دنیای اقتصاد : بعد از عقب‌نشینی نزدیک به ۲ هزار واحدی بورس در معاملات روز دوشنبه، طی دادوستدهای دیروز از شدت افت مقداری شاخص کاسته شد و نماگر کل بازار با از دست دادن ۶۰۰ واحد دیگر از ارتفاع خود در نیمه پایینی کانال ۱۵۹ هزار واحدی قرار گرفت.
در کنار تغییرات محدودتر شاخص که نشان از عقب‌نشینی فروشندگان سهام نسبت به روزهای ماقبل دارد، ارزش معاملات نیز به روند نزولی خود ادامه داد؛ تا جایی که ارزش داد و ستدهای خرد در جلسه معاملاتی روز گذشته به ۲۲۴ میلیارد تومان تنزل یافت که پایین‌ترین سطح از ۲ مرداد است.
در کنار هم قرار دادن روند نزولی ارزش معاملات و افت شاخص طی دو ماه اخیر می‌تواند از زاویه‌ای بیانگر کاهش جذابیت بورس برای سرمایه‌گذاری و خروج نقدینگی از بازار سهام باشد. اما بررسی دقیق‌تر به شتاب افت شاخص و کاهش ارزش معاملات می‌تواند به این معنا باشد که هیجان در سمت عرضه سهام نیز در حال فروکش کردن است. میزان مشارکت سهامداران حقوقی در سمت تقاضا نشان از آن دارد که آنچه بعضا با عنوان نقش حمایتی از سهام مطرح می‌شود در روزهای اخیر به‌صورت قابل‌ملاحظه‌ای تشدید نشده است؛ موضوعی که می‌تواند صحت فرض عقب‌نشینی جبهه عرضه سهام را تقویت کند.
همچنین قیاس تعداد صف‌های فروش در معاملات روز گذشته با روزهای قبل از آن نیز نشان می‌دهد هیجان در سمت فروش تا حدودی فروکش کرده است و در انتظار سیگنال‌های تعیین‌کننده‌تری برای تعیین ادامه مسیر است. از جمله مهم‌ترین عللی که در رابطه با کاهش فشار فروش هیجانی مطرح می‌شود جلوه یافتن بیشتر دلایل بنیادی پس از ریزش‌های اخیر است که ارزندگی سهام را در بسیاری از نمادها و گروه‌های بازار به رخ می‌کشد. نتایج بررسی‌های تحلیلگران بازار سرمایه حاکی از این موضوع است که بازار سهام در شمای کلی و همچنین در رابطه با نمادهای مشخص و متعددی به کمینه‌های ارزندگی انتظاری رسیده است. این مساله می‌تواند انگیزه فعالان بازار در روند سهامداری را تقویت کند یا تردید عده‌ای را برای خروج زودتر از سهام از بین ببرد.
نتایج پیش‌بینی‌های ۴۳ گروه تحلیلی که روز گذشته توسط «دنیای اقتصاد» منتشر شد، نشان می‌دهد کارشناسان در بدبینانه‌ترین حالت بازدهی ۶۰ درصدی برای بورس در سال ۱۳۹۷ را انتظار می‌کشند که سطح ۱۵۴ هزار واحدی را برای شاخص کل در پایان سال نتیجه می‌دهد. طی هفته‌های اخیر بازار سهام رفته‌رفته در حال نزدیک شدن به این کف انتظاری بوده است. اما روند تغییرات شاخص نشان می‌دهد که با نزدیک‌تر شدن به این سطح واکنش معامله‌گران در سمت عرضه نیز با احتیاط بیشتری همراه شده و تنها قطعیت‌هایی همچون روند قیمت‌ها در بازار جهانی توانسته شتاب حرکت در این مسیر را دستخوش تغییر کند. تزلزل بازارهای جهانی همچنان از مطرح‌ترین ریسک‌های بورس محسوب می‌شود که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.
خروج پول‌های داغ؛ نقش نامعلوم اعتبارات
متوسط ارزش روزانه معاملات خرد بورسی از ابتدای سال تا اوایل مرداد ماه و پیش از موج دوم صعود سهام در حدود ۲۰۳ میلیارد تومان بود. با قرار گرفتن بورس در فاز صعود، ارزش معاملات خرد تا سطوح بیش از ۲۱۰۰ میلیارد تومان نیز پیش رفت. تا جایی که متوسط ارزش معاملات خرد بورس طی ماه‌های شهریور و مهر فراتر از هزار میلیارد تومان در روز رقم خورد. بسیاری از فعالان بازار، مبدا نقدینگی تازه‌وارد را سایر بازارهای رقیب عنوان کردند و در بسیاری از موارد نیز بر حجم قابل‌توجه خریدهای اعتباری طی این مدت تاکید شد. موضوعی که بارها و به هنگام بالا گرفتن فشارهای فروش از آن به‌عنوان مراجع اصلی شدت گرفتن عرضه‌ها یاد می‌شد. در این مدت کارشناسان بارها بر لزوم اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق از میزان خریدهای اعتباری تاکید کرده‌اند. موضوعی که تا به امروز خروجی قابل اتکایی در رابطه آن در دسترس نیست.
منشا نامعلوم نقدینگی در روند صعودی سهام سبب می‌شود تا ریشه تداوم فشار فروش در روند نزولی همچنان با ابهام روبه‌رو باشد. این موضوع که اعتبارات چه سهمی از ارزش معاملات فعلی را شامل می‌شود و چه میزان از آن طی مدت اخیر از سهام خارج شده می‌تواند راهگشای مناسبی در تعیین میزان فشار فروش آتی از این ناحیه باشد.
به هر صورت می‌توان انتظار داشت که تداوم روند نزولی در بازه بیش از یک ماهه اخیر به خروج نقدینگی پرعطش برای کسب بازدهی قابل‌توجه در کوتاه‌ترین زمان ممکن منجر شده و در همین حال کاهش قابل‌توجه میزان اعتبار در دارایی سهام را رقم زده باشد. در این صورت فرض فروکش عرضه‌ها می‌تواند ضامن معتبر دیگری داشته باشد. با این حال برای تکیه بر این فرض دسترسی به اطلاعات دقیق و شفاف ضروری است.
بورس در انتظار یک تلنگر
از آنچه در بالا آمد می‌توان این‌گونه برداشت کرد همان‌طور که در رویه‌های صعودی، کاهش ارزش معاملات می‌تواند نشانه‌ای از عقب‌نشینی تقاضا باشد، در روندهای نزولی نیز این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از کاهش تب فروش و عقب‌نشینی تقاضا باشد. در این صورت باید به این سوال پاسخ داد که روند فرسایش در معاملات تا چه زمان و تا چه سطحی ادامه خواهد داشت؟
قرار گرفتن بازار در سطوح حمایت بنیادی خود تمایل به عرضه سهام را کاهش خواهد داد؛ با این حال انتظار برای حضور پررنگ تقاضا در روندهای منفی یا کم‌جان بازار بیش از واقع خوشبینانه به نظر می‌رسد. در این شرایط بورس برای رونق دوباره نیازمند تلنگری به نسبت قوی است. این محرک می‌تواند از رونق دوباره بازارهای جهانی نشات بگیرد، در پی تغییر مبانی سیاست‌گذاری جلوه پیدا کند یا در پی انتشار عملکردهای ۹ ماهه و رونمایی از سودهای محقق شده مجال خودنمایی بیابد. در غیر این صورت – و البته با فرض ثبات سایر روندها- باید انتظار داشت که روند رو به افول حجم و ارزش معاملات و تغییرات محدودتر شاخص ادامه یابد. مرور تحرکات بازار در ماه‌های ابتدایی سال جاری می‌تواند بیانگر یکی از سناریوهای محتمل سهام در بازه کوتاه‌مدت پیش رو باشد. جایی که میانگین روزانه ارزش معاملات خرد بورس در ۲ ماه ابتدایی تنها در حدود ۱۰۰ میلیارد تومان و برآیند تغییرات شاخص طی این مدت تنها ۱۳۰۰ واحد در جهت منفی بود. همان‌گونه که پیش از این تاکید شده است منشا تکان شدید بورس در روزهای آتی را باید در تحرکات بازارهای جهانی، اتصال سامانه نیما به بازار آزاد و نهایتا گزارش عملکرد شرکت‌ها انتظار کشید. بازارهای جهانی طی روزهای اخیر برهه پرتنشی را پشت سر می‌گذارند. آمارهای منتشر شده از عملکردهای اخیر قطب‌های اقتصادی دنیا و چشم‌اندازهای تصویر شده از سوی بانک جهانی و سایر موسسات معتبر بر تیره‌تر شدن فضای این بازارها سایه انداخته است. از دیگر سو همین موضوع خود می‌تواند تقویت‌کننده این امید باشد که شعله آتش جنگ تجاری زودتر فروکش کند. با این حال عدم قطعیت‌ها در این بازار نیز مانع از جهت‌گیری مشخص بورس در مسیر صعودی می‌شود.
در مقابل آرامش نسبی نرخ دلار در محدوده نزدیک به ۱۰ هزار تومان می‌تواند این چشم‌انداز را تقویت کند که در آینده‌ای نزدیک شاهد اتصال بازارهای ارزی و تشکیل بازاری یکپارچه باشیم. این امر می‌تواند محرک مناسبی برای صعود سهام صادرات‌محور فراهم کند. در رابطه با گزارش‌های فصلی که اکثرا در انتهای دی ماه منتشر خواهد شد بسته به سود محقق شده و سطوح فعلی قیمت سهام انتظار رشد برای تک‌نمادها وجود خواهد داشت. با این حال تسری فضای مثبت به نمادهای هم‌گروه و کل بازار تا حدودی خوشبینانه به نظر می‌رسد.
مروری بر معاملات دیروز
مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده روند در معاملات روز گذشته را باید در تداوم ریزش قیمتی نفت جست‌وجو کرد. در معاملات انتهایی دوشنبه شب و داد و ستدهای اولیه سه‌شنبه هر بشکه نفت تگزاس کف ۵۰ دلاری را نیز از دست داد. این موضوع نمادهای پالایشی را بار دیگر تحت فشار شدید فروش قرار داد. تا جایی که سه نماد «شپنا»، «شتران» و «شبندر» به ترتیب بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل به جا گذاشتند. با این حال همان‌گونه که تاکید شد اصلاح‌های شدید قیمتی و خروج نقدینگی پرعجله از سهام مانع از آن شد که این نمادها روز گذشته تا کف مجاز روزانه عقب‌نشینی کنند و به صف بنشینند.
بعد از مدت‌ها انتظار، نهایتا سیاست‌گذار تن به آزادسازی قیمت خودروهای داخلی داد و این شرکت‌ها موفق به عرضه محصولات با نرخ‌های نزدیک به نرخ بازار شدند. با وجود این جزئیات پیش فروش اخیر محصولات سایپا زوایای دیگری از این آزادسازی را هویدا می‌کند. عقب‌نشینی تقاضا برای پیش‌نویس خودرو در حالی رقم خورد که انتظار می‌رفت فروش محصولات با نرخ‌های حاکم بر بازار بتواند روند زیان‌دهی خودروسازان بزرگ را دگرگون کند. به نظر می‌رسد با از بین رفتن فاصله قیمتی میان نرخ‌های درب کارخانه و بازار، تقاضای سفته‌بازی و دلال‌گونه برای این محصولات نیز عقب نشسته است و در این شرایط عدم فروش کامل و قاطع محصولات می‌تواند پیش‌نمایشی از رکود در بازار خودرو باشد. با وجود این به قطع برای به تعادل رسیدن این بازار به زمان بیشتری نیاز است. متاثر از این موضوع در معاملات روز گذشته، نمادهای گروه خودرو و قطعات روند نسبتا یکدستی را تجربه کردند و افت ملموس قیمت را به ثبت رساندند.
نظر شما
