صنعت بیمه که منظور از آن مجموعه شرکتها یا موسسات مالی بیمه بازرگانی است، نقش مهمی را در بازارهای مالی کشور ایفا میکنند که در این مختصر، به آنها اشاره میشود.
پوشش ریسکها و خطرات قابل بیمه شدن: درباره این نقش باید گفت شرکتها و موسسات بیمه با تحت پوشش قرار دادن تمام اموال و اشخاص اقشار مختلف مردم و جامعه را در مقابل انواع حوادث با صدور انواع بیمهنامهها تحت پوشش و مورد حمایت قرار میدهند.
تجمیع و تجهیز منابع مالی: با این نقش شرکتها و موسسات بیمه با وصول حق بیمههای عمر و پسانداز و جمعآوری ذخایر فنی بیمهنامه، موجب تجمیع و تجهیز منابع مالی میشوند.
سرمایهگذاری منابع مالی: در این نقش اساسی شرکتهای بیمه، منابع جمعآوریشده خود را در بازار سرمایه و پول بهکار میگیرند و باعث تقویت و رونق این بازار میشوند و از این طریق سودهای مختلفی را کسب میکنند.
شرکتهای بیمه وجوه بیمهگذاران را که بهعنوان ذخایر فنی در اختیار دارند برای کسب سود بهکار میگیرند و در فعالیتهای مختلف اقتصادی سرمایهگذاری میکنند. یعنی شرکتهای بیمه وجوه متراکم بیمهگذاران را در موسسات بازرگانی و صنعتی دولتی و خصوصی سرمایهگذاری میکنند و این موضوع سبب توسعه بازارهای مالی و سرمایهای میشود.شرکتهای بیمه برای مدیریت این سرمایهگذاریها، شرکتهای سرمایهگذاری تاسیس میکنند که این امر سبب میشود پروژههای سرمایهگذاری توسط شرکتهای سرمایهگذاری وابسته به شرکتهای بیمه پس از بررسی و مطالعه انتخاب شوند. شرکتهای سرمایهگذاری بیمه باید در انتخاب نوع سرمایهگذاریها، به عواملی چون سوددهی، نقدشوندگی و اطمینان از بقای اصل سرمایه توجه کنند و درخصوص نحوه استفاده از ذخایر فنی باید به ضوابط اعلامشده از سوی بیمه مرکزی و شورای عالی بیمه توجه کنند.
سرمایهگذاریهای شرکتهای بیمه باید در جهت ایجاد توازن مالی در شرکت بیمه باشد؛ ولی به هر حال این سرمایهگذاریها نقش مهمیدر توسعه اقتصادی کشور دارند.نقش شرکتهای بیمه در بازار سرمایه کشور: در رابطه آثار متقابل بیمه از یکسو و بازار سهام و بازار سرمایه از سوی دیگر میتوان گفت که افزایش فعالیت موسسات بیمه بهویژه شرکتهای بیمه زندگی میتواند منجر به توسعه بازار سهام و اوراق مشارکت شود. این ویژگی میتواند سبب هدایت سرمایههای پساندازشده به سمت بازار سرمایه شود.تاثیر شرکتهای بیمه در بازارهای سرمایه: شرکتهای بیمه به اشکال مختلف در بازار سرمایه اثرگذارند که مختصرا به آنها اشاره میکنیم:
تاسیس شرکتهای سرمایهگذاری برای حضور پررنگ در بازارهای سرمایه کشور.ایجاد مدیریتهای سرمایهگذاری برای هدایت سرمایهگذاری با تاکید بر سوددهی، نقدشوندگی و اخذ تضمین لازم برای حفظ اصل سرمایه. تلاش و مشارکت در زمینه رتبهبندی شرکتها و شرکتهای تامین سرمایه. دقت در رعایت ضوابط تعیینشده از سوی بیمه مرکزی و شورای عالی بیمه، زیرا سرمایهگذاری ذخایر فنی شرکتهای بیمه تابع مقررات مشخص و تعیینشده از سوی شورای عالی بیمه و بیمه مرکزی است.
مدیریت و مشارکت در اداره سبد سهام
بهدلیل آنکه مابهالتفاوت حق بیمههای دریافتی و خسارات پرداختی، مانده یا سود چندانی برای شرکتهای بیمه ندارد، شرکتهای بیمه برای تامین هزینههای خود، مبالغ خسارات ناشی از بیمهنامهها و تامین سود سهامداران، چارهای جز سرمایهگذاری در بازارهای مالی و سرمایه ندارند و هر یک از شرکتهای بیمه به دنبال تولید حق بیمههای بیشتر و حضور موثرتر در بازارهای مالی و سرمایه کشور برای کسب سود بیشتر تلاش میکنند.
منابع مالی شرکتهای بیمه برای سرمایهگذاری در بازارهای مالی:
۱- ذخایر فنی بیمههای غیرزندگی اعم از ذخایر فنی حق بیمه و حق بیمههای برگشتی.
۲- ذخایر ریاضی بیمهنامههای عمر و پسانداز که شامل وجوه ناشی از دریافت حق بیمه برای ایفای تعهدات شرکتهای بیمه در بازپرداخت سرمایه بیمه عمر میشود.
۳- حقوق صاحبان سهام شامل سرمایه، اندوختهها و سایر اندوختهها.
۴- حق بیمههای سالهای آتی بابت وجوه ناشی از حق بیمه بیمهنامههای بلندمدت (بیش از یکسال).
۵- سرمایه در گردش شامل مازاد وجوه از دریافتها و پرداختها در یک دوره مالی
تاثیر شرکتهای بیمه در بازار پولی کشور: در کشورهای توسعهیافته و دارای اقتصادهای بزرگ موسسات بیمه با پشتوانههای مالی بزرگ مبادرت به تاسیس بانک یا موسسات اعتباری و پولی میکنند. این خاصیت در کشور ما بهدلیل نفوذ کمرنگ بیمه در تولید ناخالص داخلی و اثرات شدید تورمی هنوز بهدست نیامده است. پس یکی از نقشهای بیمه در بازار پولی اقتصاد درکشورهای توسعهیافته، ایجاد نهاد پولی مثل بانک و موسسه اعتباری است. نقش دیگر ارائه محصولات بیمهای در زمینه بیمهنامههای مسوولیت و اعتبار منابع پولی در مقابل سپردهگذاران برای تضمین موسسات دریافتکننده در مقابل سپردهگذاران، بیمه مرهونات کالاهای خریداریشده با وام دریافتی از موسسات پولی در مقابل حوادث طبیعی تا خاتمه اقساط، بیمه عمر مانده بدهکار برای پرداخت تعهدات مالی استفادهکننده تسهیلات هنگام از کارافتادگی یا فوت، بیمهنامههای بیمهنامه اعتبار تعهدات وثیقه به جایگزینی از وثیقه اموال نزد موسسات پولی هنگام دریافت تسهیلات و سایر پوششهای بیمهای دیگر است.
نقش دیگر شرکتهای بیمه صدور انواع بیمهنامههای دیگر در زمینه بیمهنامههای اموال و بیمهنامههای اشخاص و بیمهنامههای مسوولیت است که در زمینه بیمهنامه اموال شامل بیمهنامه اموال موسسات پولی و وجوه در صندوق و وجوه در راه برای جبران خسارت وارده به اموال موسسات پولی و یا ناشی ازسرقت وجوه نقد، اوراق بهادار و مسکوکات نزد صندوق موسسات پولی یا خطرات آتشسوزی، انفجار، صاعقه و سرقت وجوه در زمان جابهجایی و در زمینه بیمه اشخاص شامل بیمه اشخاص به نفع کارکنان دولت برای جبران خسارت وارده ناشی از فوت، از کار افتادگی و همچنین بیمهنامههای درمان تکمیلی کارکنان بخش دولتی و خصوصی و درباره بیمهنامههای مسوولیت شامل بیمهنامه مسوولیت موسسات پولی و کارکنان آنان برای جبران زیان و خسارت وارده ناشی از سهلانگاری و بیاحتیاطی کارکنان یا نقص وسایل ادارات موسسات مذکور است.