شاخص هشداردهنده مصرف انرژی در ایران

 بانکداری ایرانی- شاخص شدت مصرف انرژی در ایران به عدد ۰.۲۳۲ رسیده که تقریباً دو برابر میانگین جهانی این شاخص (۰.۱۱۱) است. این شاخص که نسبت مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی را نشان می‌دهد، یکی از مهم‌ترین معیارها برای سنجش میزان بهره‌وری انرژی در کشورها به شمار می‌رود.

به‌ گزارش ایسنا، بر اساس گزارش‌های موجود، بالا بودن شاخص شدت مصرف انرژی در ایران به عوامل متعددی از جمله ساختار صنعتی، شرایط اقلیمی، فرسودگی زیرساخت‌ها و قیمت پایین حامل‌های انرژی نسبت داده می‌شود. در حالی که توسعه نیروگاه‌های جدید به‌ازای هر کیلووات ظرفیت، حدود هزار دلار هزینه دارد، کاهش همین مقدار از مصرف انرژی از طریق اقدامات بهره‌ورانه، تنها صد دلار هزینه در پی دارد. این تفاوت چشمگیر نشان می‌دهد که ارتقای بهره‌وری می‌تواند جایگزینی اقتصادی و پایدار برای توسعه ظرفیت تولید باشد.

این در حالیست که در بخش انرژی کشور، حدود ۱۰۰ میلیارد دلار ظرفیت برای مدیریت در حوزه‌هایی نظیر نفت، گاز، فرآورده‌های نفتی و برق وجود دارد که تاکنون بخش زیادی از آن بالفعل نشده است. همچنین برآورد می‌شود سالانه ۳۵ تا ۴۰ میلیارد دلار صرف یارانه انرژی می‌شود؛ رقمی که در صورت هدایت هدفمند، می‌تواند به عاملی مؤثر در بهینه‌سازی مصرف و افزایش بهره‌وری تبدیل شود.

در این زمینه، طرح‌های مختلفی برای جلوگیری از هدررفت انرژی و اصلاح ساختار اقتصادی برق شناسایی شده است. از جمله این اقدامات، راه‌اندازی صندوق بهینه‌سازی انرژی با همکاری سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران (ساتبا) است که به‌عنوان یک پروژه جامع در حال پیگیری است.

با وجود تدوین این طرح‌ها، تحقق اهداف تعیین‌شده در گروی ایجاد زیرساخت‌های لازم و جذب سرمایه‌گذاری در این بخش خواهد بود، مطابق با برنامه‌های ارائه‌شده از سوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا)، در برنامه هفتم توسعه کاهش ۲۵ تراوات‌ساعت از مصرف انرژی کشور هدف‌گذاری شده که بخش عمده آن (حدود ۲۰ تراوات‌ساعت) مربوط به بخش ساختمان است.

در بخش تولید نیز، شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی با اقداماتی از جمله نوسازی واحدهای فرسوده، تکمیل سیکل ترکیبی نیروگاه‌های گازی و نصب توربین‌های انبساطی در ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز به دنبال افزایش راندمان تولید برق است. برآوردها نشان می‌دهد که تنها یک درصد افزایش در راندمان نیروگاه‌های حرارتی می‌تواند به صرفه‌جویی دو میلیارد مترمکعبی در مصرف گاز طبیعی و کاهش سه درصدی در انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر شود.

گفتنی است آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) نیز در سناریوی جهانی خود تا سال ۲۰۵۰، کاهش مصرف نهایی انرژی از ۷۴۴ به ۳۵۰ اگزاژول را با تکیه بر بهره‌وری انرژی دنبال می‌کند و در این مسیر، ۳۴ درصد از مجموع سرمایه‌گذاری‌ها را به این بخش اختصاص داده است.

کارشناسان معتقدند با توجه به شکاف قابل‌توجه ایران با استانداردهای جهانی، تقویت سیاست‌های مدیریت مصرف، ارتقای فناوری و اصلاح ساختار اقتصادی می‌تواند نقش مهمی در کاهش شدت مصرف انرژی و دستیابی به توسعه پایدار ایفا کند.