نگاهی به ظرفیت‌های تجاری ایران با افغانستان

برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی به‌ عنوان یکی از روش‌های مهم و تاثیرگذار معرفی کالاهای باکیفیت صادراتی به همراه انتقال فناوری و دانش فنی محسوب می‌شود و می‌تواند نقش موثری در فرایند توسعه صادرات غیرنفتی ایفا کند. به نظر می‌رسد آگاهی از مشکلات و موانع در راه تولید و ارائه پیشنهادها و نظرات صاحبنظران اقتصادی برای بهبود شرایط تولید محصولات داخلی و ایجاد زمینه مساعد برای نمایش کالاهای صادراتی غیرنفتی برای رشد و توسعه صادرات این گونه کالاها از جمله مواردی است که با برگزاری این گونه نمایشگاه‌ها می‌توان از آن مطلع شد.

اما کشور افغانستان به‌ عنوان پنجمین مقصد صادراتی کالاهای ایرانی پس از کشورهای چین، عراق، امارات و هند قرار دارد. مواد غذایی، سوخت‌های معدنی، مصالح ساختمانی، معدن، خدمات فنی و مهندسی و ترانزیت از جمله حوزه‌های دارای ظرفیت و قابلیت همکاری مشترک با این کشور به حساب می‌آیند. در این راستا قرار است نخستین نمایشگاه اختصاصی ایران با مجوز سازمان توسعه تجارت ایران، پس چندین سال، در شهر مزارشریف افغانستان برگزار شود.

برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در شمال افغانستان باتوجه به امنیت بالای این منطقه می‌تواند سبب افزایش سهم ایران در توسعه تجارت با این کشور و همسایگانمان شود و از طرفی زیر ساخت های توسعه و آبادانی افغانستان را شتاب بخشد.

با اشاره به توانمندی‌های تجاری، تولیدی و صادراتی و حضور بازرگانان بزرگ افغانستان در شمال این کشور می توان گفت که حضور توانمند ایران در منطقه شمال افغانستان می‌تواند به عنوان پلی برای توسعه و تجارت در آسیای میانه باشد؛ چراکه توسعه مبادلات تجاری افغانستان با کشورهای همسایه بسیار چشمگیر بوده و مشترک است.

استان‌های شمالی افغانستان به عنوان محور صادراتی و وارداتی به کشور های ترکمنستان و تاجیکستان، ازبکستان محسوب می شود و سطح مبادلات تجاری بالایی را در این کشور به خود اختصاص داده اند و رونق گمرک ولایت بلخ در شمال افغانستان و سطح تولیدات این منطقه در حوزه های مصرفی، خدماتی و صنایع کوچک است.

نخستین نمایشگاه اختصاصی ایران قرار است با حضور گروه‌های تولیدی و صادراتی توانمند کشورمان از استان‌های تهران، خراسان رضوی، مازندران، اصفهان، زنجان، کرمان، فارس، آذربایجان غربی، گیلان، مرکزی، گلستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سمنان از ۲۱ تا ۲۴ مهرماه سال جاری و با حضور شرکت‌های توانمند ایرانی برگزار شود.

در نمایشگاه توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران، بخش صنایع غذایی، صنایع کوچک، انرژی، عمران و راهسازی، خدمات فنی و مهندسی و مخابراتی، صنایع دستی و فرش، لوازم خانگی، تجهیزات و دستگاه های استخراج معدن، دامپروری و کشاورزی، حضور فعال تری نسبت به سایر توانمندی های کشور در این نمایشگاه خواهند داشت.

اما افغانستان از مدت های طولانی علیرغم تحولات و فرازونشیب های زیاد، با ایران روابط تجارتی داشته است و درهمین حال شماری از آگاهان اقتصادی براین باورند که ادامه روابط تجاری افغانستان و ایران به نفع هر دو کشور بوده و این دو کشور باید تسهیلات دو جانبه بیشتری را دراین مورد برای تجار فراهم کنند.

به گفته کارشناسان از چند منظر ظرفیت‌های مناسبی در زمینه تجارت با افغانستان وجود دارد که نگاه اول معطوف بر تجارت کنونی دو کشور در زمینه تامین انواع کالاهای مصرفی و واسطه‌ای و حضور کالاهای ایرانی در بازار افغانستان است که لازم است ضمن حفظ بازار کنونی، تعمیق و تثبیت حضور کالاهای باکیفیت مد نظر قرار گیرد.

منظر دیگر بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه در حوزه‌های توسعه صنایع کوچک و متوسط، پروژه‌های خدمات فنی و مهندسی مورد نیاز افغانستان و حوزه معادن این کشور است که دولت افغانستان در نظر دارد در جهت توانمندسازی زیرساخت‌ها و تامین منابع مالی آتی در راستای تحقق شعار توسعه آن‌ها را فعال‌تر کند. یکی دیگر از مزایای تجارت با افغانستان نیروی کار فراوان و ارزان و قانع است که می توان از این فرصت بهره مند شد.

در همین رابطه رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان از برنامه‌های جدید برای توسعه تجارت دو کشور خبر داده و اظهار کرده که شناخت بازار هدف کالاهای صادراتی ایران یکی از برنامه‌های مهم رایزنی بازرگانی است که لازم است در مرحله نخست نسبت به بررسی ظرفیت‌ها و زمینه‌های مساعد حضور بخش خصوصی و فعالان اقتصادی در کشور هدف اقدام شود.

به اعتقاد محمدرضا کریم زاده، به طور قطع هماهنگی بخش‌های دولتی در زمینه سیاست‌گذاری و بسترسازی و متعاقب آن حضور پررنگ بخش خصوصی و تشکل‌های صادراتی ضروری به‌نظر می‌رسد.

وی بر توجه شرکت‌های ایرانی به موضوعاتی از جمله توجه به کیفیت محصول، سلایق مصرف‌کننده افغانی، ارایه خدمات پس از فروش و عقد قراردادهای شفاف به منظور صیانت از برند ایرانی تاکید کرده است.

بدون شک افغانستان دارای بازار های بکر برای حضور محصولات ایرانی است و حضور بخش خصوصی به صورت هدفمند در شمال این کشور می‌تواند فرصتی جدید در توسعه روابط تجاری باشد.

به گفته کارشناسان بیشتر از 60 درصد اقتصاد افغانستان به حوزه کشاورزی و دامپروری متکی است که به دلیل مشکلاتی در این حوزه عقب‌مانده است که نیازمند یک جهش و سرمایه‌گذاری در این بخش است و بسیاری از کشورها مثل آمریکا، هند و کانادا تعرفه واردات خود را از افغانستان به صفر رسانده اند تا کمکی به اقتصاد افغانستان باشد.