چرا گاز بهتر از نفت است؟

  بانكداري ايراني - یک کارشناس ارشد انرژی معتقد است گاز مهمترین عاملی است که می‌تواند در آینده جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشد.

خبرآنلاین _متین‌دخت والی‌نژاد: اگرچه اوپک برای کاهش بهای نفت دوبار توافق کاهش تولید را تمدید کرد و به زودی نشستی که برگزار خواهد شد،تصمیم در این رابطه را دوباره در دستور کار قرار می دهد،اما آینده بازار نفت قابل پیش بینی نیست.ممکن است قیمت ها بنا به گفته بعضی تحلیل گران نفتی سال آینده به دلیل تحولات بین المللی بالاتر از 50 دلار برود.احتمال کاهش بیش از 50 دلار هم هست.همه چیز در گرو تصمیم 13 عضو اوپک به علاوه روسیه و متحدان اوپک دارد که برای بازار نفت چه تصمیمی بگیرند.

فارغ از هر تصمیمی که اخذ شود،آنچه مهم است تبعات قیمت نفت برای اقتصادهای نفتی،از جمله اقتصاد ایران است که به نفت وابسته است.کارشناسان پیشنهاد می کنند که باید سرمایه گذاری بر سایر سوخت ها از جمله گاز بیشتری شود.دکتر نرسی قربان کارشناس ارشد انرژی از جمله این کارشناسان است.او می گوید:« گاز مهمترین عاملی است که می تواند در آینده جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشـد. اگر به آن توجه کنیم، تولید ما می تواند به اندازه آمریکا یا روسیه باشد. »   

                                                                 ****

*با تداوم یافتن کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی،برخی کارشناسان معتقدند نفتی که در حال حاضر در اختیار ماست، مشخص نیست در آینده چه ارزشی خواهد داشت،به همین دلیل توصیه می کنند این نفت استخراج و فروخته شود.برخی ها هم می گویند نفت میراث آیندگان است. شما دلیل کاهش قیمت نفت را در چه می بینید؟

این نتیجه تولید آمریکاست یا اینکه رشد تکنولوژی، نیاز به انرژی های قدیمی مانند نفت را کاهش داده است؟بهتر اسـت اول مسئله کاهش قیمت نفت را مشخص کنیم. بالا و پایین شدن قیمت نفت در گذشته نیز بارها اتفاق افتاده است. به طور کلی وقتی قیمت نفت تا حد زیادی بالا می رود، افراد و شرکتهای تازه ای وارد بازار می شوند تا نفت و گاز بیشتری تولید کنند؛ چرا که برای آنها سود و منفعت دارد، در نتیجه عرضه نفت زیاد می شود. در قیمت نفت دلار، حوزه های نفتی عمق دریاها اقتصادی بود و پیشرفت تکنولوژی جدید تمام اینها را تولید کرد و یک صنعت عظیم میلیاردی را در آمریکا به وجود آورد که اصلا بازگشـت از آن صنعت هم مشکل است. به هر حال این عرضه نفت در آمریکا ابتدا با ۴ تا ۵ میلیون بشکه در روز شروع شد و الان آمارها بسیار بالاتراست؛ این یعنی کاهش واردات آمریکا. همینطور در جاهای دیگری هم این شرایط وجود آمد. در مقابل ما با شرایطی مواجه شدیم که اقتصاد کشورهای غنی و فقیر رشد کمتری را داشت. هر دوی اینها در یک زمان به تدریج به هم رسید. ممکن است بپرسید علت این سقوط فاحش چه بود؟ یکی از دلایل عمده آن بازارهای آینده است، چرا که در بازارهای آینده ۲۰برابر بازارهای فیزیکال خرید و فروش می شود. 

بله، بازارهای آینده نفـت و گاز و انرژی .در این بازارها ۲۰ تــا ۲۵ برابر مقداری که در طول روز، تجارت واقعی نفت در دنیای واقعی اتفاق می افتد، به طور روزانه در آن بازارها در جریان است. عده زیادی یا بورس بازی می کنند یا با خرید و فروش ها به دنبال تنها۲۰ سنت تغییر هستند که منفعتشان را بگیرند و بروند. کسـنی که نفت شیل و تارسند را درست می کردند و برخی از آنها هم شـرکت هایی عمده بودند در بازارهای آینده تولیدات خود را فروختند. این یعنی در مقابل این نفت حتی رده 40 تا 50 دلاری، کسـانی هم هسـتند که با همین قیمت ریسک کرده اند. ممکن هم هست که قیمت نفت بالاتر برود و آنها سود ببرند. زمانی که این قیمت رو به کاهش گذاشت این عده که این تعهدات را داشتند مجبور شدند خود را حفظ کنند. سرعت تغییری که در بازار آینده اتفاق افتاد، بیشتر به همین دلیل بود که آنها به سرعت شروع به فروختن نفت کردند تا بتوانند خود را حفظ کنند وگرنه در اثر فروش ایران، عربستان سعودی و عراق به کره، ژاپن و چین نبود که نفت 100 دلار به این روز افتاد. یعنی این موضوع می تواند دلیل کاهش نفت از 100 دلار هم باشد؟همینطور است، برای اینکه بازارهای آینده یکسـاله، شش ماهه و کمتر، حتی سه ماهه هم هسـت.

به همین دلیل یکباره این سرعت به وجود آمد و بعد ناگهان تا حدی متوقف شد. ممکن است عکس آن هم اتفاق بیفتد، یعنی کسانی با تصور اینکه قیمت نفت پایین می رود نفت خود را فروختها ند اما بعد که احساس می کنند ممکن است اتفاقی بیفتد و بار دیگر قیمت بالا برود به سرعت شروع به خرید مجدد می کنند، در نتیجه صعود آن هم ممکن است خیلی تند باشد. عربستان سعودی و دیگران از این موضوع حتما استفاده سیاسـی هم می کنند . عربستان ذخایر بسیار زیاد نفتی دارد و می خواهد در ۲۰سال آینده نفت فروش باشد. برای او بازار مهم است یعنی سـهمش از بازار، از قیمت نفت در هر بشکه برایش بسیار مهمتر است چون هر بار هم که سهم بازارش را از دست داده، با مشکل مواجه شده است، همانگونه که ما هم وقتی سهم بازارمان را به دلیل تحریم ها از دست دادیم با مشکل مواجه شدیم.

در حال حاضر قیمتی که نفت در بازار دارد به دلیل  اجماع اوپک است که تصمیم گرفته ۳۰میلیون بشکه سـهم بازار خود را حفظ کند.اما احتمال اینکه تقاضا در دنیا افزایش پیدا کند و نفت های پرهزینه خارج شـوند، بازهم وجود دارد. 

در شرایط تحریم یک مشکل عمده داشتیم؛ چه ما نفت را ۱۰۰دلار می فروختیم و چه ۵۰دلارر پول آن را به ما پرداخت نمی کردند. یعنی از این لحاظ خیلی برای ما فرقی نمی کرد، اما بعد ازلغو تحریم ها شرایط متفاوت شد. می تواند در بلند مدت انتظار داشت هرچند با کاهش بهای نفت وارد صندوق توسعه ملی شود، که دولت بتواند به آن دسترسی پیدا کند،هرچند پول کمتری باشد،اما در این شرایط خوب است. اقتصاد ما احتیاج به یک سـوزن دارد تا به آن شـوک وارد شود.

من فکر می کنم گاز یکی از عواملی است که قیمت آن تغییری نمی کند درحالی که نفت از دلار به زیر 20 دلار هم سقوط کرد. در آمریکا اگر یک آمریکایی یا کسی بخواهد در آمریکا پتروشـیمی بزند گاز ۱۰ سنتی دارد، درحالی که در اینجا می گویند گاز پتروشیمی باید رقمی باشد که ما تعیین می کنیم. نمی گویند که اگر منفعت زیادی کرد از او مالیات خوبی می گیرم، بلکه می خواهند همان ابتدا از پول خوراک او منفعت بگیرند. یا در  ژاپن برای قیمت گذاری گاز ال.ان.جی فرمولی وجود دارد. چون ال.ان.جی جایگزین نفت شده آنها برای اینکه این فرمول را بسازند گفته اند که متوسط قیمت نفت وارداتی ژاپن یکی از عامل هایی است که با گاز وارداتـ آنها رابطه دارد. یعنی اگر متوسط قیمت نفت ژاپن پایین رفت ال.ان. جی هم کاهش می یابد. این فرمول را برای آن سـاخته اند، ولی ما همان فرمول را برای گاز داخلی خود استفاده کرده ایم درحالی که ربطی به هم نداشته اند. به هر حال، گاز مهمترین عاملی است که می تواند در آینده جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشـد. اگر به آن توجه کنیم، تولید ما می تواند به اندازه آمریکا یا روسیه باشد. 

بله. همین حالا آمریکا با ۵ تریلیون متر مکعب منابع گازی، ۶ برابر ما تولید می کند. ما ظرفیت بالایی داریم که می توان از آن استفاده کرد.موانع چیست؟ هم نوع روابط بین المللی و هم نوع نگاهی که خـود ما به منابع مان داریـم؛ این خیلی مهم است. اینکه شرکت نفت یا شرکت گاز می خواهند تنها منبع درآمد خودشـان باشند و جزیره ای به سازمانشان نگاه می کنند. اینکه نگاهمان در بخش انرژی به هیچ عنوان خوب نیسـت. نگاه بخشی می گویند اگر هر متر مکعب گاز را به ترکیه ۳۰ سنت می فروشم، پس به ایرانی هم ۲۰ سنت بفروشم. به این فکر نمی کنند که آن گازی که به ترکیه می فروشیم، ۴ درصد کل گاز تولیدی اوست درحالی که ۹۶درصد در کشور استفاده می شود. اگر بتوانیم این منطـق را در بازار گاز داخل ایران حاکم کنیم، اقتصاد شکوفا می شود.