شانگهای؛ فرصتی چندجانبه در برابر تهدیدهای یکجانبه‌گرایی غرب
بانکداری ایرانی- بدون تردید حضور ایران در اجلاس سران سازمان همکاری «شانگهای» آن هم در شرایط منطقه ای و پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه پیام های بسیار مهمی را مخابره خواهد کرد و حاکی از این است که ایران به هیچ وجه در انزوای بین المللی قرار ندارد.
به گزارش ایسنا، ایران و چین طی سال هایی که غرب ایران را به دلیل تحریم های فزاینده تحت فشار قرار داده است، به عنوان دو شریک راهبردی در کنار یکدیگر بوده و در موقعیت‌های مختلف از یکدیگر حمایت داشته‌اند.
علاوه بر این که چین بزرگ‌ترین خریدار نفتی و سرمایه گذار خارجی در ایران به شمار می‌رود، دو طرف تلاش کرده اند تا با استفاده از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود روابط خود را مستحکم کرده و در برابر یکجانبه‌گرایی غرب و به ویژه ایالات متحده بایستند.
تلاش‌ها، پتانسیل و ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران برای حضور موثر سازمان‌های مهم بین‌المللی از جمله شانگهای از یک طرف، حمایت و روابط راهبردی کشورهای با نفوذی مانند چین از سوی دیگر موجب تقویت و تداوم فرصت‌ها و همکاری‌های اقتصادی و سیاسی شده است.
از این رو الحاق ایران طی دو سال اخیر به سازمان همکاری شانگهای، علاوه‌بر تقویت همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای موجبات توسعه همکاری‌های اقتصادی، تجاری و فرهنگی میان کشورهای عضو را به دنبال دارد، تقریبا تمامی کشورهایی که عضو این سازمان مهم منطقه‌ای هستند بر سیاست و رویکرد چندجانبه‌گرایی در مقابل یکجانبه‌گرایی تاکید دارند.
پس از طی مدت طولانی از درخواست ایران برای عضویت رسمی در سازمان همکاری شانگهای این پروسه از زمان برگزاری اجلاسیه بیست و یکم آغاز و نهایتا در بیست و سومین اجلاس سران شانگهای که به صورت ویدئو کنفرانس در دهلی نو برگزار گردید، عضویت رسمی ایران در این سازمان اعلام شد.
قابل ذکر است جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن قابلیت‌ها و پتانسیل‌های ترانزیتی، انرژی و مبارزه با ترورسیم یک ظرفیت قابل توجه برای کشورهای عضو شانگهای شناخته می‌شود.
کارشناسان بر این باورند که عضویت ایران در سازمان شانگهای تعامل دو سویه را برای اعضا به دنبال خواهد داشت که می‌توانند از امتیازات و ظرفیت‌های یکدیگر بهره‌مند شوند. همچنین ایران می‌تواند از فرصت به وجود آمده در شانگهای برای عبور از تحریم‌ها استفاده کند.
باید یادآور شد روند عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای از ۲۶ شهریور سال ۱۴۰۰ در جریان نشست سران این سازمان در تاجیکستان آغاز شد، پیش از این ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر بود و بعد از آن نیز از سال ۲۰۰۸ درخواست عضویت کامل خود را مطرح کرد، اما به دلیل تحریم‌های سازمان ملل امکان عضویت ایران وجود نداشت تا این که در سال ۲۰۱۵ در پی توافق هسته‌ای تحریم های سازمان ملل علیه ایران برداشته شد و موانع عضویت ایران تا حدود زیادی مرتفع شد، البته غیر از اختلافات میان ایران و تاجیکستان، تحریم‌های آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل مانع جدی برای عضویت ایران در شانگهای بودند.
طبق مقررات سازمان شانگهای کشوری که تحت تحریم شورای امنیت سازمان ملل باشد نمی‌تواند به عضویت این سازمان درآید. هر کشوری که عضو این سازمان می‌شود باید تمام اسناد قبلی را بررسی کرده و در فاصله زمانی چند ماهه به آن‌ها ملحق شود. این اسناد قابل تغییر و یا شرط گذاشتن نیستند.
هنگام اعلام عضویت رسمی ایران در شانگهای روسای کشورها از جمله چین و روسیه ابراز خرسندی کردند، در همان زمان «شی جین پینگ»، رئیس‌جمهور چین طی سخنانی با تبریک به ایران برای عضویت در شانگهای تاکید کرد: جهان امروز دچار تحول خواهد شد، تحولاتی که با چالش‌های جدیدی همراه خواهد بود؛ وحدت یا تفرقه، همکاری یا منازعه اینها سوالاتی است که در زمانه ما مطرح خواهد شد.
همچنین «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه نیز در سخنرانی خود با بیان این که روسیه همواره از الحاق رسمی ایران و همچنین بلاروس به سازمان همکاری شانگهای استقبال کرده است، گفت: الحاق رسمی ایران به این سازمان می‌تواند ظرفیت جدیدی را به آن اضافه کند.
بنابراین طی مدت زمانی که ایران عضو رسمی این سازمان است، همواره وزرا و مقامات در سطوح مختلف در نشست ها و اجلاسیه آن حضور جدی داشته و مشارکت کرده‌اند، کما این که اعضا سازمان شانگهای نیز به ظرفیت‌ها و اثرگذاری‌های منطقه‌ای ایران واقف هستند. یعنی همکاری‌های اعضا می‌تواند به صورت متقابل با تقویت و رشد کشورها و همچنین در سطح منطقه منجر شود.
پیش از این در دیداری که روسای جمهور ایران و چین در روسیه داشته‌اند، بر گسترش روابط فیمابین و برقراری آتش بس به عنوان کلید کاهش تنش در منطقه تاکید کردند.
«مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور کشورمان در جریان این دیدار تصریح کرد که ارتباطات ما باید بر مبنای یک برنامه با چارچوب و زمان بندی مشخص در کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی با هدف برد_برد دنبال شود، این شکل از تعامل به تعمیق مناسبات منجر خواهد شد.
وی همچنین با اشاره به این که آنچه امروز صلح را در منطقه ما به خطر انداخته، حمایت بی چون و چرای آمریکا و برخی کشورهای غربی از رژیم صهیونیستی است، گفت: این رژیم همه خطوط قرمز را نیز زیر پا گذاشته و با کشتن افراد بی گناه و غیر نظامی اثبات کرده که به هیچ اصل انسانی و حقوقی پایبند نیست.
«شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین نیز در این دیدار با اعلام آمادگی برای تعمیق روابط کشورش با جمهوری اسلامی ایران، بر ضرورت تقویت اعتماد متقابل تاکید کرد و گفت: روابط دوستانه با ایران برای ما ارزشمند است و آماده‌ایم با طرف ایرانی از منافع مشترک دو کشور دفاع کنیم. این نخستین ملاقات ماست و معتقدم می‌توانیم همکاری‌ها و روابط فیمابین را گسترش دهیم.
روابط ایران و چین به ویژه طی سال های اخیر همواره دوستانه و براساس منافع راهبردی دو طرف بوده است. دولت چهاردهم با توجه به این که آمریکا در عرصه بین‌المللی به دنبال تمامیت خواهی یکجانبه‌گرایی است مصمم به همکاری‌های خود با چین و روسیه در راستای مقابله با یکجانبه‌گرایی است.
»زونگ پی وو» سفیر جمهوری خلق چین در تهران نیز طی سخنانی خاطرنشان کرد که کشورش به حمایت از ایران در حفظ حاکمیت ملی و عزت ملی و ایفای نقش سازنده ایران در عرصه‌های چند جانبه مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس ادامه خواهد داد.
در نظر داشته باشیم در جریان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علیه جمهوری اسلامی ایران نیز سازمان همکاری شانگهای(SCO) در بیانیه ای اعلام کرد که این سازمان ضمن ابراز نگرانی شدید نسبت به تشدید اوضاع در خاورمیانه، حملات نظامی اسرائیل به ایران در روز جمعه ۱۳ ژوئن (۲۳ خرداد) را به شدت محکوم می‌کند.
در این بیانیه تاکید شد: این اقدامات تجاوزکارانه که علیه تأسیسات غیرنظامی و هسته‌ای صورت گرفته و منجر به تلفات انسانی شده، نقض فاحش اصول حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد محسوب گردیده، حاکمیت ملی ایران را خدشه‌دار ساخته، امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را تضعیف کرده و تأثیراتی مخرب بر صلح و ثبات جهانی برجای گذاشته است. کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای قاطعانه از حل مسأله هسته‌ای ایران از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز و دیپلماسی سیاسی حمایت می‌کنند و این مسیر را تنها راه ممکن می‌دانند. همچنین اعضای سازمان همکاری شانگهای همدردی عمیق خود را با دولت و ملت ایران ابراز می‌دارند.
در همین راستا و در شرایطی که چند روزی از آتش بس جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علیه کشورمان می گذشت، وزیر امور خارجه ایران در اجلاس وزرای خارجه شانگهای شرکت کرد.
« سید عباس عراقچی»، وزیر خارجه کشورمان در پستی اینستاگرامی در این باره نوشت: در حاشیه این اجلاس، فرصت ارزشمندی برای دیدار و گفت‌وگو با آقای شی جین‌پینگ، ریٔیس‌جمهور محترم چین و همچنین وزرای امور خارجه کشورهای شرکت‌کننده فراهم شد که طی آن رایزنی‌های سازنده و مفیدی صورت گرفت.
وی در ادامه آورده است: در سخنرانی خود در این اجلاس، به تجاوزات و اقدامات جنگ‌طلبانه رژیم صهیونیستی با حمایت ایالات متحده در منطقه اشاره کردم و نسبت به نقض مستمر قوانین و حقوق بین‌المللی توسط این رژیم هشدار دادم.
عراقچی تصریح کرد: همچنین، ضمن تأکید بر حقوق مسلم ملت ایران در بهره‌مندی از فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای، مراتب قدردانی جمهوری اسلامی ایران از حمایت‌های قاطع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در برابر جنگ تحمیلی اخیر رژیم صهیونیستی علیه کشورمان ابراز کردم.
بنابراین درک شرایط خاص منطقه‌ای و بین‌المللی و افزایش تنش‌های موجود و همچنین در وضعیتی که بعد از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه به سر می‌بریم حضور رئیس‌جمهور کشورمان در اجلاس شانگهای به عنوان یکی از مهمترین سازمان‌های اثرگذار منطقه‌ای چنین پیامی را صادر می‌کند که ایران هیچ‌گاه در انزوا نبوده و تعاملات بین‌المللی و همکاری‌های خود در زمینه‌های مختلف را با کشورهای دوست دنبال می‌کند.
«مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور کشورمان پیش از عزیمت به چین برای شرکت در اجلاس شانگهای ابراز داشت: ماهیت این سازمان، تلاشی برای مقابله با یک جانبه‌گرایی و تقویت چندجانبه‌گرایی در مناسبات بین‌المللی است؛ جمهوری اسلامی ایران نیز در این مسیر به دنبال نقش‌آفرینی موثر است.
وی با تشریح برنامه های خود و ملاقات‌هایی که با مقامات کشورها با ویژه چین و روسیه خواهد داشت گفت: تعامل و همکاری کشورها در چارچوب چنین اجلاس هایی می تواند مسیر توسعه و آرامش جهانی را هموارتر کند.
با درک این مسائل، قاعدتا ایران باید از فرصتی که از حضور در شانگهای فراهم می‌شود نهایت استفاده را برای بهره‌برداری از ظرفیت کشورها، حفظ و تقویت تعامل و پیشبرد اهداف خود و همچنین محکوم کردن کشورها در قبال اقدامات رژیم صهیونیستی ببرد. اکنون شرایط و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی به گونه‌ای است که حضور ایران در چنین مجموعه سیاسی امنیتی سازمان همکاری شانگهای جایگاه جبهه چندجانبه‌گرایی را در معادلات بین‌المللی به طور معناداری ارتقا می‌دهد.
