ارز دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC، ارزی است که مانند پول نقد از سوی دولت عرضه می‌شود؛ با این تفاوت که به‌جای اینکه در قالب اسکناس‌ها یا سکه‌های فیزیکی به دست مردم برسد، در قالب توکن‌هایی در اپلیکیشن‌ها یا کیف‌پول‌های دیجیتال می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد. امروزه، از نیجریه تا چین، دولت‌ها در حال آزمایش این روش جدید برای ضرب دیجیتال ارز هستند.
انگیزه ده‌ها کشوری که هم‌اکنون روی CBDC کار می‌کنند، گستره وسیع و متنوعی را پوشش می‌دهد؛ همان‌طور که طراحی هر ارز دیجیتال نیز با انگیزه‌های گوناگونی انجام می‌شود. Josh Lipsky، مدیر مرکز GeoEconomics در شورای آتلانتیک یک اندیشکده با تمرکز بر امور بین‌الملل که CBDCها را در سرتاسر جهان ردیابی می‌کند، می‌گوید: «CBDCها از آن دسته موارد نیست که بتوانیم بگوییم یک نمونه از آن با همه وضعیت‌ها یا حکومت‌ها سازگار می‌شود».
برخی پروژه‌های CBDC بر پرداخت بین کشورها متمرکزند، اما بیشتر آنها به‌اصطلاح ارزهای خرده‌فروشی (retailcurrencies) هستند که برای تراکنش‌های مالی روزمره طراحی شده‌اند. CBDCهای خرده‌فروشی می‌توانند کمک کنند تا افراد بیشتری جذب سامانه‌های بانکی شوند و همه‌شمولی مالی (fincancial inclusion) را افزایش دهند. Lipsky می‌گوید که این انگیزه‌ای مهم در کشورهایی مانند نیجریه است، جایی که بخش بزرگی از جمعیت در خارج از شهرها زندگی می‌کنند. در جایی مانند کارائیب نیز که فرستادن پول نقد به ده‌ها یا حتی صدها جزیره کوچک می‌تواند دشوار باشد، انگیزه به‌کارگیری CBDC وجود دارد.
از سوی دیگر، در کشورهایی که ارتباط بیشتری با یکدیگر دارند، افزایش همه‌شمولی مالی می‌تواند تأثیری قابل توجه داشته باشد. امروزه در ایالات متحد آمریکا حدود ۵% از خانوارها به‌حساب بانکی دسترسی ندارند. CBDCها می‌توانند مسیری دموکراتیک برای دسترسی به اقتصاد دیجیتال بگشایند.
و اما چند آمار و رقم که شاید برای شما هم جالب باشد:
۱.۷ میلیارد نفر در سراسر جهان (نزدیک به ۳۰% بزرگ‌سالان) به‌حساب بانکی دسترسی ندارند.
حجم به‌دست‌آمده توسط کدهای تجربی برای یک CBDC آمریکایی، به‌طور بالقوه ۱.۷ میلیون تراکنش در ثانیه است.
حجم روزانه تبدیل (exchange) برای CBDC در چین در زمان المپیک زمستانی ۲۰۲۲، ۲ میلیون یوان دیجیتال (معادل ۳۱۵ هزار دلار) بوده است.
باماهاس نخستین CBDC را به نام Sand Dollar در سطح ملی در اکتبر ۲۰۲۰ به اجرا گذاشت.
تاکنون ۸۰ کشور CBDCهای خود را راه‌اندازی کرده‌اند یا فعالانه درباره آن پژوهش می‌کنند.
لازم به ذکر است که۲۴ پروژه CBDC تا مارس ۲۰۲۲ راه‌اندازی شدند یا در مرحله آزمایشی قرار گرفتند.
