روز گذشته جلسه مهمی میان اعضای اوپک برگزار شد. مهم‌ترین مباحث حول این جلسه، بحث بازگشت ایران به کشورهای صادرکننده نفت است.
این جلسه به‌نوعی با لغو تحریم‌های غرب علیه ایران مصادف شد و این موضوع به حساس‌تر شدن این جلسه کمک کرد. چند ماهی می‌شود که ایران به اعضای اوپک اعلام کرده با لغو تحریم‌ها تولیدات خود را به شرایط قبل از تحریم‌های غرب باز خواهد گرداند.
چند ماهی می‌شود که ایران به اعضای اوپک اعلام کرده که با لغو تحریم‌ها تولیدات خود را به شرایط قبل از تحریم‌های غرب باز خواهد گرداند. این مساله هیچگاه مورد توجه کافی اعضای اوپک قرار نگرفت و به همین خاطر مقطع فعلی را از سه جنبه می‌توان مورد بررسی قرار داد:
١- بازگشت ایران. این مساله به تنهایی از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران همواره یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان نفت در میان اعضای اوپک بوده است و بالطبع بازگشت دوباره ما به بازار از اهمیت بالایی برخوردار است. البته این برای نخستین بار نیست که یک کشور عضو اوپک برای مدتی از بازار خارج می‌شود و مجددا قصد بازگشت به بازار را دارد.
قبلا در جریان اشغال کویت، عراق و کویت از بازار اوپک خارج شدند ولی چند سال بعد و با فروکش کردن تنش‌ها دو کشور به بازار بازگشتند و از قضا در آن زمان نه قیمت‌ها لطمه خاصی خورد و نه اتفاق خاصی رخ داد. ایران هم در شرایطی قصد دارد به بازار بازگردد که پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که تقاضا برای نفت اوپک در سال آینده یک میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داشت و این خبر به این معنا است که بازگشت ایران نمی‌تواند موجب کاهش قیمت نفت شود.
در حالی که تا چندی پیش بحث بر سر این بود که با بازگشت ایران باید برخی کشورها تولیدات خود را کاهش دهند تا نرخ نفت بیش از این آسیب نبیند. ولی همه مشکل این نیست و احتمالا در سال آینده مانند امسال برخی اعضا سقف تولید خود را رعایت نکنند و باز هم نفت بیشتری تولید کنند که بتوانند از افزایش تقاضا بیشتر بهره‌مند شوند. طبیعی است چنین اتفاقی به‌شدت به قیمت نفت لطمه خواهد زد و سبب می‌شود تا قیمت به مراتب بیش از رقم کنونی آن کاهش داشته باشد. این مهم‌ترین نگرانی‌ای است که می‌توان در مورد کاهش قیمت نفت داشت. متاسفانه اوپک تا به امروز نتوانسته انضباط را به اعضای خود تحمیل کند و هیچ دلیلی وجود ندارد که در سال آینده میلادی هم بتواند این مهم را به اعضای خود تحمیل کند.
٢- نیاز به بازگشت اقتدار ایران. تنش‌های یک دهه اخیر دیپلماتیک ایران و اقدام مشترک غرب برای تحریم ایران، بیش از هر چیزی به اقتدار ایران در منطقه و سازمان‌های جهانی آسیب زد. به همین خاطر است که می‌بینیم کشوری مانند نیجریه با آنکه به‌شدت از رفتار عربستان متضرر شده، به جای درخواست کاهش تولیدات نفت از عربستان، به خود اجازه می‌دهد که از ایران بخواهد دیرتر وارد بازار شود. این اتفاق مهمی است و نباید فراموش کنیم که ما یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان هستیم.
به همین خاطر دولتمردان و مسوولان وزارت نفت ایران باید تمام تلاش خود را در روزهای آتی انجام دهند تا هر چه زودتر اقتدار را به نام پر افتخار میهن‌مان بازگردانند. بدون تعارف باید به کشورهای مختلف یادآور شد که ایران کشوری ضعیف نیست و کسی حق ندارد هر طور که مایل است با ایران صحبت کند. بازگشت اقتدار نیاز به یک کار بلندمدت ندارد و تنها از طریق رفتار مقتدرانه در یک مدت کوتاه هم به دست خواهد آمد.
٣- بازسازی سازمانی اوپک. اوپک یا هر سازمان دیگر، قبل از هر چیز وظیفه دارد تا از منافع اعضای خود دفاع کند. این به‌طور واقعی وظیفه مهمی است که به گردن تمام اعضای اوپک است. در حالی که در ماه‌های گذشته ٦٠ درصد از قیمت نفت کاهش یافته و تمام کشورهای عضو با مشکلات عدیده‌ای رو به‌رو شدند، اوپک از گرفتن یک تصمیم درست عاجز مانده است. این نشان‌دهنده این است که اوپک تبدیل به یک سازمان منفعلی شده که نمی‌تواند اعضای خود را نسبت به تعهداتی که دادند هم پایبند کند.
افراد یا کشورها عضو یک سازمان می‌شوند تا بتوانند به شکل جمعی منافع اعضای خود را افزایش دهند و سازمانی مانند اوپک اگر قرار باشد به روند کنونی خود ادامه دهد، در نخستین هدف خود شکست خورده است. درنتیجه ایران باید تلاش کند که در بازگشت خود به اوپک، ضمن حفظ اقتدار خود در بازسازی اوپک و تبدیل آن به سازمانی موثر و واقعی گام بردارد.
سید محمد علی خطیبی
سفیر سابق ایران در اوپک
نظر شما
