تمرینی برای پایداری و تاب اوری

 بانکداری ایرانی - یک شرکت‌ ارائه‌دهنده خدمات پرداخت اخیرا اعلام کرد که هفتم بهمن «رزمایش قطع اینترنت» برگزار می شود و شرکت های تابعه آن باید سرورهایشان را به داخل ایران منتقل کنند.

خبر منتشر شده از سوی شرکت مزبور با یک هشتگ نامناسب دست به دست چرخید و جامعه را دچار هیجان منفی کرد به طوری که تصور قطع اینترنت کشوری را برای بسیاری از اذهان ایجاد کرد و همین باعث شد اظهارنظرهای تندی شکل بگیرد. 

ماجرا اما قضیه دیگری بود و ربطی به قطع اینترنت در داخل کشور نداشت. محمدجهرمی آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات روز چهارشنبه گذشته در گفت و گویی با خبرنگار ایرنا توضیح داد: مدتی قبل مرکز ملی فضای مجازی به بانک مرکزی اعلام کرد که باید در خصوص مقاوم سازی این زیرساخت حیاتی در برابر تحریم ها اقداماتی صورت بگیرد و در همین راستا دستوراتی به آن ها ابلاغ شد تا تاب آوری شان در برابر تهدیدات را بالا ببرند.

پس از آن بانک ها اعلام کردند که این کار را انجام داده ایم. مسئله تاب آوری باید توسط سازمان پدافند غیرعامل و وزارت اطلاعات که مسئولیت امنیت زیرساخت های حیاتی را برعهده دارند، مورد بررسی و راستی آزمایی قرار می گرفت تا مشخص شود آیا این ادعا درست است یا خیر. 

«برای این راستی آزمایی، شیوه های مختلفی وجود دارد که دوستان به این جمع بندی رسیدند تا از طریق قطع دو ساعت اینترنت شرکت سداد، در زمان پیک مصرف، میزان تاب آوری را مورد سنجش قرار بدهند. نتیجه این راستی آزمایی مشخص می کرد که اگر دو ساعت اینترنت این شرکت قطع باشد، تا چه میزان می تواند خدمات داخل کشور ارائه دهد. این تصمیم به اطلاع شرکت سداد رسید و آن ها این تاب آوری را تحت عنوان رزمایش قطع اینترنت، از طریق فضای مجازی به اطلاع مردم رساندند».

«آنها در پایان این اطلاع رسانی شرکت های طرف قراردادشان را موظف کردند که سرورهایشان را به داخل کشور منتقل کنند. این در حالی است که سداد، یک شرکت خصوصی است و جزئی از حاکمیت که مرجع تصمیم گیری است به حساب نمی آید. سداد نمی تواند به شرکت های طرف قرارداد خود بگوید شما باید این کار را بکنید و این امر در حیطه اختیارات و صلاحیت آن نیست.»

محمدجعفر نعناکار مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات نیز به دستور امیر ناظمی رییس سازمان فناوری اطلاعات ماجرا را پیگیری و اعلام کرد: «از آن جایی که مستندی دال بر انتقال اجباری سرورها یافت نشد، موضوع انتقال اجباری سرورها مختومه گردید» 

پس از کمرنگ شدن ذهنیت های نادرست، از شب ششم بهمن، دوباره زمزمه هایی در خصوص قطع اینترنت به ویژه در فضای مجازی شکل گرفت. یکی از کاربران توئیتر در حساب کاربری خود نوشت که از یک شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت کسب و کارها تماس گرفتند و گفتند ظاهرا رزمایش لغو نشده و برای همین قرار است درگاه پرداخت شما را تغییر دهیم تا مشکلی پیش نیاید. «رزمایش «قطع اینترنت بانک» و اختلال درگاه بانکی سامان ساعت 10تا12 ظهر فردا اتفاق می افتد. شلوغ ترین زمان ممکن. می دانید چندین کسب و کار دچار مشکل می شوند؟»

** معاون حقوقی سازمان فناوری چه می گوید؟

نعناکار روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا درباره زمزمه هایی که دوباره در این خصوص شکل گرفته و اشاره به قطع اینترنت دو ساعته بین ساعت 10 تا 12 امروز داشت، گفت: مسئله ای که چند روز قبل بر اساس پیگیری سازمان فناوری مختومه اعلام شد، مربوط به برخورد قهری و جبری بود که در انتهای نامه «سداد» خطاب به شرکت های تحت نظرش آمده بود. آن ها اعلام کرده بودند کسب و کارها و استارتاپ هایی که در حوزه فین تک کار می کنند و به انواع مختلف خدمات پرداخت دارند، باید به سرعت سرورهای خود را به داخل ایران منتقل کنند. در حالی که چون پشت این تصمیم هیچ مصوبه قانونی وجود ندارد و نمی توان به این شیوه کسب و کارهای خصوصی را تحت فشار قرار داد. به همین دلیل این موضوع را پیگیری کردیم.»

وی در ادامه گفت: در نتیجه این پیگیری اعلام کردیم کسب و کارهای حوزه فین تک و آن هایی که خدمات پرداخت ارائه می دهند، که سرورشان خارج از کشور است، مادامی که ضوابط شاپرک و بانک مرکزی را رعایت کنند می توانند بدون مشکل به کارشان ادامه بدهند.

معاون حقوقی سازمان فناوری اطلاعات در ادامه گفت: این کار مسبوق به سابقه است که هر چند وقت یک بار این مسئله چک شود اگر اینترنت بین الملل قطع شود یا با ضعف شبکه رو به رو شویم، چه اتفاقی رخ می دهد؟ برای تاب آوری خدمات پایه ممکن است کارها و اقدامات فنی لازمی عملیاتی گردد. این کار به این معنی نیست که در کسب و کارها خللی ایجاد شود یا آن ها را مجبور کنند که فعالیت شان را داخل ایران ادامه دهند.

این حقوقدان افزود: این عملیات طوری نیست که هر روز انجام شود، گاهی هر چند ماه یکبار انجام می شود تا شرکت های خدمات دهنده بتوانند تجهیزات شان را چک کرده و اگر ضعفی وجود دارد، برطرف کنند.

او در خصوص واکنش توئیتری کاربران مبنی بر انجام قطع اینترنت در حالی که چند روز قبل خبر از لغو آن داده بودند گفت: چیزی که مختومه شده، ورود سرورها به داخل کشور است. این که هر چند وقت یکبار ممکن است داخل شبکه، عملیاتی صورت بگیرد تا متوجه شویم خارج از شبکه اینترنت نیز می توانیم به کار خودمان ادامه بدهیم یا نه یک موضوع دیگر است.

وی در ادامه به دو نکته مهم اشاره کرد و گفت: دولت به عنوان رگولاتوری (ناظر) بر خدمات پولی، مالی، شهروندی، بیمه، مالیات، ثبت نام دانشگاه ها، آزمون ها و... که خدمات پایه ای به حساب می آیند، نظارت می کند. این خدمات پایه همواره باید طوری کار کنند که بتوانند مستقل از شبکه اینترنت قابلیت ارائه داشته باشند. مثلا اگر روزی IPهای ایران قطع شد، تحریم جدید آمد، کابلی از جایی قطع شد و سرعت اینترنت پایین آمد، کار مردم نخوابد و بتوانند کارهای روزمره شان را انجام بدهند.

«رسیدن به این شرایط، مستلزم این است که شرکت های ارائه کننده خدمات بتوانند در یک شبکه داخلی کار کنند؛ این بدان معنا نیست که ما کسب و کارهای کوچک را مجبور کنیم سرورهایشان را به داخل کشور بیاورند. چون هزینه های این کار بالاست و شاید به بدنه کسب و کارها، خصوصا کسب و کارهای کوچک صدمه بزند. شرکت های استارتاپی می توانند یک سرور کلود با خدمات مناسب را در خارج از کشور با چند دلار خریداری کنند، در حالی که در ایران باید چند ده دلار برای خرید سروری بدهد که خدمات آن سرور خارجی را هم ارائه نمی دهد.»

او در ادامه به نکته دوم اشاره کرد و گفت: این کار منجر می شود شرکت های بزرگ که خدمات هاست و دیتا سنتر ارائه می دهند بتوانند خودشان را برای ارائه خدمات در شرایط بحرانی آماده کنند و بتوانند سریع سرورها را به داخل کشور منتقل کرده و به آن ها خدمات بدهند تا کسب و کارهایی که از این شرکت ها خدمات می گیرند، دچار مشکل نشوند.

او در پایان افزود: تمرین آمادگی برای سوئیچ کردن سرورها باعث می شود اگر روزی اتفاقی رخ داد، سریع بتوانند روی سرورهای ثانویه یا داخلی شان خدمات مورد نظر را ارائه بدهند. از قبل هم این کار انجام می شود، اما رسانه ای نمی کردند. این مسائل نباید خیلی هیجان به جامعه وارد کند و در واقع باید به صورتی انجام شود که خدمات گیرنده چیزی حس نکند. باید بتواند کارهای بانکی اش را انجام دهد، خرید کند، ثبت نام کند و به زندگی روزمره اش بپردازد، از طرف دیگر شرکتی که این خدمات را می دهد باید آمادگی خودش را برای جنبه های مختلف تست کند تا اگر اتفاقی رخ داد، بتواند داخل کشور مانور دهد و خدماتش نخوابد. این تمرینی است برای این که در مواقع بحران سیستم ها تعطیل نشوند.»