نیما میرزایی/ تحلیلگر بازار سرمایه؛ گروه بانکی کم‌نوسان‌ترین گروه در معاملات پرفراز و نشیب بازار سرمایه در ماه‌های اخیر بوده و به‌رغم رشد نسبی بسیاری از گروه‌ها و سهم‌های مهم بازار، شاخص این گروه مجددا به کف حمایتی یکساله خود بازگشته است. همچنین در بررسی دوساله این گروه و مقایسه روند آن با شاخص کل ملاحظه می‌شود که بازدهی هر دو دقیقا به یک میزان بوده است. گروه بانکی را فعالان بازار سرمایه در قالب دسته‌بندی سهم‌های ریالی بازار می‌شناسند که البته تعریف چندان دقیقی نیست زیرا بخش قابل‌توجهی از دارایی بانک‌ها همگام با نوسانات نرخ ارز در بلندمدت تغییر می‌کنند و حجم سپرده‌های اشخاص نیز متناسب با افزایش نرخ ارز و تورم (و به تبع آن افزایش بهره)، بیشتر می‌شود. بنابراین دارایی‌ها و درآمدهای این گروه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از تغییرات نرخ ارز متاثر می‌شوند و اطلاق بخش ریالی به این گروه می‌تواند همراه با خطای محاسباتی برای تحلیلگران باشد.
محدودیت‌های FATF و برجام
پس از اعمال و شدت یافتن تحریم‌های ظالمانه آمریکا، غالب صنایع و گروه‌های بورسی موفق شدند به نوعی این تحریم‌ها را (هرچند با تحمل هزینه سربار) دور بزنند اما گروه بانکی با توجه به ماهیت عملکردی و شفافیت بسیار بالای عملیات چنین امکانی نداشته و بیشترین ضربه‌ها را از تحریم‌های بین‌المللی خورده است و موفقیت‌های حقوقی کسب شده در سطوح بین‌المللی برای احقاق حقوق قانونی نیز در برابر حجم فشارها و زیان‌های اعمال شده به این گروه ناچیز است. مجموع این محدودیت‌ها باعث شده که این گروه بیشترین تاثیر منفی را در این زمینه بپذیرد. در نقطه مقابل باز شدن محدودیت‌های بین‌المللی در زمینه برجام و FATF می‌تواند بیشترین اثرات مثبت را بر این گروه بورسی داشته و سکوی پرشی برای جهش سودسازی این گروه باشد. در حال حاضر سود‌های عملیاتی و غیر‌عملیاتی بانک‌ها، عمدتا داخلی بوده و ظرفیت‌های بین‌المللی فراوان این گروه معطل مانده است؛ از جمله این ظرفیت‌ها شعب بسیار زیاد بانک‌های سابقا دولتی است که در صورت رفع تحریم‌ها می‌توانند به عنوان بازوی اجرای و شبکه گسترده بین‌المللی، به نقل و انتقال پول و در نتیجه کسب سود بیشتر بانک‌ها کمک کنند.
وضعیت نماد‌های گروه بانکی
همان‌طور که در مقدمه نیز عنوان شد، این گروه نوسانات و فراز و فرود کمتری نسبت به گروه‌های دیگر بازار دارد و جز تعداد محدودی از بانک‌های کوچک در این گروه، سایر نماد‌ها ریزش به نسبت کمتری در بازار سرمایه در یک سال اخیر داشته‌اند و البته در این بین، نماد «وپاسار» متعلق به بانک پاسارگاد موفق شده در یک سال سخت اخیر، بیش از 33درصد بازدهی کسب کند و کماکان به عنوان بزرگ‌ترین بانک بورسی از نظر ارزش بازار (بالاتر از بانک ملت) بایستد. البته بخش عمده این رشد به دلیل حمایت ممتد سهامداران حقوقی این نماد بوده؛ حمایتی که در زیرمجموعه‌های بانک پاسارگاد نیز مشهود است.
سودسازی تاریخی
برخلاف رویه گذشته در گروه بانکی و ذهنیت سنتی فعالان بازار سرمایه، گروه بانکی در سالیان اخیر موفق شده در زمره گروه‌های سود‌ساز بازار سرمایه قرار بگیرد؛ گروهی که تا همین دو سه سال پیش عمدتا با زیان انباشته سنگین و ریسک بالای بانکی روبه‌رو شده بود، به سمتی حرکت کرده که در مجامع سود مناسبی را شناسایی و بعضا تقسیم کرده است. بانک پارسیان اما تنها زیان‌ده این گروه است. در جدول گزارش وضعیت 10 نماد برتر این گروه از منظر نسبت قیمت به سود سالیانه P/ Ettm نمایش داده شده است. دقت کنید که در محاسبه سود و P/ E، هر دو سود عملیاتی و غیر‌عملیاتی منظور شده است و با توجه به اینکه سود عملیاتی کیفیت بالاتر از منظر سهامداری و تکرار شوندگی دارد در صورت نیاز سهامداران باید به صورت‌های مالی بانک‌های مورد نظر مراجعه کند.
باید گفت حرکت تاریخی گروه بانکی از زیان‌دهی به ایجاد سود قابل‌توجه عملیاتی، به مدد فعالیت‌های بانک مرکزی و همچنین همت بیشتر بانک‌ها در راستای سالم‌سازی فعالیت‌ها و تقویت رویه‌های بانکی انجام پذیرفته است. این نخستین بار است که بانک‌ها حداقل در ۶ سال اخیر پس از اقدامات بانک مرکزی (محدودیت‌ها در تقسیم سود از طرف بانک مرکزی با توافق با سازمان حسابرسی) ناشی از زیان‌ده بودن آنان، سود سهامداران خود را پرداخت می‌کنند.
وضعیت سودسازی سال مالی گذشته 3 بانک مطرح بورسی
وبصادر: بانک صادرات یکی از بانک‌های سابقا زیان‌ده بورسی بود که در گزارش مجمع سالانه خود اعلام کرد زیان خود را به سود تبدیل کرده است. بر اساس گزارش ارائه شده پایان سال مالی ۹۹ بانک صادرات زیان عملیاتی بانک از ۳هزار‌میلیارد تومان در سال ۹۶ به ۸۷۰۰میلیارد تومان سود در پایان سال ۹۹ رسید. حجم سرمایه‌گذاری‌‌‌های بانک از ۷۶۰۰میلیارد تومان در سال ۹۶ به ۴۱ هزار‌میلیارد تومان در پایان سال ۹۹ رسید. بر اساس گزارش عملکرد سالانه بانک صادرات، دارایی‌‌‌های این بانک از ۱۸۰ هزار‌میلیارد تومان در سال ۹۶ به ۵۲۰ هزار‌میلیارد تومان در پایان سال ۹۹ رسید. حقوق صاحبان سهام نیز از ۴۱۰۰میلیارد تومان به ۲۰ هزار‌میلیارد تومان رسید. همچنین سهم بانک از بازار سپرده از 2/ 8درصد در سال ۹۶ به 3/ 9درصد در پایان سال ۹۹ رسید. بهای تمام شده پول در بانک نیز از 4/ 19درصد در سال ۹۶ به 2/ 15درصد در پایان سال ۹۹ رسید. بانک صادرت در سه‌ماه نخست سال مالی جاری، حدود 7/ 77میلیارد تومان (معادل ۴ ریال به ازای هرسهم) سود شناسایی کرد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۶درصد افت داشت. در مجمع سالانه وبصادر یک تومان سود نقدی به ازای هر سهم هم تقسیم شد.
وبملت: بانک ملت در سه‌ماه نخست سال مالی جاری، حدود ۲۰۸۷میلیارد تومان (معادل ۱۰تومان به ازای هر سهم) سود شناسایی کرده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۵۶درصد رشد داشته است. بانک ملت 6/ 6تومان سود نقدی تقسیم کرد.
وتجارت: بانک تجارت نیز در سه‌ماه نخست سال‌جاری به سود ۴ریالی رسیده است. جمع درآمدهای عملیاتی هم به ۲۶،۵۷۱،۷۳۰میلیون ریال رسیده و نسبت به دوره مشابه قبل دو برابر شد. این بانک در این فصل حدود ۶هزار و ۸۷۸میلیارد تومان سود به سپرده‌گذاران خود پرداخت کرده که نسبت به فصل گذشته ۲۲درصد رشد داشت. در مجمع بانک تجارت باتوجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از سود به دست آمده باید برای جبران زیان انباشته لحاظ شود، سود نقدی ۳ریالی به ازای هر سهم مصوب شد.
