غوغای اخیر در مورد حقوقهای مدیران، این موضوع را به ذهن متبادر میسازد که چه سازوکاری در شرکتهای تجاری و سازمانها میتواند از وقوع این بینظمیها جلوگیری کند و آیا فرآیندی هست که بر پرداخت مواجب افراد بر اساس شایستگی و متناسب با خدماتی که ارائه میدهند، نظارت نماید؟
متن یادداشت به قلم مجید بنویدی عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه و معاون شرکت بیمه ما، با عنوان «کمیته جبران خدمات در صنعت بیمه» و به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد به شرح ذیل است:
بررسی پاسخ این سوال در بازارهای دیگر دنیا، آنجا که کسبوکار با سرعت در حال پیشرفت است و اساس توسعه و بهرهوری حداکثری آنها بر مبنای استفاده از نیروی ماهر بنا شده است، نظارت و کنترل دقیق هیاتمدیره شرکتها و سازمانهای بزرگ بر پرداختهای مدیران ارشد سازمان و تعیین سیاستهای کلان جبران خدمات از طریق کمیته جبران خدمات تحت نظر هیاتمدیره است. انسانها از روشهای مختلف با کار و کوشش نیازهای مادی خود را برآورده میسازند. قبل از انقلاب صنعتی، کشاورزی، دامداری و داد و ستد کالا، شغلهای اصلی نوع بشر بوده که به وسیله آن کسب درآمد مینمود و نیازهای مالی خود را برآورده میکرد. از اواسط قرن هجدهم با صنعتیشدن جوامع بحث روابط کارفرما و کارگر برای بر پاسازی کسبوکارها و رونق صنایع شکل تازهای به خود گرفت و با پیشرفت علم و ظهور صنایع و خدمات جدید، موضوع استفاده از خدمات نیروی کار، جوامع بشری را وادار کرد تا در مورد روابط نیروی کار با کارفرمایان و سرمایهگذاران، قوانین و میثاقهایی را تعیین کنند.
با رشد شرکتهای تجاری و توسعه و گسترش کسبوکارها، روابط صاحبان کسبوکار با مدیرانی که از سوی صاحبان سرمایه، مامور اداره شرکتها میشدند، موضوعات و مشکلات جدیدی را برای فعالان اقتصادی ایجاد کرد. بخشی از قوانین تجاری به این روابط میپردازد و اندیشمندان مدیریتی همواره در تلاش هستند تا با تحقیق درباره روشهای مدیریت، در مورد اداره شایسته سازمان ایدههای جدیدی ارائه کنند. حاکمیت شرکتی به روابط بین مدیران و صاحبان سهام و ذینفعان میپردازد و در مورد اختیار اعضای هیاتمدیره و نحوه استفاده آنها، چارچوبهایی را ارائه میکنند. کمیته جبران خدمات براساس اصول حاکمیت شرکتی معمولا با ریاست و مسوولیت یکی از اعضای هیاتمدیره غیرموظف و حضور افرادی که بتوانند در تصمیمسازی در مورد سیاستهای جبران خدمات موثر باشند، تشکیل میشود.
این کمیته براساس اهداف شرکت و برای دستیابی به آنها، سیاستهایی را تعیین میکند و قبل از اتخاذ تصمیم از سوی هیاتمدیره در مورد جبران خدمات مدیران ارشد و حتی سیاستهای پرداخت به کارکنان موسسه، تصمیمسازی مینماید. این کمیته در مورد تعیین روشهایی که منجر به شایستهسالاری در شرکتها میشود و نحوه پرداخت پاداشهای مدیران ارشد و حقوق و مزایای آنها از سوی هیاتمدیره، اقدام میکند. تعیین حقوق و مزایای و پاداش مدیرعامل یکی از وظایف اصلی این کمیته است. کمیته جبران خدمات مراقبت میکند، ضمن جبران منصفانه خدمات مدیرعامل، پرداختهای انجام شده براساس قوانین و موازین تعیین شده صورت گیرد و گزارش آن بهصورت شفاف افشا گردد. حضور این کمیته در کنار ارکان تصمیمگیری هر سازمانی این اطمینان را ایجاد میکند که ضمن تامین منافع ذینفعان با جلوگیری از پرداختهای خارج از موازین تعیین شده بودجه، اهداف سازمان با جذب نیروهای ماهر و جبران منصفانه و منطقی خدمات آنها، تامین شود.
اهمیت کمیته جبران خدمات در شرکتهای بیمه:
اجرای موازین حاکمیت شرکتی در شرکتهای بیمه به واسطه شمار و تنوع بالای ذینفعان از اهمیت ویژهای برخوردار است و معمولا دستورالعملهای حاکمیت شرکتی شرکتهای بیمه نسبت به سایر شرکتهای تجاری از ویژگیهای خاصی برخوردار است. شرکتهای بیمه بهعنوان سازمانهایی که کسبوکار آنها براساس تلاش و مهارت افراد بنا نهاده شده است، از نظر جذب و نگهداری نیروی انسانی نسبت به سایر سازمانها از حساسیت بیشتری برخوردار هستند. نیروهای انسانی در شرکتهای بیمه بهعنوان موتور محرک این شرکتها دارای اختیارات و مهارتهایی هستند که استفاده نامناسب یا جهتدار از آنها، میتواند منجر به تباهی منافع ذینفعان ازجمله بیمهگذاران و سرمایهگذاران شود. اصولا پایدارای و رونق شرکتهای بیمه به برقراری تعادل بین منافع سه گروه ذینفع اصلی یعنی سهامداران، بیمهگذاران و کارکنان است و درصورت ایجاد منافع مازاد برای هر گروه قطعا منافع گروههای دیگر ذینفع تضییع خواهد شد و به عبارت بهتر هنر مدیریت در شرکتهای بیمه برقراری تعادل میان منافع این سه گروه اصلی ذینفع شرکت بیمه است. برای برقراری وضعیتی که منجر به جذب و نگهداری نیروهای شایسته در شرکتهای بیمه شود، هیاتمدیره شرکتهای بیمه باید براساس چارچوبهای حاکمیت شرکتی از کمیته جبران خدمات برای اتخاذ بهترین تصمیم و سیاستها بهرهمند شوند.
با توجه به تراکنش بالای مالی در شرکتهای بیمه و عدم مضیقه مالی این نوع شرکتها در پرداخت به مدیران ارشد، نظارت این کمیته بر پرداختهای مدیران ارشد یکی دیگر از وظایف این کمیته است. با توجه به سیاستهای هیاتمدیره شرکت بیمه در مورد اجرای بهتر اصول اصلی حاکمیت شرکتی، وظایف کمیته جبران خدمات میتواند از گستردگی و ویژگیهای خاصی تبعیت کند. گستردگی این وظایف میتواند در تعیین یا نظارت پرداختها در سطح مدیران میانی و اکچوئرها با رویکرد عدم مداخله در وظایف مدیرعامل باشد و محدوده آن حداقلهای چارچوب حاکمیت شرکتی است که تعیین و نظارت بر حقوق و پاداش مدیرعامل و اعضای هیاتمدیره موظف است. انجمن ناظران بیمهای IAIS بهعنوان سازمانی که از سال 1994 برای استانداردسازی نظارت بر موسسات بیمه در شهر بازل سوئیس تشکیل شده است، براساس یکی از استانداردهای خود به اجرای حاکمیت شرکتی در شرکتهای بیمه پرداخته و در قسمتی از این استاندارد بر لزوم دقت در تعیین پاداش و جبران خدمات مدیران تاکید کرده است. شرکتهای بیمه برای اداره بهتر سازمان خود بهعنوان موسسهای که براساس جلب اعتماد افراد بنا نهاده شده است و بهمنظور شفافسازی عملیات و تصمیمات، از کمیته جبران خدمات برای اتخاذ تصمیمات در مورد پرداخت حقوق و پاداش مدیران ارشد شرکتهای بیمه و سیاستهای کلی پرداخت حقوق به کارکنان بهرهمند شوند.