«عضله سازی تضمینی»، «اندام ورزشکاری در شش ماه»، «بدنساز حرفه ای شوید» و ده ها جمله رنگارنگ دیگر فقط گوشه ای از تبلیغات بازار پرسودی است که هزاران جوان ایرانی در آن غرق شده اند.
روزنامه جام جم در صفحه جامعه با انتشار گزارشی درباره بازار داغ فروش مکمل های غذایی پرورش اندام، نوشت: «عضله سازی تضمینی»، «اندام ورزشکاری در شش ماه»، «بدنساز حرفه ای شوید» و ده ها جمله رنگارنگ دیگر فقط گوشه ای از تبلیغات بازار پرسودی است که هزاران جوان ایرانی در آن غرق شده اند.
در این گزارش که در شماره سه شنبه 9 شهریور 1395 خورشیدی به قلم امین جلالوند منتشر شده است، می خوانیم: این روزها حتی برخی اقشار فرهیخته جامعه نیز جذب مکمل های بدنسازی شده اند و تقریبا هر کسی از اقوام خود حداقل یک نفر را می شناسد که مکمل مصرف می کند و یکشبه به اندام هرکولی رسیده است.
فروش غیرقانونی و قاچاق این مکمل ها هم قوز بالای قوز شده تا سلامت جوانان ایرانی در چنگال محصولاتی اسیر شود که نه مواد سازنده اش معلوم است و نه کسی می داند این مکمل ها در چه شرایطی تولید شده اند.
خبرهای بدتر را چند ماه قبل رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو با رسانه ها در میان گذاشت. این مقام مسئول بصراحت اعلام کرد «درصد قاچاق در حوزه مکمل های غذایی بویژه در مکمل های ورزشی و پرورش اندام، بسیار بالاتر از داروست. با آن که سهم مکمل ها از بازار سلامت کشور کمتر از 5 درصد است، اما رشد مصرف بازار دارویی کمتر از بازار مکمل هاست.»
در شرایطی که تخمین زده می شود قاچاق دارو در ایران سالانه بیش از 11 میلیارد دلار گردش مالی داشته باشد، بنابراین می توان پیش بینی کرد سالانه چه سود هنگفتی در قاچاق مکمل های بدنسازی رد و بدل می شود. با وجود واردات رسمی و تولید قانونی مکمل های ورزشی در کشور، بازار سیاه فروش مکمل ها حسابی داغ است و در بسیاری از باشگاه های بدنسازی، این مکمل های غیرقانونی براحتی میان جوانان توزیع می شود.
تسخیر بازار مکمل ها از سوی قاچاقچیان، موضوعی نیست که وزارت بهداشت، آن را تکذیب کند. رئیس سازمان غذا و دارو نیز پیشتر اعلام کرده بود «مکمل های تحت نظارت سازمان غذا و دارو فقط کمی بیشتر از 50 درصد ظرفیت بازار را در اختیار دارد و بقیه مربوط به فرآورده های غیرمجاز است. این آمار نشان می دهد تقاضا برای مصرف مکمل ها به علت تبلیغات یا فعالیت بازاریابی بیش از توان قانونی است.»
این حرف دیناروند را هم می توان چنین تعبیر کرد که نبود توازن منطقی بین عرضه و تقاضا هم باعث شده است سودجویان از این آب گل آلود، ماهی بگیرند و برای تامین نیاز بازار، دست به تولید یا واردات مکمل های غیراستانداردی بزنند که جز تباه کردن سلامت جسمی و روانی جوانان، عاید دیگری نصیب جامعه نمی شود.
**بازار میلیاردی ساقی گری ورزشی
آن طور که از آمارهای رسمی برمی آید گردش مالی بازار مکمل ها در جهان، حدود صد میلیارد دلار است که رقمی معادل 10 درصد بازار کل دارویی جهان را شامل می شود.
در این میان، 20 درصد این بازار پرسود به فروش مکمل های ورزشی برمی گردد. مسئولان وزارت بهداشت بارها اعلام کرده اند بسیاری از مکمل های غیرمجاز در بازار ایران به هورمون ها و تقویت کننده های غیرمجاز آلوده هستند.
دکتر محمدحسین عزیزی، رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران در گفت وگو با جام جم توضیح می دهد: تولید داخلی انواع مکمل های بدنسازی در ایران به پای واردات گسترده این محصولات نمی رسد، طوری که می توان گفت عمده مکمل های بدنسازی از کشورهای دیگری مثل چین و پاکستان به ایران وارد می شود که در مرحله تولید آن نیز انواع و اقسام تقلب رایج است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به برخی ترفندهای جالب قاچاقچیان اشاره می کند و می گوید: گاهی اوقات، بسته بندی مکمل ها را برای دریافت سود بیشتر عوض می کنند یا مکمل ها را به صورت فله ای می خرند و سپس در بسته بندی های کوچک و شکیل به فروش می رسانند.
بسیاری از این مکمل های بدنسازی غیرمجاز به گفته این متخصص صنایع غذایی، سر از کلانشهرها درمی آورد، چون متقاضیان خرید این گونه مکمل ها در کلانشهرها بیشتر است. البته عزیزی تاکید دارد این حرف به این معنی نیست که در شهرهای کوچک، خرید و فروش مکمل ها نفوذ نکرده باشد، چون حتی در برخی روستاها هم می شود ردپای این مکمل ها را پیدا کرد، ولی با این وجود هنوز هم بازار اصلی فروش مکمل های بدنسازی غیرمجاز در کلانشهرهای ایران است.
**عوارض منفی عضله سازی موقتی
آن قدر برندهای تجاری مکمل های بدنسازی متنوع است که پربیراه نیست اگر بگوییم هر روز یک برند تازه از باشگاه های بدنسازی سر در می آورد. عزیزی، رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران یادآوری می کند جدای از تفاوت در برندها، همه این مکمل های بدنسازی را می شود در سه گروه تقسیم کرد.
گروه اول مکمل های پرهوادار که این متخصص صنایع غذایی به آن اشاره می کند، پروتئین ها یا همان آمینو اسید ها هستند. کراتین نمونه ای از این مکمل هاست که برای عضله سازی به کار می رود. برای ساخت این مکمل ها، پروتئین خالص را از مواد مختلف استخراج می کنند و به شکل قرص، کپسول و مدل های مختلف دیگر به مصرف کننده می فروشند.
گروه دوم مکمل های پرطرفدار، چربی سوزها هستند. به گفته عزیزی بعضی ورزشکاران با مصرف این مکمل ها تلاش می کنند چربی های بدنشان از بین برود تا عضله هایشان بیشتر معلوم شود. با مصرف این مکمل ها که حاوی ترکیبات ماده کروم است، چربی های بین عضلات سوخته می شود.
در گروه سوم مکمل های پرطرفدار که عزیزی از آن نام می برد، هورمون های جنسی و غیرجنسی قرار دارد: این مکمل ها مکانیسم طبیعی هورمون های بدن را به هم می زند و روند عضله سازی را سرعت می بخشد.
شاید در بازه ای کوتاه مدت، مصرف این مکمل ها به قول خود ورزشکاران، به چهارشانه شدن بدن و شش تکه شدن شکم ختم شود، ولی عوارض سنگین مصرف این مکمل ها می تواند تا پایان عمر با فرد مصرف کننده باشد. حتی عزیزی خاطرنشان می کند عضله سازی کاذب با مصرف مکمل ها، بشدت قابل بازگشت است. طوری که اگر فرد مصرف کننده برای مدتی این مکمل ها را مصرف نکند یا ورزش را به شکل مداوم انجام ندهد، آن وقت شکل و شمایل بدنش به همان حالت قبل برمی گردد، فقط با این تفاوت که انبوهی از بیماری های جسمی و روانی هم به فرد تحمیل شده است.
**چرا مثل قند و نبات مکمل می خورند؟
در این باشگاه ورزشی، خوردن مکمل ها اتفاق عجیبی نیست. در شرقی ترین نقطه پایتخت، حوالی تهرانپارس می شود براحتی به بازار بی ضابطه خرید و فروش مکمل های بدنسازی دسترسی داشت. یکی از جوانان بدنساز این باشگاه که به نوعی ساقی باشگاه هم به حساب می آید بشدت اعتقاد دارد کارش قانونی است و به جوانان مشتاق رشته بدنسازی، راهنمایی و مشاوره می دهد: شاید خیلی ها مکمل تقلبی به ورزشکاران بفروشند، اما من هیچ وقت این کار را نمی کنم، چون نمی خواهم مشتری هایم را از دست بدهم.
یکی دیگر از ورزشکاران این باشگاه هم حرف رفیقش را تایید می کند و می گوید: اتفاقا جوانان اگر در باشگاه ورزشی مکمل بخرند، خیلی بهتر از این است که در کوچه و خیابان و از دست غیرورزشکار بگیرند. چون اینجا حداقل می دانند مکمل را از دست ورزشکاری خریده اند که خودش این دوره ها را گذرانده است و تجربه این کار را دارد.
در این باشگاه اگر هم نخواهید مکمل مصرف کنید، خیلی ها شما را به خوردن مکمل ها تشویق می کنند، چون از نگاه آنها ورزش کردن بدون خوردن مکمل فقط خستگی اش به تن شما می ماند.
**بلایی که مکمل ها به سرتان می آورد
داشتن هیکل ورزشکاری به هیچ وجه بد نیست، اما این که بخواهیم یکشبه ره صد ساله برویم و سلامت جسممان را قربانی مکمل ها کنیم، عوارض آن دیر یا زود به خودمان برمی گردد.
برلیانت بزرگمهر، مشاور تغذیه و رژیم درمانی در گفت وگو با جام جم به یک چشمه از عوارض مصرف مکمل های بدنسازی اشاره می کند و می گوید: مصرف مکمل های غذایی در حد تعادل هم توصیه نمی شود، چون در بیشتر موارد هیچ نیازی به خوردن مکمل ها نیست و می توان با خوردن برخی مواد غذایی، همه نیازهای تغذیه ای بدن را تامین کرد. حال فردی که به شکل افراطی این مکمل های بدنسازی را مصرف می کند، قطعا سیستم سوخت و ساز بدنش دچار اختلال می شود.
در شرایطی که ورزشکاری به شکل افراطی از مکمل های حاوی مواد پروتئینی استفاده کند، این کار در بلند مدت باعث می شود به گفته بزرگمهر سیستم جذب کلسیم بدن ورزشکار دچار اختلال شده و به استخوان های فرد صدمات جدی وارد شود.
همچنین به گفته این متخصص تغذیه جذب زیاد ویتامین A با خوردن افراطی مکمل ها می تواند منجر به مسمومیت شود. مصرف زیاده از حد مکمل هایی که در آنها ویتامین D وجود دارد نیز موجب رسوب کلسیم در بافت های نرم مثل چشم و گوش خواهد شد. همین حالت می تواند منجر به وارد آمدن آسیب جدی به سلامت چشم ها شود.
حتی خوردن بیش از حد سفیده تخم مرغ که در بین بدنسازان نیز شایع است، موجب می شود به گفته بزرگمهر پروتئین بیش از حد به بدن برسد که عوارضش دست کمی از خوردن مکمل ها نخواهد داشت.
آسیب دیدن جدی دستگاه گوارش، بروز عوارض جنسی مثل بروز اختلال در امیال جنسی، ابتلا به بیماری های غیرواگیر مثل سرطان و حتی در مواردی هم مرگ ورزشکار، از عوارض مصرف مکمل های بدنسازی است که احتمال ابتلا به این عوارض برای هیچ فرد مصرف کننده ای صفر نیست.
درست است که نمی شود با مصرف مکمل های بدنسازی در جامعه جنگید و خواه ناخواه شمار چشمگیری از جوانان به سمت مصرف این مکمل ها تمایل دارند، ولی حداقل می توان بازار این مکمل را به ریل نظم و قانون برگرداند.
آموزش و اطلاع رسانی به جوانان درباره تبعات خوردن مکمل های بدنسازی و برخورد قانونی و قهری با افراد و مراکزی که مکمل های غیرمجاز را به ورزشکار می فروشند، برنامه های بلندمدتی است که با کمک آن می توان به کاهش مصرف مکمل های بدنسازی میان جوانان امیدوار بود. حتی در بدترین حالت می توان از مشاوران تغذیه در باشگاه های ورزشی استفاده کرد تا فردی که مکمل های بدنسازی مصرف می کند، حداقل نمونه استاندارد آن را تهیه کند و با نحوه مصرف درستش آشنا باشد.
*منبع: روزنامه جام جم
نظر شما
