌شود و از چاله به چاه می‌افتد، رفتارهای تکانشی جوانان از دیگر راه‌های کاهش استرس است به عنوان مثال تیم محبوبشان باخته است که برای تخیله استرس‌های‌شان شیشه اتوبوس ها را می‌شکنند و تخلیه استرس را با شیوه‌ای نادرست انجام می‌دهند.
وی در مورد راهکارهای کاهش استرس در جامعه می‌افزاید: در اولین قدم باید سیستم آموزشی به شیوه‌ای اصلاح شود که جوانان نحوه برخورد با مشکلات روزمره را آموزش ببینند، زیرا برخورد صحیح با مشکلات نه فقط استرس ایجاد نمی‌کند، بلکه تنش را هم به حداقل می‌رساند.
جوان برای کاهش استرس به تفریحات سالم نیاز دارد و باید بتواند در جامعه ابراز شادی کند و بخندد. موسیقی مناسب، آرامش بخش و روح نواز است و در کاهش استرس بسیار موثر است و از اینرو امکانات‌اش باید در اختیار جوانان گذاشته شود. جوان به حمایت‌های اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی نیاز دارد و باید حداقل‌های زندگی برایش فراهم شود.
**راه‌های کاهش استرس
ـ با دیگران به توافق برسید. قبول کنید که شاید همیشه به آنچه که می‌خواهید، نرسید؛ زیرا پذیرش عقاید دیگران، استرس را کاهش می‌دهد.
ـ جسور باشید، نه ستیزه‌جو.
تفاوت بسیاری در جسارت و ستیزه‌جویی وجود دارد، با این حال اغلب افراد این 2 را با هم اشتباه می‌کنند. برای حفظ جسارت، نیازی به بالا بردن صدا یا پررویی نیست. تفاوت این دو را از یکدیگر تشخیص دهید و به این ترتیب از استرس خود بکاهید.
ـ برای خود ارزش قائل شوید.
این مهمترین نکته در کنترل استرس‌ها است و معنایش این است که یاد بگیرید به دیگران اجازه ندهید که شما را گول بزنند و یا تهدید کنند. اگر نمی‌دانید که چگونه با این مشکل روبه‌رو شوید، از افرادی که آنان را تحسین می‌کنید، کمک بگیرید. دقت کنید که آنان چگونه بر اوضاع زندگی و کارشان تسلط پیدا کرده‌اند و به چه نحو با آنچه شما دشوار می‌دانید،کنار آمده‌اند.
ـ صادق و درستکار باشید.
در مورد احساسات خود بیاموزید که به اصطلاح، از کاه کوه نسازید. به‌طور مثال اگر با بهترین دوست خود اختلاف‌نظر پیدا کردید، کار را به عصبانیت بیش از حد انتظار نکشانید.
ـ جمله «خونسرد باش» را پیش خودتان تکرار کنید.
وقتی که احساس ترس یا استرس می‌کنید، این جمله را نه با صدای بلند، بلکه در ذهن خود تکرار کنید. چندین بار تکرار این جمله به‌آرامی به شما کمک می‌کند تا خونسردی خود را حفظ کنید.
ـ کلمه نه را بر زبان آورید.
افرادی که نمی‌توانند به دوستان و خانواده خود «نه» بگویند، به سادگی دچار استرس می‌شوند، زیرا برای خود فرصت یا شرایط مناسب را فراهم نمی‌کنند. آموختن اینکه چگونه پاسخ منفی بدهید، راه حل بسیار خوبی است، برای اینکه به‌خودتان اطمینان ببخشید.
- به‌خود فرصت بیشتری بدهید.
مدیریت زمان، راه‌حلی ضروری در بازی استرس است. قبل از اینکه هر شغل مهم یا کار بزرگی را بپذیرید، ببینید که چگونه می‌توانید برای زمانی که دراختیار دارید، به‌نحو احسن برنامه‌ریزی کنید، تا بدون عجله به همه کارهای خود برسید.
- استراحت کنید.
یکی از عوامل بسیار مهم برای کاهش استرس، رسیدن به آرامش است. راه حل اصلی برای رسیدن به آرامش کامل این است که ذهن خود را از هر چیز دیگری خالی کنید.
ـ تنفس صحیح را فراموش نکنید.
وقتی دچار استرس می‌شوید، فراموش نکنید که به نحو صحیح تنفس کنید و در چنین حالتی باید نفس‌های عمیق بکشید تا ضربان قلب شدت نیابد و میزان اکسیژن خون کم نشود. برای نشان دادن عکس‌العمل‌های سریع و مناسب در لحظه‌های استرس‌آمیز، 3 نفس عمیق بکشید و سپس وارد عمل شوید.
ـ قبل از درگیر شدن صبر کنید.
وقتی که دچار استرس و عصبانیت هستید، به‌سادگی کنترل خود را از دست می‌دهید، به همین دلیل قبل از اینکه چیزی بگویید، به آرامی تا شماره 10 بشمارید. این کار به شما امکان می‌دهد قبل از حرف زدن فکر کنید و به این ترتیب بر موقعیت استرس‌زا چیره شوید.
منبع: روزنامه اطلاعات، 1395.10.4
نظر شما
