وضعیت چک‌های برگشتی

 دنياي اقتصاد : در تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی، آمار مربوط به چک‌های مبادله شده در خرداد منتشر شده است. آمارهای منتشر شده از آمار چک نشان‌دهنده اثراتی از شیوع کرونا، قرنطینه و قطعی برق است. مشکلاتی که کسب و کارها در خرداد ماه سال جاری با آنها دست و پنجه نرم می‌کردند که مهم‌ترین آنها تعطیلی‌های مکرر در خرداد ماه بوده، سبب ثبت روند افزایشی نسبت تعداد چک‌های برگشت خورده به چک‌های مبادله‌ای شده است.

در خرداد سال جاری نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در کشور رقم ۷/ ۹ گزارش شده که این نسبت در مقایسه با اردیبهشت دارای افزایش ۷/ ۰ بوده است. همچنین در آمار مربوط به چک‌های مبادله شده در آخرین ماه بهار سرعت رشد تعداد چک‌های برگشتی نسبت به کلیه چک‌ها بیشتر بوده است که این موضوع نشان‌دهنده وضعیت نامساعد بنگاه‌های اقتصادی در کشور است. 

در خرداد 1400، در کل کشور حدود 8 میلیون فقره چک به ارزشی حدود 6/ 222 هزار میلیارد تومان مبادله شده است که نسبت به اردیبهشت، از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب 4/ 6 درصد و 6/ 14 درصد افزایش نشان می‌دهد. در خرداد 1400، معادل 4/ 49 درصد از چک‌های مبادله‌ای کل کشور در سه استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی مبادله شده است که به ترتیب با 9/ 30درصد، 3/ 11درصد و 2/ 7درصد بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند.

همچنین 63درصد از ارزش چک‌های فوق در سه استان تهران(9/ 49 درصد)، اصفهان (1/ 7 درصد) و خراسان رضوی(6 درصد) مبادله شده است که بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارند. در ماه مورد گزارش در استان تهران حدود 5/ 2 میلیون فقره چک به ارزشی حدود 111 هزار میلیارد تومان مبادله شده است. استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، یزد و مازندران به ترتیب بیشترین آمار تعداد چک‌های مبادله شده در خرداد را به ثبت رسانده‌اند. در میان استان‌های دارای بیشترین تعداد چک مبادله شده، تنها در استان تهران این رقم میلیونی شده است. از طرفی کمترین چک‌های مبادله‌ای مربوط به مناطق آزاد و استان‌های کهکیلویه و بویراحمد و ایلام بوده است. این سه استان تنها استان‌هایی هستند که تعداد چک‌های مبادله شده در ماه خرداد در آنها دو رقمی است؛ به طوری که تعداد چک‌های مبادله شده در مناطق آزاد کشور 32 و برای استان‌های کهکیلویه و بویراحمد و ایلام به ترتیب 47 و 52 ثبت شده است.

نسبت صعودی تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای
یکی از نکات ارزشمند ارائه شده در گزارش بانک مرکزی، نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای در ماه مورد بررسی است. آمارهای منتشر شده از سه‌ماهه ابتدای سال 1400 نشان می‌دهد برخلاف انتظارات، نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در کشور روند صعودی دارد. در خرداد ماه سال جاری این نسبت 7/ 9 گزارش شده است. این نسبت در مقایسه با اردیبهشت دارای افزایش 7/ 0 بوده است. همچنین نسبت چک‌های برگشتی در فروردین و اردیبهشت‌ 1400 به ترتیب 2/ 8 و 9 ثبت شده است. به طور کلی بر اساس آمارهای منتشر شده، با اینکه نسبت تعدادچک‌های برگشتی به کل تعداد چک‌های مبادله شده در کشور در خرداد سال قبل 2/ 11 ثبت شده و در ماه‌های بعد از آن تا مهر روند کاهشی داشته، ولی پس از آن تا آذر روندی صعودی از خود به نمایش گذاشته و با یک شکست از 4/ 9 به 8 در دی ماه، روند صعودی خود را از سر گرفته است. اما دوباره در اسفند سال گذشته چک‌های بیشتری وصول شده و نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در آخرین ماه سال کاهش داشته و به رقم 9/ 7 رسیده است. پس از این کاهش، نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای روندی صعودی را ثبت کرده است.

درصد تغییر ماهانه تعداد و مبلغ چک‌های عادی وصولی در کل کشور در بهار سال جاری نشان می‌دهد تقاضا برای چک به تعادلی نسبی رسیده است. درصد تغییر تعداد چک‌های مبادله‌ای در خرداد نسبت به ماه قبل از آن(اردیبهشت) در کشور 4/ 6 درصد ثبت شده و این در حالی است که درصد تغییر چک‌های مبادله‌ای این ماه نسبت به ماه مشابه سال گذشته، 8/ 0 برآورد شده است. این در حالی است که درصد تغییرات تعداد چک‌های مبادله شده در فروردین 1400 نسبت به اسفند 1399، رقم منفی 8/ 27 ثبت شده بود. همچنین میزان تغییر تعداد چک در فروردین سال جاری نسبت به فروردین سال گذشته نزدیک به 14‌درصد بود. شاید بتوان اصلی‌ترین دلیل روند افزایشی چک‌های برگشتی در خرداد را قرنطینه‌ها و تعطیلی‌های مکرر کسب و کارها در خرداد ماه دانست. چرا که بسیاری از کسب‌وکارها با وجود قرنطینه به دلیل جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری کرونا، توانایی وصول کردن چک‌های خود را از دست داده‌اند. بسیاری از سازمان‌ها و نهادهای دولتی مربوطه مانند سازمان امور مالیاتی و ستاد ملی مقابله با کرونا نیز با توجه به شرایط کسب‌و‌کارهای آسیب‌دیده از کرونا سعی در اجرای همکاریهای لازم با فعالان اقتصادی داشته‌اند.

جزئیات چک‌های وصول شده در خرداد
در خرداد ماه، در کل کشور حدود 2/ 7 میلیون فقره چک به ارزشی حدود 6/ 194 هزار میلیارد تومان وصول شده است که نسبت به ماه اردیبهشت از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب 5/ 5 درصد و 7/ 13 درصد افزایش نشان می‌دهد. از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده در ماه مذکور به ترتیب 3/ 90 درصد و 4/ 87 درصد وصول شده است. درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول شده در اردیبهشت سال جاری به ترتیب معادل 91 درصد و 1/ 88 درصد و در خرداد ماه 1399 به ترتیب برابر 8/ 88 درصد بوده است.

در خرداد سال جاری در استان تهران بیش از 2/ 2 میلیون فقره چک به ارزشی حدود 4/ 99 هزار میلیارد تومان وصول شده که از نظر تعداد 3/ 91 درصد و از نظر ارزش 6/ 89 درصد از کل چک‌های مبادله‌ای وصول شده است.

در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های گیلان‌(9/ 92 درصد)، یزد(2/ 91 درصد) و البرز(1/ 91 درصد) اختصاص یافته است و استان‌های کهکیلویه و بویر‌احمد‌(83 درصد)، خراسان شمالی‌(9/ 85 درصد) و لرستان‌(2/ 86 درصد) پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.

بین سایر استان‌های کشور در خرداد، بیشترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های گیلان(3/ 89 درصد)، قزوین(1/ 88 درصد) و البرز(9/ 87 درصد) اختصاص یافته است و استان‌های کهکیلویه و بویراحمد(4/ 75 درصد)، لرستان(5/ 79 درصد) و آذربایجان غربی و همدان(هر کدام 9/ 80 درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.

وضعیت چک‌های برگشتی سراسرکشور
در خرداد سال جاری در کل کشور معادل 773 هزار فقره چک به ارزشی حدود 28 هزار میلیارد تومان برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ بـه ترتیـب 3/ 15 درصـد و 7/ 20 درصد افزایش نشان می‌دهد. از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شـده در مـاه مذکور به ترتیب 7/ 9 درصد و 6/ 12 درصد برگشت داده شده است. درصد تعداد و مبلغ چک‌های برگشت داده شده در اردیبهشت 1400 به ترتیب معادل 9 درصد و 9/ 11 درصد و در خرداد سال 1399به ترتیب برابر 2/ 11 درصد و 12درصد بوده است. در خرداد سال جاری در استان تهران بیش از 213‌هزار فقره چک به ارزشی حـدود 6/ 11‌هزار میلیارد تومان برگشت داده شد که از نظر تعداد 7/ 8 درصد و از نظر ارزش 4/ 10 درصـد از کل چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است. در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای در استان، به‌ترتیب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد(17 درصـد)، خراسان شمالی(1/ 14‌درصد) و لرستان(8/ 13‌درصد) اختصاص یافته است و استان‌های گیلان(1/ 7‌درصـد)، یزد(8/ 8‌درصد) و البرز(9/ 8 درصد) پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کـل تعـداد چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.

رونق چک‌های رمز‌دار در خرداد
در خردادماه، در کل کشور حدود 545 هزار فقره چک رمزدار بـه ارزشـی حـدود 7/ 112 هزار میلیارد تومان وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب 3/ 8 درصد و 6/ 19 درصد افزایش داشته است. در ماه مورد بررسی در استان تهران حدود 179 هزار فقره چک رمزدار به ارزشی حـدود 4/ 64 هزار میلیارد تومان وصول شده است. همچنین در این ماه 2/ 50 درصد از تعداد چک‌های رمزدار وصولی در سه استان تهران(8/ 32 درصد)، اصفهان(10‌درصد) و خراسان رضوی(4/ 7 درصد) وصول شده است که بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. از طرفی 68‌درصـد از ارزش چک‌های فـوق در استان‌های تهـران(1/ 57 درصـد)، اصفهان(4/ 6‌درصد) و خراسان رضوی(5/ 4 درصد) وصول شده است.

به طور کلی در کل کشور بیش از 7/ 7 میلیون فقره چک وصول شد که از این تعداد حدود 2/ 7‌میلیون فقره عادی و بیش از 5/ 0 میلیون فقره رمزدار بود است. بر این اساس در کل کشور 9/ 92 درصد از کل تعداد چک‌های وصولی، عادی و 1/ 7 درصد رمزدار بوده است. در ماه مورد بررسی در کل کشور حدود 307 هزار میلیارد تومان چک وصول شد که حـدود 6/ 194 هزار میلیارد تومان چک عادی و حدود 7/ 112 هزار میلیارد تومان چک رمزدار است. بـه عبارتی در کل کشور 3/ 63 درصد از کل ارزش چک‌های وصولی، عادی و 7/ 36 درصد رمزداربوده است.