رییس سابق بانک مرکزی نگران انتشار پول پرقدرت، رشد بی سابقه هزینه ها،فروش اوراق بدهی و ... طی ۴ ماه سال شد و گفت: چناچه این روند سریعا تغییر نکند تبعات بزرگی خواهد داشت.
عبدالناصر همتی که بعد از کناره گیری از بانک مرکزی و شسکت سنگین در انتخابات ریاست جمهوری ، کمتر در فضای مجازی فعال بوده ، نگران انتشار پول پرقدرت، رشد بی سابقه هزینه ها،فروش اوراق بدهی و ... طی ۴ ماه سال شد !
وی در تلگرام اعلام کرد: قصد نداشتم تا پایان دولت دوازدهم نقدی بر سیاست های اقتصادی دولت مستقر داشته باشم. ولی نگرانی از تأثیر عمیق برخی بیعملیها که احتمالا به دلیل عدم وجود انگیزه کافی و وجود برخی ناهماهنگی ها در گروه اقتصادی فعلی حادث شده و تبعات ناگوار آن بر معیشت مردم و آینده اقتصاد، ناگزیرم نکاتی را تذکر بدهم.
این نکات را البته پیش از این به نوعی بصورت خصوصی به دولتمردان مستقر تذکر دادهام اما به دلیل عدم مشاهده تغییر در رویه تصمیمات اقتصادی بصورت عمومی آنها را منتشر میکنم شاید مؤثر افتد و گره ای از زندگی مردم بگشاید.
- روند انتشار پول پرقدرت در چهار ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ بسیار نگران کننده است و اگر سریعا تغییر نکند تبعات بزرگی خواهد داشت. دلیل این رشد، عمدتاً استقراض بیرویه دولت از بانک مرکزی در قالب تنخواه هایی است که چشماندازی برای تسویه آنها وجود ندارد. در اواخر سال ۹۹ نیز منابع بودجه
۱۴۰۰ غیر واقعی است و کسری زیادی دارد و تأمین افزایش حدود ۱۰۰ درصدی هزینههای بودجه ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل امکان پذیر نیست. اما چرا مجلس و دولت در خصوص کنترل هزینه های بودجه اقدام نکردند، بحث جداگانه ای است.
- مشخص بود که در بخش هزینه ها رشد بی سابقه آن قابل تأمین نیست و در سمت منابع بودجه نیز نمی شود بر صادرات نفت خام و میعانات و درآمدهای ارزی ناشی از آن حداقل در چهار ماه ابتدایی حتی با وجود گشایش در مذاکرات حساب کرد.
- بر اقتصاددانان مسجل بود که باید فروش اوراق بدهی از سوی دولت به عنوان تنها راه تامین مالی غیرتورمی کسری بودجه در چهار ماه ابتدایی جدی گرفته شده و باید حداقل ماهانه بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان اوراق در چهار ماه اول فروخته میشد و البته اقدامات و واگذاریهای دیگر هم در دستور کار قرار میگرفت.
اما متاسفانه همانند سال ۹۹ باز این مهم در ماههای ابتدایی سال به دلیل تعلل جدی گرفته نشد و طی چهار ماه صرفا ۴.۹ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی فروخته شد. همین رقم در همین تاریخ در سال گذشته که انتقاد میکردم کم فروخته شده حدود ۱۰ برابر رقم فعلی و برابر ۴۲.۶ هزار میلیارد تومان بود. اگر پرداخت ماهانه از محل فروش اوراق به خزانه انجام نگیرد، فشار بر بانک مرکزی و انتشار پول پرقدرت قطعی خواهد آمد و شوربختانه همینطور هم شده است. از ذکر اعداد محرمانه در این گزارش عاجزم، ولی لازم است نسبت به این رویه سریعاً تجدید نظر شود.
- نکته مهم دیگر افزایش بین ۶۰ تا ۱۰۰ درصدی قیمت بین المللی کالاهای اساسی مختلف، خصوصاً نهادههای کشاورزی به دلیل تأثیر ادامهدار شیوع جهانی ویروس کرونا و افزایش نیاز به ارز برای تامین منابع لازم برای خرید این نهادهها است. به عبارت دیگر هشت میلیارد دلار منابع تعیین شده در بودجه ۱۴۰۰ برای تأمین کالاهای اساسی و دارو کفاف میزان ارزی را که برای واردات ضروری است، نمیدهد و علاوه بر فساد ارز ترجیحی، سبب ایجاد کمبود کالا خواهد شد.
- واقعیت فوق بدین معنا است که اگر هرچه زودتر موضوع تأمین ارز ۴۲۰۰ برای کالاهای اساسی تعیین تکلیف نشود تا این بخش از کالاهای بسیار ضروری کشور و مردم از طریق منابع صادرات غیرنفتی و با نرخ بازار ثانویه ارز تأمین شود، بروز کمبود گریز ناپذیر است. خصوصا که مطالعات معتبر نشان میدهند به رغم تأثیرات مثبت اولیه آن به تدریج بخش عمده رانت ناشی از این ارز ترجیحی در طول زنجیره واردات، تولید و توزیع جذب شده و به مصرفکننده نهایی اصابت نکرده است.
- از دیگر سو، وجود بلاتکلیفی و تعلل در تصمیمگیری بین دو دولت ۱۲ و ۱۳ چه در چشمانداز مذاکرات و چه در نحوه تأمین بودجه ریالی وارزی مورد نیاز در حال دمیدن بر تنور افزایش خلق نقدینگی است که معیشت مردم را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.
- در پایان ضمن درخواست عاجزانه از سیاستگذاران اقتصادی برای انجام اقدامات ضروری فوق برای عدم ایجاد مشکل در زندگی و معیشت مردم در ماههای آتی، تذکر میدهم که فارغ از اینکه دولت تغییر خواهد کرد، نباید اجازه داد ریشه اتحاد دولت - ملت در حوزه اقتصاد گسسته شود و مطمئن هستم که با تغییر حکمرانی اقتصادی ، سیاستها و نیز جهتگیری درست، رشد سریع اقتصاد ایران در سالهای آتی امکانپذیر است.