پس از پایان جنگ جهانی دوم ، برگ جدیدی از تاریخ تحول آفریقا رقم خورد که ایجاد واحد پولی مشترک آفریقا از جمله این رویدادها محسوب می شود.
پس از پایان جنگ جهانی دوم ، برگ جدیدی از تاریخ تحول آفریقا رقم خورد که ایجاد واحد پولی مشترک آفریقا از جمله این رویدادها محسوب می شود.
کشورهای آفریقایی 26 دسامبر سال 1945 میلادی به یک واحد پولی مشترک رسیدند که به 'فرانک آفریقا' موسوم شد . این واحد پولی که به ابتکار دولت فرانسه ایجاد شد با گذشت دقیقا 70 سال و به رغم بروز فراز و نشیب های اقتصادی هم در اروپا و هم در آفریقا توانسته است تا کنون در بسیاری از مناطق آفریقا به بقای خود ادامه دهد.
کشورهای آفریقایی 'بنین'، 'بورکینا فاسو'، 'گینه بیسائو'، 'ساحل عاج'، 'مالی'، 'نیجر'، 'سنگال'، 'توگو'، 'جمهوری آفریقای مرکزی'، 'چاد'، 'کنگو'، 'گینه'، 'گابون' و 'کامرون' از جمله کشورهای هستند که واحد پولی مشترک آفریقا همچنان براقتصاد آنان حاکم است.
بسیاری از کشورهای آفریقایی طی 70 سال گذشته یکی پس از دیگری به استقلال دست یافتند و به تبع آن تلاش کردند از چتر اقتصادی کشورهای استمارگر نیز خارج شوند.
برای مثال با استقلال کشورهای غنا ، نیجریه و سیرالئون از استعمار انگلیس ، واحد پول پوند نیز از این کشورها رخت بربست ولی نکته حایز اهمیت اینکه واحد پولی 'فرانک آفریقا' که کاملا تحت نفوذ و مدیریت فرانسه است همچنان در بسیاری از مناطق آفریقا حکمفرماست.
از جمله ویژگی های واحد پولی مشترک آفریقا آن است که بانک مرکزی فرانسه پشتوانه آن محسوب می شود.
برمبنای همین ساختار و براساس توافقی ، از سال 1945 یعنی زمان شکل گیری واحد پولی مشترک آفریقا تا سال 1975 میلادی صد درصد ذخایر ارزی کشورهای آفریقایی دارای 'واحد پولی مشترک' در بانک مرکزی فرانسه نگهداری می شد.
این میزان از سال 1975 میلادی تا به بعد به 65 درصد کاهش یافت و در سال 2007 میلادی براساس توافق جدیدی 50 درصد ذخایر ارزی کشورهای آفریقایی دارای واحد پولی مشترک در بانک مرکزی فرانسه نگهداری می شود.
نکته جالب توجه دیگر در واحد پولی مشترک آفریقا این است که هریک از کشورهای عضو این توافق می توانند تصاویر و طرحهای مورد نظر خود را بر روی پول ملی خود درج کنند ولی ارزش هر واحد از این پولهای ظاهرا متفاوت با یکدیگر برابر است.
این وضعیت موجب شده که طی 70 سال گذشته بخش عمده ای از ذخایر ارزی و پولی آفریقا در بانک مرکزی فرانسه نگهداری شود و برهمین اساس دولت فرانسه توانسته است نفوذ قابل ملاحظه ای بر اقتصاد و گردش پولی در آفریقا داشته باشد که بی شک منافع سرشاری از این طریق نصیب پاریس شده است.
آمار موسسات مالی مستقل بین المللی نشان می دهد که در سال 2005 میلادی بیش از 3 هزار و 600 میلیارد فرانک آفریقا معادل 72 میلیارد یورو از ذخایر ارزی آفریقا در بانک مرکزی فرانسه نگهداری می شد و این به منزله مدیریت اقتصادی بخش بزرگی از آفریقا توسط فرانسه است.
گرچه طی سالهای گذشته و با ورود فعال و گسترده چین به آفریقا و سرمایه گذاریهای عمده پکن در قاره سیاه رقیب بزرگی برای فرانسه در این منطقه ظهور کرده ولی پاریس تا کنون توانسته است بخش بزرگی از برتری اقتصادی خود را در کشورهای آفریقایی حفظ کند.
با این وجود به نظر می رسد که تمایل کشورهای آفریقایی برای همکاری با تمامی سرمایه گذاران از جمله چین از یک سو و نیز رقابت تنگاتنگ قدرتهای بزرگ از سوی دیگر، موجب خواهد شد آفریقا در آینده نزدیک به یک منطقه چند قطبی تبدیل شود و از حیطه نفوذ و انحصار یک یا دو قدرت خارج گردد.
در همین راستا 'آنگولا' از ابتدای ماه میلادی جاری 'یوآن' را به عنوان واحد پول دوم خود پذیرفت.
آفریقای جنوبی به عنوان نخستین شریک تجاری چین در قاره آفریقا و زیمبابوه نیز پیش از این، واحد پول چین را به عنوان واحد دوم پولی خود پذیرفته بودند.
این در حالی است که 'غنا' ، 'نیجریه' و 'جزیره' موریس نیز ذخایر ارزی خود را به صورت 'یوان' نگهداری می کنند.
این روند بیانگر آن است که 'یوآن' به تدریج در حال تبدیل شدن به واحد پولی فراگیر در آن دسته از کشورهای آفریقایی است که عضو واحد پول مشترک یعنی 'فرانک آفریقا ' نیستند.
چین از سال 2009 میلادی به عنوان نخستین شریک تجاری آفریقا وارد مبادلات اقتصادی این قاره شد. در سال 2014 میلادی مجموع مبادلات اقتصادی چین با کشورهای آفریقایی بالغ بر دوهزار و 220 میلیارد دلار برآورد شده است که تقریبا 20 برابر مبادلات اقتصادی این کشور با آفریقا نسبت به سال 2000 میلادی است.
نظر شما
