ترانزیت؛ محور رونق اقتصادی

بانکداری ایرانی ـ سرویس گردشگری و مناطق آزاد:  ترانزیت؛ محور رونق اقتصادی عملیاتی‌كردن این تصویب‌نامه كه بنا‌به  پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور در تاریخ دهم آبان‌ماه 83 و به‌استناد اصل 138 قانون اساسی ارائه شده بود، می‌توانست به‌واقع حركتی اساسی را در فعال‌سازی و توسعه محور ترانزیت و حمل‌ونقل شرق كشور به‌‌وجود آورد كه متأسفانه تاكنون فقط ابزاری برای شعار شده است. 

در این مصوبه، محور ترانزیت و حمل‌ونقل شرق كشور، مجموعه بندری چابهار و شبكه راه زمینی تعیین‌ شده است كه از بندر چابهار در استان سیستان‌وبلوچستان آغاز می‌شود و بعد از عبور از شهرهای نیك‌شهر، ایرانشهر، خاش، زاهدان، نهبندان، سربیشه، بیرجند، قائن، گناباد، تربت‌حیدریه و مشهد از یك طرف و از طرف دیگر، به نقاط مرزی لطف‌آباد، باجگیران و پرسه‌سو در استان‌های خراسان‌رضوی و شمالی منتهی می‌شود. 

خروجی‌های این محور به نقاط مرزی میلك، دوغارون، میل 73 و یزدان نیز جزئی از این محور به‌شمار می‌رود. اصلی‌ترین اهدافی كه برای توسعه این محور ترانزیت و حمل‌ونقل كشور مورد نظر بود به قرار زیر مشخص شدند:

-افزایش نقش و سهم كشور در ترانزیت كالا و حمل‌ونقل بین المللی. 

-افزایش سهم بندر چابهار در بازرگانی داخلی و خارجی و ترانزیت كالا 

-ارتقای عملكرد بندر چابهار و تلاش برای تبدیل آن به یك كانون فعال اقتصادی

-تقویت پیوند‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی با كشور‌های همجوار شرق و شمال‌ شرقی 

-ارتقای سطح متوسط درآمد و شاخص‌های توسعه در نواحی شرق كشور -كاهش فعالیت‌های غیررسمی اقتصادی و جلوگیری از قاچاق كالا و مواد‌ِمخدر - ارتقای نقش و عملكرد منطقه آزاد چابهار در توسعه ملی و منطقه‌ای.

توجه به این اهداف تا آنجا اهمیت دارد كه بدانیم امروزه این صنعت یکی از پرسودترین تجارت‌های دنیا به‌شمار می‌رود و طبیعتا کشورهایی که در مسیر کریدورهای ترانزیتی قرار می‌گیرند، می‌توانند بیشترین بهره را از این تجارت ببرند. درحال‌حاضر، حجم گردش پول، ‌انتقال کالا و انرژی بین آسیا و اروپا در حدود هزارو500 میلیارد دلار در سال است که 120 میلیارد دلار از آن به حمل‌ونقل مربوط می‌شود. 

در نظر‌گرفتن درآمد بالقوه 10 درصدی برای ایران از درآمد سالانه 120 میلیارد دلاری ترانزیت کالا بین آسیا و اروپا، خود مؤید این نکته است که بهره‌گیری از این فرصت طلایی سهم بسزایی در کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی دارد. 

بنابراین برای تحقق اهداف یاد‌شده ایجاد مزیت‌های رقابتی در محور چابهار برای فعالیت‌های ترانزیت و حمل‌ونقل كالا در سطح كشور‌های همجوار به‌مثابه بازار هدف منطقه‌ای، تجهیز و تقویت تأسیسات و امكانات بندری چابهار برای دستیابی به ظرفیت تخلیه و بارگیری مورد انتظار، تقویت شبكه‌های زیربنایی ICT و رفاهی مرتبط با ترانزیت و حمل‌ونقل در طول محور برای دستیابی به ظرفیت ترانزیت سالانه، تجهیز ناوگان و زمینه‌سازی برای گسترش خدمات حمل‌ونقل در طول محور ترانزیت و حمل‌ونقل شرق كشور، تجهیز مراكز عمده جمعیتی در طول محور به امكانات اقامتی، رفاهی، فنی و پشتیبانی، تجهیز و تأمین منابع مالی لازم  از محل اعتبارات دولتی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی به‌ویژه كشورهای ذی‌‎نفع، منابع فاینانس و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی برای تحقق اهداف تعیین‌شده، با اولویت فعال‌سازی محور ترانزیت چابهار میلك به‌عنوان مزیت اصلی، اهمیت فراوانی دارد. در‌این‌خصوص جا دارد دولت تدبیروامید با انجام كارهای زیر، منشا تأثیرات فراوانی برای رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در كشور باشد. 

1-آسیب‌شناسی وضع موجود اجرای مصوبه فوق برای شناسایی نقشه راه آینده كشور درباره ترانزیت كالا.

2-پیگیری نحوه عملیاتی‌كردن این مصوبه، كه با توجه به وضعیت نامعلوم الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید كلانتری به منطقه آزاد چابهار، باید روشن شود وزارت راه و شهرسازی تا چه حد  مصر به توسعه آنهاست و استانداری س.ب. چرا مانع الحاق این اسكله‌ها به منطقه آزاد می‌شود؛ مگر منطقه آزاد بدون اسكله پرظرفیت می‌شود. ورود سرمایه‌گذاری خارجی بدون اسکله چگونه مقدور است. 

 

دکتر عبدالرسول خلیلی/استاد دانشگاه و كارشناس مناطق آزاد