تحولاتی که طی حدود یک هفته گذشته رخ داده و نشانه‌هایی که طی این مدت دیده شده، حکایت از اندکی کاهش از احتمال انجام اقدامی حاد از سوی ترامپ علیه برجام در سررسید گزارش بعدی به کنگره دارد.
بانكداري ايراني - تحولاتی که طی حدود یک هفته گذشته رخ داده و نشانه‌هایی که طی این مدت دیده شده، حکایت از اندکی کاهش از احتمال انجام اقدامی حاد از سوی ترامپ علیه برجام در سررسید گزارش بعدی به کنگره دارد.
کوروش احمدی دیپلمات سابق در ستون نگاه دیپلماسی در روزنامه اعتماد نوشته است: سخنگوی وزارت خارجه امریکا در ١٤ سپتامبر تمدید تعلیق تحریم‌های نفتی را اعلام کرد و هدف آن را «حفظ درجه‌ای از انعطاف در شرایطی که مشغول مذاکره با کنگره و متحدان هستیم»، دانست. همزمان اضافه شدن ١١ شخص و نهاد ایرانی و اوکراینی به لیست تحریم‌ها اعلام شد؛ امری که بیشتر جنبه نمادین دارد و در ادامه الگوی سابق صورت گرفته است.
تمدید این تعلیق‌ها از نظر ماندن امریکا در برجام قطعا مهم‌تر از اعلام یا عدم اعلام پایبندی ایران در ١٥ اکتبر است، چراکه عدم تمدید تعلیق‌ها قطعا امریکا را در موضوع نقض فاحش برجام قرار می‌داد، اما اعلام احتمالی عدم پایبندی ایران به تنهایی می‌تواند نقض فاحش برجام نباشد. اقدام دیگر امریکا در این دوره یعنی لفاظی بیشتر در مورد مقابله با اقدامات «بی‌ثبات ساز» ایران در منطقه، نشانه دیگری حاکی از احتمال جست‌وجوی راهی برای حفظ آبرو در صورتی که ترامپ تصمیم به ادامه اجرای برجام است.
گزارش اختصاصی رویترز مبنی بر ارایه یک استراتژی تازه از سوی وزرای خارجه و دفاع امریکا و مشاور امنیت ملی به ترامپ برای مقابله با حضور و اقدامات ایران در منطقه نیز در این رابطه قابل توجه است. به گزارش رویترز که ظاهرا بر مبنای اظهارات منابعی در دولت و کاخ سفید نوشته شده، این استراتژی در نشستی در کاخ سفید در ٧ سپتامبر بررسی شده و هدف آن اعمال شدت عمل بیشتر در برابر فعالیت‌های ایران در منطقه با هدف مقابله با نفوذ ایران، کمک رسانی به متحدان، مقابله با برنامه موشکی ایران، مقابله با شناورهای ایران در خلیج فارس و... از طریق اهرم‌های نظامی و اقتصادی است. به نوشته رویترز این استراتژی تماما در مورد این است که برجام حفظ شود و در بقیه موارد شدت عمل نشان داده شود.
یکی از دلایل قوی شدن دست عناصر نسبتا عملگراتر در واشنگتن می‌تواند حذف استیفن بنن و همفکران او باشد. آنان خواستار آن بودند که مقابله با ایران و چین در راس سیاست‌های ترامپ قرار گیرد. مقامات تاثیرگذار کنونی مانند مک مستر و ماتیس اگر چه ایران ستیز‌ند، اما ضدیت‌شان ابعاد ایدئولوژیک و تمدنی و نظایر آن ندارد، بلکه به نحوی عملگرایانه در پی محدود کردن نقش ایران در منطقه هستند. برخی مدعی شده‌اند که اشخاص و نهادهایی که جدیدا به لیست تحریم اضافه شدند و ادعا شده که در رابطه با نیروی قدس و حملات سایبری بوده‌اند، می‌تواند در چارچوب این استراتژی جدید انجام شده باشد.
علاوه بر اخراج تندروها، تداوم و تشدید مخالفت متحدان امریکا با لغو برجام و تردید کنگره نیز در این رابطه بی‌تاثیر نیست. وزیر خارجه انگلیس در مصاحبه مشترک اخیر با تیلرسون گفت: «بحران کره شمالی اهمیت داشتن ترتیباتی مثل برجام را نشان داده است.» و در اشاره‌ای آشکار به هم نظر بودن تیلرسون با خودش اضافه کرد که «این موضعی است که من و شما هر دو اختیار کرده‌ایم.» وی اضافه کرد که ایرانیان باید از منافع برجام منتفع شوند. در این رابطه تاکید مجدد باب کورکر، رییس کمیته روابط خارجی سنا مبنی بر اینکه «مهم است... که متحدان‌مان را حفظ کنیم» و «کاری که نمی‌خواهیم بکنیم این است که به دست خود بی‌جهت بحران ایجاد کنیم.»
در کنار دو تحول فوق، شواهد و نشانه‌هایی حاکی از این نیز وجود دارد که دولت ترامپ بیش از پیش در حال تمرکز بر این است که به جای لغو برجام راهی برای مذاکره مجدد در مورد برخی عناصر آن، به ویژه نظارت سختگیرانه‌تر بر اجرای برجام و استفاده از کمیسیون مشترک برجام برای این منظور و وضعیت برنامه هسته‌ای ایران بعد از منقضی شدن اعتبار بخش‌هایی از برجام در ٢٠٢٥ و ٢٠٣٠ بیابد. در این رابطه از قول منابع دیپلماتیک گفته شده که امریکا از اروپا خواسته که محدودیت‌های برجام برای دوره بعد از ٢٠٢٥ تمدید شود. مقامات اروپایی نیز گفته‌اند که ممکن است در مقطعی بتوان در این موارد صحبت کرد، ولی فعلا برجام دارد خوب کار می‌کند و اجرای آن باید تداوم یابد. این امر بیشتر از آن جهت ممکن است مورد توجه قرار گرفته باشد که برخی دول اروپایی ممکن است از این طریق بخواهند امتیازی به ترامپ جهت راضی کردن او به خودداری از خروج از برجام بدهند.
اظهارات رییس‌جمهور فرانسه در ٢٩ آگوست مبنی بر تاکید بر اجرای برجام به همین شکل کنونی تا به آخر و همزمان صحبت از امکان مذاکره با ایران برای نیل به توافقات دیگری مثلا در مورد برنامه موشکی و شرایط دوره بعد از اتمام برجام در این رابطه دیده شده است. وی همچنین گفته است که «اگر چه نگران دوره بعد از ٢٠٢٥ است اما برجام مبنای مناسبی برای حفظ و تداوم گفت‌وگوی سازنده با ایران فراهم کرده است.» توییت سفیر فرانسه در امریکا در ١٢ سپتامبر نیز در این رابطه مورد توجه قرار گرفته است. وی در این توییت نوشت: «ما قویا باز کردن برجام را رد می‌کنیم.
بر همین مبنا می‌توانیم راجع به موضوعات دیگر صحبت کنیم.» اگر این نشانه‌ها را بتوان جدی گرفت می‌توان گفت که اولا ممکن است برخی از اروپاییان مشغول بررسی نوعی مذاکره در خارج از چارچوب برجام هستند و ثانیا تهدید ترامپ به عدم تایید پایبندی ایران و خروج از برجام بیشتر اهرم فشاری برای گرفتن امتیازاتی از متحدان اروپایی و نهایتا فروش آن به پایگاه رای خود به عنوان اصلاح برجام باشد. ظاهرا مذاکراتی در این مورد با اروپا در حال انجام است. در این رابطه توییت به موقع دکتر ظریف مبنی بر اینکه «برجام قابل مذاکره مجدد نیست. یک توافق بهتر خیال‌پردازی صرف است.» قابل توجه است.
*منبع:روزنامه اعتماد، 1396،6،29
نظر شما
