قرض‌الحسنه از مهم‌ترین فضیلت‌های اخلاقی اقتصاد اسلامی است که رشد قارچ‌گونه‌ی موسسات مالی آن را کم‌رنگ کرده است.
در سال‌های اخیر موضوع اعتبارات خرد نظام بانکی در تمام کشورها از اهمیت خاصی برخوردار بوده است، سازمان ملل سال ۲۰۰۵ میلادی را سال اعتبارات خرد نامید و اعلام کرد که بسیاری از مشکلات اجتماعی کشورها از جمله آ‌موزش، تأمین اشتغال کوچک، ازدواج جوانان، توسعه روستاها، توسعه بهداشت و توسعه گردشگری از طریق اعتبارات خرد قابل رفع خواهد بود.
در کشور ما اعتبارات خرد در قالب قرض‌الحسنه تبلور یافته است و خوشبختانه به جز مزد کار هیچ گونه سودی هم به این اعتبارات تعلق نمی‌گیرد و از ارزان‌ترین اعتبارات هستند.
قرض‌الحسنه امری مقدس و ارزشمند و پسندیده است، باعث کمک به نیازمندان و رفع معضلات اجتماعی می‌شود، روشی کارآمد مبتنی بر دین است، ساز و کاری مناسب برای استفاده از وجوه متدینین در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی است، نگرانی متدینین نیازمند را برطرف می‌کند، از مصادیق بانکداری خرد که موضوع روز نهادهای پولی و مالی بین‌المللی است.
ارقام قرض‌الحسنه کوچک هستند، سپرده‌گذاران و مشتریان این عقد متعدد و زیاد هستند، امکان اخذ زیاده و سود از این عقد وجود ندارد، مورد تأکید و حساسیت فراوان شرع هستند، این منابع ارزان‌قیمت هستند و برای برطرف کردن مشکلات اجتماعی جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رئیس دانشکده‌ِ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه ایلام گفت: اصول اخلاقی اسلام و فضایل اخلاقی آن مستقیماً بر اقتصاد اسلامی تأثیر مثبت دارند و هرکدام به روش و شیوه‌ای خاص در اقتصاد نقش می‌آفرینند برخی مانند رعایت عدل و انصاف و اصل مساوات، ظلم و ستم را از جامعه برمی‌دارند و به احقاق حق و برابری کمک می‌کنند برخی نیز مانند حلال و پاکیزه‌خوری به کسب حلال و سلامت بازار اقتصادی اسلام مساعدت می‌کنند.
دکتر «مهدی اکبرنژاد»، عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام امروزه علم اقتصاد در زندگی افراد جامعه نقش اساسی دارد جامعه‌ی صنعتی باعث پیچیده‌تر شدن امور زندگی شده و محصولات متنوع، تولیدات گوناگون، قیمت‌های متفاوت و متغیر و از طرف دیگر نیازهای بی‌شمار انسان امروزی، همه از مواردی است که نقش اقتصاد را در زندگی نمایان می‌کند.
وی بابیان اینکه نظریه‌های مختلف در اقتصاد نیز بر پیچیدگی اوضاع اقتصادی جهان تأثیر گذارند، تصریح کرد: نظریه‌ای که در این اوضاع آشفته اقتصادی جهان می‌توان راهگشا و مورد توجه جدی قرار بگیرد نظریه‌ی اقتصادی اسلام است. مبنای اصلی در این نظریه رعایت اخلاق در اقتصاد است که هم در قرآن و هم در روایات پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) مورد عنایت ویژه قرار گرفته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام بابیان نظریه اقتصادی اسلام از مترقی‌ترین نظریه‌های اقتصادی جامعه امروز است که بر مبنای اصولی مانند برقراری عدالت و اجرای عدالت اجتماعی، اجرای اصل مساوات، مبارزه با فقر، مبارزه با رشوه‌خواری، اصالت کار و تلاش و تولید، مبارزه با احتکار و رانت‌خواری، کسب حلال، مبارزه با انباشت ثروت‌های راکد، مخالفت با اسراف، رسیدگی به امور محرومان و تأمین اجتماعی و ... بنا نهاده شده است.
اکبرنژاد با بیان اینکه اخلاق همانند سایر علوم در علم اقتصاد نیز تأثیرگذار است و رعایت فضایل اخلاقی در اقتصاد مشروعیت این علم را تضمین می‌کند. از عدالت، مساوات در استفاده از منابع خدادادی، حلال و پاکیزه‌خوری، شکرگزاری، احسان و نیکوکاری، شکرگزاری، احسان و نیکوکاری، انفاق، قرض‌الحسنه، صدقه، وقف، تعاون، رعایت اخلاق دادوستد، پرهیز از تجاوز و تعدی، پرهیز از کم‌فروشی و تدریس، راست‌گوئی، پرهیز از ربا، پرهیز از احتکار و قناعت را مهم‌ترین فضایل اخلاقی عنوان کرد که در علم اقتصاد نقش‌آفرینی می‌کنند.
دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه ایلام خاطرنشان کرد: اصول اخلاقی اسلام و فضایل اخلاقی آن مستقیماً بر اقتصاد اسلامی تأثیر مثبت دارند و هرکدام به روش و شیوه‌ای خاص در اقتصاد نقش می‌آفرینند برخی مانند رعایت عدل و انصاف و اصل مساوات، ظلم و ستم را از جامعه برمی‌دارند و به احقاق حق و برابری کمک می‌کنند برخی نیز مانند حلال و پاکیزه‌خویی، به کسب حلال و سلامت بازار اقتصادی اسلام مساعدت می‌کنند.
«شاکر محمدی» مدرس اقتصاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه‌ی ایلام اظهار کرد: واقعیت این است که به‌علت کم ریسک بودن سود سپرده‌های بانکی و اینکه مالیاتی به آنها تعلق نمی‌گیرد، استقبال مردم برای سپرده‌های کوتاه و بلند مدت بانکی بیشتر شده است.
وی با بیان اینکه سپرده‌ها در بخش‌های بورس و سهام، مسکن و در بعضی از موارد در بازار سکه و ارز شیفت پیدا می‌کند، افزود: معتقدم که به‌علت مشکلات اقتصادی مردم، سپرده‌گذاری در بخش قرض‌الحسنه کاهش یافته و مردم به سمت سپرده‌گذاری در موسسات خصوصی با سودهای غیر متعارف رفته و ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که برخی از این موسسات مالی خصوصی، مجوز بانک مرکزی را نداشته و به عبارتی غیرقانونی عمل می‌کنند.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: معتقدم علت دیگری که موجب کاهش سپرده‌های قرض‌الحسنه از سوی مردم در جامعه شده، حذف مشوق‌های بانکی است، چون اگر به یاد داشته باشید در سالیان گذشته از سوی بانک‌ها جوایزی برای قرعه‌کشی‌ها در نظر گرفته می‌شد که همین امر، عاملی برای جذب مردم و افتتاح حساب‌های قرض‌الحسنه بود.
محمدی با اشاره به اینکه هم‌اکنون به‌علت مشکلات بانک‌ها، مشوق‌های بانکی برای جذب سپرده‌های قرض‌الحسنه کم شده خاطرنشان کرد: اگر بانک‌ها بتوانند آن مشوق‌ها را برگردانند تا حدودی می‌توان اشتیاق افتتاح حساب قرض‌الحسنه را در بین مردم ایجاد کرد.
وی خاطرنشان کرد: بحث ایثار و از خود گذشتگی در معادلات اقتصادی وجود ندارد ولی این مهم در عقود اسلامی قابل لمس است که بحث قرض‌الحسنه در حقیقت نمونه بارز ایثار و فداکاری است.
«رضا روان» مدیر روابط عمومی بانک ملی استان ایلام اظهار کرد: متأسفانه در سنوات اخیر با رشد قارچ گونه موسسات مالی خصوصی که بعضاً مجوز بانک مرکزی را نیز دریافت نکرده‌اند و به‌صورت غیرمتعارف به سپرده‌های بانکی سود پرداخت می‌کنند به عاملی برای جذب سپرده‌های مردم تبدیل شده‌اند.
مدیر روابط عمومی بانک ملی استان ادامه داد: ایجاد برخی از این موسسات مالی موجب ضعیف شدن فرهنگ قرض‌الحسنه شده و همین امر باعث کاهش پرداخت تسهیلات بانکی در قالب وام‌های ازدواجی و تسهیلات درمانی شده است.
وی تصریح کرد: فعالیت موسسات مالی خصوصی تا حدی باعث کاهش گردش پولی بانک‌ها شده است.
روان با بیان اینکه تبلیغات موسسات مالی و اعتباری خصوصی، مردم را به سمت خود کشانده است، خاطرنشان کرد: متأسفانه مردم تنها به‌دنبال سپرده‌گذاری هستند.
نظر شما
