خط لوله تاپی می‌تواند با حضور ایران به تی پی تبدیل شود

 بانكداري ايراني ـ رئیس سابق شرکت ملی صادرات گازگفت: با امکانات موجود در ایران می توان خط لوله تاپی را به تیپی یعنی یعنی ترکمنستان ، ایران ، پاکستان و هند تغییر داد.

به گزارش فارس نصرت الله سیفی رئیس سابق شرکت ملی صادرات گاز  در همایش نفحات گاز که با موضوع چالش های پیش روی صادرات گاز ایران برگزار شد،گفت: در حال حاضر در حوزه ی صادرات گاز جهت تدوین برنامه‌ای جامع مطالعات خوبی انجام شده است که همین مطالعات نشان می‌دهد که جهت مقابله با ضربه پذیری درآمد حاصل از نفت و گاز باید چند مسیر پیگیری شود: نخست مشتریان راهبردی پیدا کنیم، دوم تنوع در فروش داشته باشیم وئ بالاخره صادرات گاز ، برق و تولیدات پتروشیمی را افزایش دهیم.

وی ادامه داد:طبق هدف گذاری ما باید تا سال 1399 ، 19.3 درصد از گاز تولیدی کشور را از طریق خط لوله صادر کنیم. یعنی باید تا سال 99 به صادرات روزانه حدودا 225 میلیون متر مکعب برسیم. در حال حاضر واردات ما از ترکمنستان حداکثر 40 میلیون متر مکعب در روز است که در عمل حدود 25 میلیون متر مکعب وارد میشد که قطع شده است. 

وی ادامه داد: صادرات گاز کشور از طریق خط لوله به ترکیه هم حداکثر 30 میلیون متر مکعب در روز است و حدود 70 میلیون متر مکعب هم صادرات روزانه ما به عراق است، البته یک قرارداد فروش 21 میلیون متر مکعب نیز با پاکستان داشتیم که اجرا نشد. پس در مجموع صادرات گاز ایران روزانه 120 میلیون متر مکعب است که باید تا سه سال آینده به 225 متر مکعب برسد یعنی از الان باید به فکر بازاریابی برای فروش 100 میلیون متر مکعب باشیم.

سیفی افزود: ولی متاسفانه در این وضعیت بازار هند و پاکستان  را از دست داده ایم که این موضوع یک نقد به سیاست ها و راهبردهایی است که تا به حال در وزارت نفت پیگیری شده است.

وی خاطرنشان کرد: قبل از انقلاب مطالعاتی برای صادرات گاز به هند توسط خط لوله انجام شده بود ولی موضوع احداث خط لوله صلح حدود یک دهه پیش به طور جدی تر پیگیری شد که در زمان مسئولیت بنده در شرکت ملی صادرات گاز بود. هندی ها در همه ی مذاکرات خط لوله صلح حضور داشتند ولی با توجه به مناقشه ای که با پاکستان داشتند، نگران بودند که در تامین گاز وابسته به پاکستان شوند. با این وجود همه ی تعهدات بین المللی لازم برای همکاری و عدم قطع گاز از پاکستان اخذ شده بود.

سیفی ادامه داد: در بحث بازار شرقی صادرات گاز هدف اصلی ما صادرات گاز به هند بود و میزان نیاز هند هم حدود 90 میلیون متر مکعب در روز بود،در کنار این تقاضا ، پاکستان هم به میزان 60 میلیون متر مکعب در روز تقاضا کرده بود که مجموعا میزان نیاز دو کشور روزانه 150 میلیون متر مکعب بود.

وی خاطرنشان کرد:در آن زمان ما توانایی تامین همه این تقاضا را نداشتیم و تنها می‌توانستیم به هر کدام از دو کشور روزانه 30 میلیون متر مکعب و مجموعا 60 میلیون متر مکعب صادر کنیم، ولی هندی ها به بهانه ی اینکه این مقدار ارزش ریسک کردن ندارد از یک برهه ای دیگر در مذاکرات خط لوله صلح شرکت نکردند و با این بهانه ها با امریکا همراهی کردند و از آنان امتیازاتی گرفتند. 

سیفی خاطرنشان کرد: در واقع هندی ها ترس از پاکستان نداشتند چون در حال حاضر هم خط لوله تاپی از پاکستان به هند وصل می‌شود و هدف هندی ها چانه زنی با امریکا به بهانه ی ضرر کردن در خط لوله صلح و گرفتن امتیازات بیشتر از امریکا بود.

وی با اشاره به ضرورت تدوین برنامه ای جامع در حوزه ی صادرات گاز اظهار داشت: بارها وزیر محترم نفت گفته‌اند که چون در بحث صادرات گاز هیچ نقشه راهی نداریم پس اجرای برنامه بهینه سازی هم ضرورت ندارد. در حالی که هم باید برنامه های بهینه سازی انجام شود و هم برنامه ای مدون برای صادرات گاز تدوین شود، زیرا ایران در حال حاضر اولین دارنده ذخایر گاز متعارف دنیاست و باید از ظرفیت های موجود در این بخش استفاده کرد.

وی در ادامه با اشاره به کاربرد دوگانه خط لوله صلح اظهار داشت: در قضیه احداث خط لوله صلح هم ما کاملا جدی بودیم و تا 200 کیلومتری پاکستان خط لوله احداث کردیم که البته این خط لوله کاربرد دوگانه داشت، زیرا جنوب شرق کشور فاقد خط لوله بود و با احداث این خط لوله گاز منطقه سیستان و بلوچستان هم تامین شد.

 سیفی با اشاره به این که در کشور نگرش به گاز از اساس مشکل دارد، خاطر نشان کرد: برای بررسی دیدگاه و نگرش مسئولان کنونی به گاز باید این حوزه را در چهار بخش تولید ، توسعه شبکه ، مصرف و صادرات ارزیابی کرد. در بخش تولید با وجود همه  فشارها و تحریم ها و مشکلات خوب عمل کردیم در بخش توسعه ی شبکه نیز نسبتا خوب بودیم ولی هنوز در بخش هایی شبکه وجود ندارد، اما به دلیل عدم توجه به برنامه های بهینه سازی به شدت کشور پرمصرفی در حوزه ی انرژی هستیم و همانطور که در این جلسه گفته شد در بحث صادرات هم عملا استراتژی مشخصی نداریم، در مجموع می‌توان اینگونه بیان کرد که نگرش وزارت نفت و شرکت گاز بیشتر در موضوعات تولید و توزیع متمرکز بوده است.

وی با اشاره به ضرورت ایجاد دستگاه بالادستی در حوزه ی صنعت گاز اظهار داشت: در حال حاضر یک دستگاه بالادستی که با دید جامع تر به صادرات گاز نگاه کند در کشور وجود ندارد. این نگرش صرف تولید و توزیع باید عوض شود و همراه ان ساختاری متناسب طراحی شود. باید این مشکلات ساختاری که مسئولیت صادرات گاز ، ال ان جی و ال پی جی هر کدام در اختیار نهادهای مختلف باشند عوض شود و همه ی مسائل گاز زیر نظر یک نهاد متمرکز برنامه ریزی شود. در واقع اینکه می‌بینید در بحث بازاریابی صادرات گاز شکست خورده ایم اساسا به این دلیل است که ما این مبارزه گازی را رها کرده ایم و در حوزه ی دیپلماسی انرژِی دچار ضعف ساختاری هستیم.

وی خاطرنشان کرد: در بحث غیرمتمرکز بودن صادرات ، رقابتی شدن فضا برای دستگاه های داخلی برای فروش گاز بسیار خطرناک است. پس ابتدا باید یک نهاد مستقل به طور کلی بحث صادرات را به عهده بگیرد و دوما این نهاد باید قدرت و اختیارات کافی برای تصمیم گیری را داشته باشد که بدون ترس و تاثیر جریانات سیاسی مختلف در جهت منافع ملی پیش برود.

سیفی درباره تاثیر خط لوله تاپی در بازار گازی شرق ایران عنوان کرد: گاز خاصیتی دارد که از لحظه تولید می توان برای آن برنامه ریزی کرد. درست است که خط لوله تاپی بازار ما را محدود می کند اما می توان با کاربردهای دیگر گاز مثل سیمان و NGV در بازار گاز مذاکره کرد. ما گاز را فدای نفت کرده ایم. گاز ما در دوران جوانی خود است و هنوز بسیاری از منابع گازی اکتشاف نشده اند. ما برای آزاد کردن گاز و ایجاد انعطاف و فرصت برای گاز، باید بالادست این عرصه را به پایگاهی مستقل مثل گازپروم روسیه بدهیم که از اول تا انتهای آن این پایگاه قدرت واحد باشد. پس در بحث گاز قدرتمند شدن و متمرکز شدن بسیار مهم است.

سیفی با اشاره به راه حل های موجود برای جلوگیری از دست رفتن بازار شرقی کشور عنوان کرد: ما می‌توانیم پروژه خط لوله تاپی را تبدیل به تی پی، یعنی ترکمنستان ، ایران ، پاکستان و هند کنیم، زیرا ما در شرق ایران خط لوله موجود داریم یعنی می‌توانند همین الان گاز را از طریق آن وارد پاکستان کنند، حالا اگر افغانستان اعتراض کرد می‌توانیم یک خط لوله هم به افغانستان بدهیم زیرا مصرف زیادی ندارند.

این کارشناس انرژی گفت: برای جذب مشتری می‌توانیم فعلا حق ترانزیت نگیریم. با توجه به اینکه هزینه‌ی احداث خط لوله در افغانستان حدودا 500 میلیون دلار می‌شود، این دست راهکارها می‌تواند ورق بازی را به نفع ایران برگرداند. پس ببیند یک راه هایی می‌شود پیدا کرد ولی نیاز به یک اتاق فکر دارد که راهکارهای موجود را دقیق تر بررسی کند. ای کاش از ارتش یاد بگیریم که برای ماموریت های خاص کاماندو تربیت می‌کند در بحث گاز هم ما نیاز داریم که کاماندو تربیت کنیم.

رئیس سابق شرکت ملی صادرات گاز در خصوص علت شکست مذاکرات خط لوله فرزاد ب با هند نیز گفت: صادرات گاز ساختاری چند بخشی دارد که بعد از بخش توسعه میدان و برنامه کلی توسعه آن، بخش های تجاری وجود دارد. عمدتا کشورهای مختلف از اهرم های فشار برای ارزان خریدن گاز استفاده می کنند. به علاوه عموما هندی ها و پاکستانی ها دنبال ارزان خریدن گاز هستند. همین امر باعث شد که مذاکرات با این کشور با شکست مواجه شود.