به گزارش ایسنا،آیا عربستان سعودی می تواند دوباره تکه های این پازل را کنار هم قرار دهد و اقتصادش را که به درآمد نفتی وابسته است، متنوع کند یا برنامه های این کشور به جایی نمی رسد؟
شرکت آرامکوی سعودی هفته گذشته اعلام کرد سرمایه گذاری چند میلیارد دلاری در پایانه LNG پورت آرتور شرکت سمپرا انرژی را مسکوت خواهد کرد. همچنین سرمایه گذاری در پروژه پالایش و پتروشیمی ۲۰ میلیارد دلاری در عربستان را به تاخیر می اندازد. علت این تصمیمات چیزی جز حفظ پول نبوده است.
منابع آگاه در دولت ریاض اوایل امسال به روزنامه وال استریت ژورنال گفتند که عربستان سعودی پروژه مزرعه بادی ۲۰۰ میلیارد دلاری که قرار بود با شراکت سافت بانک ژاپن انجام دهد را دنبال نمی کند. هیچ کس روی این پروژه کار نمی کند و ریاض سرگرم مذاکره برای جایگزین کردن پروژه های خورشیدی کوچکتر به جای پروژه مذکور است.
پروژه شهر هوشمند ۵۰۰ میلیارد دلاری Noem هنوز روی میز است. وزارت نفت عربستان سعودی اخیرا اعلام کرده که به تامین این پروژه کمک خواهد کرد و اطمینان حاصل می کند که به موقع تکمیل می شود.
شهر هوشمند پروژه پرچمدار برنامه افق ۲۰۳۰ محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است. البته تحقق این برنامه متکی به درآمدهای نفتی است و اکنون که درآمدهای نفتی تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا و سقوط تقاضا به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده، برنامه اقتصادی محمد بن سلمان هم به خطر افتاده است.
همواره تردیدهایی درباره توانایی عربستان سعودی برای به ثمر رساندن همه این پروژه ها وجود داشته زیرا پروژه های مذکور حتی برای صندوق سرمایه پولدار این کشور هم گران محسوب می شوند و حتی اگر این کشور نخواهد همه آنها را به تنهایی تامین مالی کند اما همچنان وابستگی بالایی به درآمدهای نفتی آرامکو داشته است.
این شرکت اواخر سال گذشته سهام خود را در بازار عرضه کرد اما سهام عرضه شده نصف میزان برنامه ریزی شده بود. عملکرد آرامکو در بازار خوب آغاز شد و این شرکت به ارزشمندترین شرکت جهان تبدیل شد اما سقوط قیمت نفت باعث افت ارزش سهام آرامکو شد. البته اکثر سهامهای نفتی در بهار سقوط داشتند و این سقوط منحصر به آرامکو نبود. اما آنچه که وضعیت آرامکو را ویژه کرد، متکی بودن برنامه تنوع سازی اقتصادی دولت عربستان سعودی به درآمدهای این شرکت بود. آرامکو همچنین قول پرداخت سود بالایی به سهامداران داده اما نقدینگی محدودی پیدا کرده است.
پروژه های بیشتری به تاخیر افتاده اند که ارتباط مستقیمی با برنامه تنوع سازی اقتصادی عربستان سعودی ندارند اما پروژه هایی هستند که به توسعه فعالیت بین المللی آرامکو مربوط می شوند. بر اساس گزارش وال استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه، این شرکت در حال بازبینی برنامه توسعه تولید پتروشیمی ۶.۶ میلیارد دلاری پالایشگاه موتیوا در آمریکا است. آرامکو طرحهای خود برای افزایش ظرفیت تولید نفت به ۱۳ میلیون بشکه در روز را به مدت یک سال به تاخیر انداخته است که با توجه به وضعیت عرضه و تقاضای جهانی نفت تعجب آور نیست. با این حال منعکس کننده عقب نشینی ریاض از طرحهای اقتصادی بلندپروازانه اش است.
جالب است که تا چند سال قبل برخی از ناظران نگران بودند که قیمتهای بالاتر نفت ممکن است باعث شود عربستان سعودی برنامه تنوع سازی اقتصادی را به طور جدی دنبال نکند اما اکنون برعکس این اتفاق افتاده است و تهدید واقعی، پایین رفتن قیمت نفت شده است.
شاید حتی اشتیاق عربستان در زمان قیمت بالای نفت کم نشده بود و اخبار پروژه چند میلیارد دلاری در راستای تلاش این کشور برای تضمین بازارهای آینده نفت خود اعلام می شد. و سپس دومین بحران ریزش قیمت نفت در پنج سال اخیر پیش آمد.
عربستان سعودی در سه ماهه دوم امسال ۲۹ میلیارد دلاری کسری بودجه داشته و تولید ناخالص داخلی این کشور کاهش پیدا کرد و تدابیر ریاضت اقتصادی بازگشته اند. آرامکو باید سالانه ۷۵ میلیارد دلار سود نقدی سهام به مدت پنج سال آینده به سهامدارانش پرداخت کند و برخلاف سایر غولهای نفتی بین المللی، میزان سود پرداختی به سهامدارانش را کاهش نمی دهد زیرا سهامدار بزرگ این شرکت دولت عربستان و آرامکو منبع اصلی درآمد دولت این کشور است.
بر اساس گزارش اویل پرایس، با همه این تفاسیر آیا افق ۲۰۳۰ همچنان پابرجاست؟ پاسخ این پرسش مثبت است اما ممکن است این برنامه یک سراب به نظر برسد. فضای قیمت پایین نفت، زمان خوبی برای پیشبرد برنامه های تنوع سازی اقتصادی به شمار می رود اما این اقدامات در عربستان سعودی به دلیل گستردگی برنامه، پرهزینه است. شاید ریاض انعطاف پذیری به خرج داده و برخی از برنامه های چند میلیارد دلاری را با برنامه های کوچکتر عوض کند. همان طور که درباره طرحهای تجدیدپذیر چنین اقدامی کرد.
