نگاه استراتژیک به برجام داشته باشیم

پایگاه اینترنتی امید هسته ای ایرانیان در یادداشت خود، با بررسی نگاه استراتژیک به برجام نوشت:در حوزه صنعت هسته ای نکته قابل اهمیت آن است که این صنعت برای جمهوری اسلامی ایران صنعت هزینه زایی بود، اما پس از برجام ایران وارد بازار بزرگ صنعت هسته ای شده است.

نگاه استراتژیک به برجام داشته باشیم

در این یادداشت که روز دوشنبه به قلم حسن محمدی منتشر شد، آمده است: اخیرا نگارنده با یک تهیه کننده صداوسیما بحثی داشت مبنی بر اینکه چرا رسانه ملی به گونه ای رفتار می کند که گویی برجام تاکنون هیچ دستاوردی نداشته است. او مدعی بود مردم معتقدند که تغییری در سفره و مسائل روزمره زندگی شان رُخ نداده و ما نیز باید همین خط را در رسانه پیگیری کنیم به دلیل اینکه مردم، همین را می خواهند.

در این مجال نمی خواهم به این ساله بپردازم که اساسا مردم باید به رسانه ملی خط بدهند یا رسانه باید مردم را آگاه کند و یا هردو، اما آنچه که اهمیت دارد این است که هنوز برجام یکساله نشده، مخالفان آن در داخل، بانگ برآورده اند که چه شد دستاوردهای برجام؟ برخی ناظران جریان مخالف نیز با تاکید بر بدعهدی های طرف مقابل عملا معتقدند که برجام دستاوردی نداشته است، حال سوال این است که واقعا برجام دستاوردی داشت؟و اگر دستاوردی برای برجام قائل هستیم آن دستاوردها چیست؟

پیش از هر نکته ای باید پذیرفت که برجام «مُفَرّح ذات» نبود بلکه«مُمّد حیات» بود. درواقع مخالفان جمهوری اسلامی برداشت شان از اعمال تحریم ها این بود که ایران دیگر از زمین بلند نمی شود و زیر چرخ دنده های تحریم کوچک تر شده و دست از مقاومت و مهمتر از آن حمایت از مقاومت بر می دارد اما با برجام وارد مسیری شدیم که همه برنامه ریزی های چندساله آنان بر هم خورد. با بررسی تمام سوابق شورای امنیت سازمان ملل حتی یک مورد را پیدا نمی کنیم که تحریم ها لغو شده باشد. حکومت ها ساقط شده و حکومت دیگری بر سر کار آمده است اما تحریم ها باقی مانده اند. به عنوان مثال در عراق حکومت صدام در سال 2003 توسط مردم و با کمک نیروی خارجی ساقط شد، اما تحریم ها در سال 2012 رسماً برداشته شد،نکته جالب این است که هنوز هم بخشی از تحریم های شورای امنیت باقی مانده است درحالی که هفت قطعنامه الزام آور شورای امنیت در مذاکرات هسته ای لغو شد و با این سیاست بود که بالاخره آنها قبول کردند قطعنامه های فصل هفت که همگی الزام آور بود کنار گذاشته شوند.

درواقع اگر بخواهیم دستاوردهای برجام را در مسائل روزمره با ذره بین پیگیری کنیم آن هم با یک عدسی مخالف بین، قطعا باز هم نمی توانیم بگوییم که برجام دستاوردی نداشته است مگر آنکه غرض ورزی در نوع نگاه خود داشته باشیم.

برجام یک تاکتیک بود برای حصول به یک استراتژی مهم در منطقه و حتی جهان، اگر از این منظر به برجام توجه نماییم مسائل دیگری برای مان برجسته می شود و تازه متوجه دستاوردهای برجام می شویم.متاسفانه آنچنان گرفتار دعوای داخلی شدیم که یادمان رفته بازی راهبردی در منطقه در حال انجام است.

محمدجواد ظریف، وزیرامورخارجه کشورمان اخیرا در نشستی به این مساله اشاره کرده و گفته است:«چرا برجام اینقدر آنها(دشمنان)را عصبانی می کند؟ از این نگران هستند که احساس می کنند با برجام یک تحول استراتژیک اتفاق افتاده است...». 

بسیاری از ناظران و کارشناسان بین المللی معتقدند پس از برجام جایگاه ایران در معادلات منطقه ای از بزرگترین قدرت منطقه به قدرت بزرگ منطقه تغییر کرده است، به این معنا که تا پیش از این، غرب در سیاست های منطقه ای اش مانند بهار عربی، مساله سوریه، ناامنی ها در عراق، افغانستان، لبنان و... طرح و پروژه ای نیز برای اینکه جمهوری اسلامی ایران نتواند سیاست اش را پیش ببرد آماده می کرد، اما امروز از ایران به عنوان یک بازیگر فعال و قدرت منطقه ای در نشست های بین المللی برای تصمیم گیری دعوت به عمل می آید و ایران نیز نقش آفرین شده است، 

حضور ایران در نشست های بین المللی در خصوص سوریه مهمترین شاهد این مدعاست به همین خاطر برخی ناظران بین المللی معتقدند که بزرگ ترین دستاورد برجام خارج کردن ایران از بن بست ژئوپلتیک منطقه یی است و آنچه که عده ای استراتژی انزوای ایران می دانستند و معتقد بودند که وهابیّت منطقه و صهیونیست ها به شدت آن را پیگیری می کردند مهمترین سیاستی بود که با برجام شکست خورد و جمهوری اسلامی ایران به قدرت موثر در تصمیم گیری های مهم بین المللی تبدیل شد.

علت اینکه سعودی ها امروز عصبانی هستند به این خاطر است که تصور نمی کردند روزی ایران بتواند از این شرایط عبور کند فلذا از همه ابزار خود بهره بردند تا شرایط را به گذشته بازگردانند. اگر شرایط گذشته خیلی خوب بود مخالفان ما سعی نمی کردند به گذشته برگردند.

اگر بخواهیم برجام را فارغ از نگاه استراتژیک بنگریم تحولات گسترده ای رُخ داده است که این تحولات بر روی کاغذ نیست و روی زمین اتفاق افتاده است. مرکز پژوهش های مجلس درباره برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) با رویکرد تحلیل اثرات اجرای آن در بخش صنعت، پتروشیمی و معدن گزارشی ارائه کرده است که در این گزارش آمده، مهم ترین اثرات اجرای برجام و لغو تحریم ها بر صنعت پتروشیمی مشتمل بر تکمیل طرح های نیمه تمام پتروشیمی در قالب فاینانس و سرمایه گذاری مشترک و... دسترسی سریع و ارزان به تجهیزات کلیدی و دانش فنی موردنیاز به خصوص دستیابی به دانش فنی تبدیل متانول به پروپیلن(MTP) و تأمین کاتالیست های ضروری بود.

افزایش فروش نفت از یک میلیون بشکه نفت در روز به بیش از 2.5میلیون بشکه نفت مساله ای نیست که قابل کتمان باشد، فروش نفت یعنی افزایش درآمد کشور و افزایش درآمد کشور به معنی افزایش سرمایه گذاری در بخش های مهم و چرخش صنعت کشور و در نهایت چرخیدن چرخ زندگی مردم است، همان شعاری که رئیس جمهور روز اول اعلام کرده بود و گفته بود سانتریفیوژها باید بچرخد اما چرخ زندگی مردم نیز باید بچرخد، و فروش نفت گام مهمی برای حرکت در این مسیر است.

در حوزه صنعت هسته ای نکته قابل اهمیت آن است که این صنعت برای جمهوری اسلامی ایران صنعت هزینه زایی بود، اما پس از برجام ما به راحتی مازاد تولید آب سنگین خود را می فروشیم، کیک زرد خریده و سوخت هسته ای می فروشیم و... یعنی ایران وارد بازار بزرگ صنعت هسته ای شده است که تا پیش از این حتی هنگامی که یک قطعه می خواستند بفروشند به ایران باید از هزار بیراهه می رفتیم تا با هزینه گزاف تر خریداری کنیم چه برسد که بخواهیم فروشنده باشیم اما امروز فروشنده هستیم.

حضور گسترده سرمایه گذارن خارجی در اقتصاد کشور را به همه موارد فوق اگر بیافزاییم باز نگارنده معتقد است که در مقابل تحولات استراتژیکی که در منطقه رُخ داده و جمهوری اسلامی ایران بازیگر اصلی منطقه شده است بسیار مهمتر از این مسائل مطرح شده است چرا که چنین تحولی می تواند جایگاه ایران را تثبیت کرده و در بلند مدت تحولات شگرفی را در اقتصاد ایجا د کند، تحولی که دشمنان ایران را از هم اکنون به تکاپو انداخته است.

همه این ها البته به معنای اعتماد به آمریکا و ندیدن اعمال فشارهایش از طرق مختلف و کاستن از دستاوردهای برجام با ادامه تحریم های غیر هسته ای، نیست و طبیعی است ک ملت ایران از آمریکا ناراضی و طلبکار باشد، اما چنانچه در آغاز آمد نباید از نگاه استراتژیک به برجام باز بمانیم .

منبع: پایگاه اینترنتی امید هسته ای ایرانیان