ابهام در قطع یارانه ۲۴ میلیون نفر

روز گذشته به صورت رسمی اعلام شد شنبه هفته آینده یارانه تیر به حساب ۷۴ میلیون ایرانی واریز می‌شود.

یارانه نقدی در یکی دو سال اخیر داستان پر حاشیه‌ای داشته است و به نظر می‌رسید تابستان امسال مباحث مربوط به چگونگی ادامه پرداخت یارانه‌ها به نقطه نهایی رسیده و بعد از سه سال که از روی کار آمدن دولت یازدهم می‌گذرد، تغییراتی جدی در طرح هدفمندی یارانه‌ها به وجود بیاید. قانون هدفمندی یارانه‌ها در زمستان سال ۸۷ به صورت لایحه از سوی دولت نهم به مجلس ارائه شد و پس از مدت‌ها کش و قوس با اعمال تغییراتی به تصویب مجلس رسید. 

در تاریخ ۲۷ آذر سال ۸۸ پس از اختلاف نظرهای فراوان میان دولت و مجلس، محمود احمدی نژاد آغاز اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها را رسما اعلام کرد. او این‌طور عنوان کرد که از صبح روز ۲۸ آذر حامل‌های انرژی، آب و نان در سراسر کشور با قیمت جدید عرضه می‌شوند. بر اساس این قانون، ۱۶ قلم کالا و خدمات مشمول حذف یارانه و عرضه به قیمت بین‌المللی می‌شوند. 

در مدت پنج سال یارانه کالاهایی چون بنزین، گازوئیل، گاز، نفت، برق، آب، گندم، شکر، برنج، روغن و شیر حذف شده و آنها با قیمت بازارهای منطقه خلیج فارس عرضه می‌شوند. دولت نهم قرار بود ۲۰ هزار میلیارد تومان از بابت افزایش قیمت این کالاها درآمد حاصل و در این بین نیمی از آنها را برای مقابله با تورم به صورت نقدی به مردم پرداخت کند. همچنین قرار بود ۳۰ درصد از این درآمدهای حاصل شده به تولیدکنندگان و ۲۰ درصد به دولت به منظور جبران خسارات ناشی از افزایش حامل‌های انرژی اختصاص یابد.

 هدف از اجرای فاز اول پرداخت یارانه نقدی توسط دولت اصلاح ساختارهای تولید، مدیریت مصرف و توزیع عادلانه یارانه‌ها بود. پرداخت یارانه های نقدی در فاز اول نتوانست وظایف خود را به خوبی انجام دهد و از اهداف پرداخت یارانه ها دور افتاد. چنانچه به گفته بسیاری از کارشناسان، پرداخت یارانه به همه افراد جامعه نادرست بوده و پوپولیستی است.

 مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها از ۲۰ فروردین ۱۳۹۳ و با ثبت‌نام از متقاضیان این مرحله آغاز شد. از جمله اهداف تعیین‌شده در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها اصلاح قیمت حامل‌های انرژی مانند بنزین، گازوئیل و نفت کوره و نزدیک‌تر کردن آنها به قیمت فوب خلیج فارس بوده است. دولت یازدهم برای رسیدن به هدف توزیع عادلانه یارانه ها در صدد قطع تدریجی یارانه به اقشار پردرآمد بود و در این زمینه یارانه عده‌ای قطع شده و تعدادی از شهروندان نیز از آن انصراف دادند. در مرحله دوم اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، دولت یازدهم با مجوزی که از جانب مجلس نهم در چارچوب تبصره ۲۱ قانون بودجه سال ۱۳۹۲ دریافت کرد، موظف شد با ساز و کاری که مورد نظر خودش است، این مرحله را به انجام برساند.

به نوشته آرمان، دولت دهم پس از عملیات ناموفق دهک‌بندی مردم مجبور به توزیع همگانی یارانه‌ها شد. دولت یازدهم بر خلاف دولت گذشته تصمیم جدی بر این گرفت که افراد نیازمند را شناسایی کرده و فقط به آنها یارانه دهد. دولت شناسایی خود را با ثبت‌نام افراد در سامانه اینترنتی طرح هدفمندی یارانه‌ها آغاز کرد که تا حدودی موفق عمل کرد. بر اساس لایحه بودجه سال ۹۳ ارائه‌شده از طرف دولت یازدهم به مجلس نهم، دولت تصمیم به اجرای مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها از ابتدای سال ۹۳ را داشت، اما این موضوع با مخالفت نمایندگان مجلس رو‌به‌رو شد. با ثبت‌نام اولین گروه از متقاضیان دریافت یارانه نقدی و پس از کش ‌و قوس‌های مجدد بین مجلس و دولت فاز دوم برنامه هدفمندی یارانه‌ها از ۲۰ فروردین ۱۳۹۳ به‌طور رسمی کلید خورد. 

براساس آماری که توسط دولت منتشر شد بیش از ۱۰ درصد از شهروندان ایرانی از دریافت یارانه انصراف و نزدیک به ۹۰ درصد جمعیت ایران تمایل خود را برای دریافت یارانه نشان دادند. براساس گزارش تسنیم، بر اساس اعلام معاونان محمدباقر نوبخت، ۵/۷ میلیون نفر از مردم از دریافت یارانه نقدی در فاز دوم انصراف داده‌اند. بعد از این تعداد انصراف و شناسایی افراد پردرآمد، دولت در سال ۹۴ برای حذف یارانه شش میلیون پردرآمد هدفگذاری کرد. 

در حالی طی حدود پنج سال پرداخت یارانه نقدی بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان صرف توزیع بین خانوارها شد که با تکلیف قانون بودجه سال گذشته و همچنین سال جاری در نهایت بعد از ارائه طرح‌های مختلف به منظور غربالگری یارانه‌بگیران این مهم از ابتدای سال جاری رسما شروع شد. آن‌طور که وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به‌عنوان مسئول اصلی حذف یارانه‌بگیران در آخرین آمار ماه‌های پایانی سال ۹۴ خود اعلام کرد تاکنون حدود سه میلیون نفراز کل جمعیت یارانه‌بگیران حذف شدند که البته قطع یارانه‌ها با اعتراض تعدادی از شهروندان روبه‌رو شد. بعد از این اتفاقات مجلس دولت را ملزم کرد که تا پایان شهریور ۹۵ یارانه ۲۴ میلیون نفر را قطع کند که به نظر می‌رسید این اقدام به سختی عملی می‌شود.

 به همین دلیل با اخبار منتشرشده از واریز یارانه نقدی ماه جاری این طرح به تعویق افتاده است. بر این اساس صبح دیروز سازمان هدفمند‌سازی یارانه‌ها اعلام کرد که یارانه نقدی این ماه ساعت ۲۴ روز شنبه آینده (۲۶ تیر) به حساب سرپرستان خانوار واریز می‎‌شود. مبلغ یارانه دریافتی هر یک از مشمولان دریافت یارانه نقدی همانند ماه‌های گذشته ۴۵۵ هزار ریال است. براساس آخرین آمار اعلام‌شده، بیش از ۷۴ میلیون ایرانی یارانه نقدی دریافت می‌کنند. البته این احتمال وجود دارد که برخی از شهروندان ابتدای هفته آینده متوجه شوند که جزو محروم‌شدگان از یارانه نقدی هستند.