«تن بیمار رنجور همه‌ی آدم‌ها چه فردی گمنام و چه هنرمندی شهره در همه حال و بی‌هیچ استثنایی حریم خصوصی است. بی‌اجازه خود فرد هیچکس مطلقا نه مجاز به گرفتن عکس است و نه مجاز به توزیع و انتشار آن. در کار رسانه یکی از غیراخلاقی‌ترین کارهای ممکن همین است.»
کامبیز نوروزی - مدرس حقوق ارتباطات - با اعتقاد بر جملات بالا، درباره‌ی لزوم رعایت اخلاق حرفه‌ای در رسانه‌ها و به‌ویژه شبکه‌های مجازی در انتشار عکس‌های هنرمندان و چهره‌ها در بستر بیماری که این روزها به یک امر معمول بدل شده است، بیان کرد: یکی از بخش‌هایی که دارای اهمیت بسزایی است، موارد مربوط به انتشار تصاویر دیگران است. تصویر اشخاص جزو حریم خصوصی آن‌هاست و کسی مجاز به انتشار تصاویر اشخاص بدون اجازه آنها نیست، مگر در مورد شخصیت‌های مشهور و شخصیت‌هایی که در حوزه‌های اجتماعی یا هنری یا سیاسی صاحب منزلت بالای اجتماعی و شهرت هستند. اما در مورد سایر اشخاص به طور کلی تصویر و چهره جزو حریم خصوصی آن‌هاست و کسی مجاز نیست بدون اجازه آنها تصویری از آنها بگیرد یا منتشر کند و حداقل قواعد اخلاقی این کار را منع می‌کند.
این مدرس حقوق ارتباطات بیان کرد: یکی از مواردی که اخیرا رواج بیشتری پیدا کرده و زیاد دیده می‌شود، انتشار تصاویر اشخاص در وضعیت‌های بیماری است. چه در مورد اشخاص مشهور و چه در مورد اشخاص عادی انتشار تصویر این افراد در وضعیت بیماری و شرایط نامناسب، خلاف اخلاق است، اگر بدون اجازه خودشان باشد؛ بنابراین هیچکس مجاز نیست که از این تصاویر در فضای مجازی استفاده کند.
او تاکید کرد: انتشار چنین عکس‌هایی هیچ ارتباطی به گردش آزاد اطلاعات ندارد و گرفتن بدون اجازه چنین تصاویری و انتشار آنها بیش از هر چیز ناشی از کنجکاوی‌ها و خودنمایی‌هایی است که دستمایه‌اش تجاوز به حقوق و حریم خصوصی اشخاص است. هر کجا چنین عکس‌هایی و نظایرش دیده شود، باید فرستنده را اخلاقا تقبیح و شماتت کرد.
نوروزی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با اشاره به توسعه‌ی فوتوژورنالیسم در فرایند توسعه فضای رسانه‌ای در ایران، گفت: در رسانه‌های مختلف استفاده از عکس‌های خبری بسیار رایج شده است و عکاسان خبری ایران پیشرفت بسیار چشم‌گیری داشته‌اند، اما باید توجه کرد که از نظر اخلاق حرفه‌ای عکس موقعیت ممتاز و ویژه‌ای دارد که با مطالب مکتوب متفاوت است. عکس به همان اندازه که نافذ، موثر و گویاست به همان اندازه هم از نظر اخلاق حرفه‌ای حساس و دقیق است و چقدر خوب است اگر رسانه‌ها در انتشار عکس و استفاده از فوتوژورنالیسم حساسیت و دقت کافی داشته باشند.
کامبیز نوروزی در ادامه با اشاره به انتشار عکس‌هایی رنجور و بیمار از برخی افراد مشهور که بدون اجازه‌ی آنها در رسانه‌ها منتشر می‌شود، بیان کرد: وقتی در خبر گفته می‌شود که فردی دچار بیماری شده و حال او وخیم است، به تبع خواننده این خبر، از بدی حال آن فرد مطلع می‌شود و شاید حتی وضعیت جسمی او را تجسم کند اما زمانی که تصویر همان فرد با شرایط جسمانی‌اش منتشر می‌شود و مخاطب به طور مستقیم با تن بیمار، رنجور و آسیب‌دیده او مواجه می‌شود، هم دل‌آزار است و هم ممکن است با شأن و شئون آن بیمار سازگار نباشد. به همین دلیل در انتشار عکس می‌بایست دقت و توجه فراوانی در رسانه‌ها صورت بگیرد.
گفت‌وگوی نوروزی در ادامه ناظر به قسمت‌هایی از فضای مجازی است که دسترسی آنها برای همگان امکان‌پذیر است و هر کسی می‌تواند به آن وارد شود و از اطلاعاتش استفاده کند.
وی گفت: شیوه‌های استفاده از این امکانات متعدد و متفاوت است. گاهی اوقات بعضی صفحه‌ها در فضای مجازی صفحات عمومی است که هر کاربری می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد. صفحاتی هم هست که عمومی نیست و فقط دوستان آن فرد و اشخاص خاصی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند، در اپلیکیشن‌هایی مثل تلگرام هم باز به همین شکل است و مبادله اطلاعات گاهی به شکل شخصی صورت می‌گیرد و گاهی اوقات هم به شکل عمومی.
این مدرس حقوق ارتباطات یادآور شد: در این نوع فضاها همانند فضاهای حقیقی، رعایت قواعد اخلاقی برای همگان ضروری و الزام‌آور است. اگرچه فضای مجازی یک تجربه بسیار جوان است که وارد عرصه اطلاعات شده است، امکان تازه‌ای است و سابقه 10، 15 ساله خیلی کم است و به همین دلیل هم قدری ناشناخته باقی مانده و با وجود اینکه برخی مفاهیم آن ساده است، ولی تصوراتی که نسبت به آن وجود دارد، پیچیده است. مهم این است که فضای مجازی از خیلی از جهات با فضای حقیقی تفاوت ندارد؛ به عنوان مثال ما در فضای حقیقی مجاز به این نیستیم که به دیگران در یک جمع توهین کنیم. بنابراین در فضای مجازی هم مجاز به توهین نیستیم، اما به هر حال این تجربه‌ای است که بایستی پیش برود تا بسیاری از نقاط دقیق آن شناسایی شود.
کامبیز نوروزی در پایان گفت: یک بخش از فضای مجازی مربوط به شبکه‌های اجتماعی و بخش دیگری مربوط به اپلیکیشن‌هایی است که به تازگی رواج پیدا کرده و در حال توسعه است. فضای مجازی چه در قالب شبکه‌های اجتماعی و چه در قالب اپلیکیشن‌های جدید این امکان را می‌دهد که هر کس با استفاده از اینترنت اطلاع‌رسانی کند و هم به عنوان مصرف‌کننده اطلاعات و هم به عنوان تولیدکننده اطلاعات سهمی را از مجموعه فضای گردش اطلاعات بر عهده بگیرد.
نظر شما
