شکست رکورد هفتگی معاملات در بورس انرژی

محمدحسین بابالو: ثبت بیشترین حجم معامله هفتگی در سال‌جاری را می‌توان مهم‌ترین‌ خبر این روزهای بورس انرژی به‌شمار آورد که می‌تواند تداوم رشد ارزش معاملات را رقم بزند. این در حالی است که در سال‌جاری تاکنون شاهد رشد 160 درصدی ارزش معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی در مقایسه با مدت مشابه پارسال بودیم که موجب شد ارزش معاملات این بازار به بیش از 1600 میلیارد‌تومان افزایش یابد. تقویت نسبی حجم عرضه‌ها، افزایش درصد معامله عرضه‌های ثبت‌شده در بازار، تقویت قیمت‌های جهانی و خوش‌بینی به تداوم رشد بهای نفت خام و حامل‌های انرژی در بازارهای جهانی و همچنین افزایش خوش‌بینی به تقویت این بازار مالی که به جذب بیشتر عرضه‌کنندگان منجر شده و همچنین رشد پذیرش کالاهای جدید در بورس انرژی را می‌توان مهم‌ترین‌ دلایل این روند افزایشی به‌شمار آورد. به‌نظر می‌رسد این شرایط رو‌به رشد باز‌هم ادامه خواهد داشت. آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که بهای نفت خام در بازارهای جهانی بهترین هفته کاری خود را از ماه جولای تاکنون به ثبت رساند که دلیل اصلی آن را باید در بهبود تقاضا جست‌وجو کرد. آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک، هر دو احتمال افزایش سطح تقاضا را مطرح کرده‌اند و پالایشگاه‌های ایالات‌متحده نیز پس از فروکش کردن توفان هاروی، فعالیت خود را از سر گرفته‌اند.

 

در هفته گذشته بهای نقدی نفت خام آمریکا 95/ 4 درصد و بازار آتی آن 1/ 5 درصد رشد داشت که در نهایت قیمتی نزدیک به 50 دلار در هر بشکه را به ثبت رساند. نکته مهم در این رشد قیمت‌ها را باید افزایش تقاضا به‌شمار آورد؛ اگرچه بعد از توفان هاروی بسیاری از واحدهای پالایشی بسته شده و به آرامی در حال بازگشت به شرایط عادی خود هستند اما به گزارش بلومبرگ هنوز در سواحل خلیج‌مکزیک 3 پالایشگاه متوقف هستند. این وضعیت موجب خواهد شد تا حداقل برای 3 ماه حجم تولید در واحدهای پالایشی به روال عادی خود بازنگردد. در نهایت ضعف تقاضا از سوی واحدهای پالایشی در آمریکا اهمیت افزایش تقاضا را افزایش می‌دهد، یعنی هنوز پتانسیل رشد قیمت‌ها به‌صورت جامع و کامل خودنمایی نکرده و احتمال تداوم رشد قیمتی در بازارهای جهانی هنوز هم وجود دارد اما مشاهده این تاثیر شاید به زمان بیشتری نیاز دارد که برخی از خریداران مخصوصا در بازارهای آتی به سمت نقد کردن دارایی‌ها و ذخیره سود ایجاد شده حرکت خواهند کرد که می‌تواند روند عمومی رشد قیمت‌ها را به‌صورت پلکانی ترسیم کند. احتمال ثبت قیمت‌های بالاتر از 50 دلار نیز چندان دور از ذهن نیست ولی شاید به مخابره خبرهای مثبت بیشتری نیاز داشته باشد. کاهش ذخایر نفت خام در آمریکا و افت تعداد دکل‌های حفاری در روزهای اخیر نیز می‌تواند به حمایت از نرخ‌های موجود کمک کند.

اگرچه رشد قیمت نفت خام آمریکا بیشتر از نفت برنت بود ولی در بازارهای جهانی شاهد رشد بهای نفت برنت و ثبت بیشترین نرخ از اواخر ماه ژوئن سال‌جاری میلادی هستیم که موجب شد بهای بسیاری از محموله‌های فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی با رشد همراه شود. این وضعیت در شرایطی اهمیت بیشتری دارد که بهای فرآورده‌های نفتی در بازارهای آسیایی در تقارن بیشتری با بهای نفت برنت نوسان می‌کند، اگرچه نوسان قیمت نفت اوپک نیز چنین شرایطی را نشان می‌دهد. این شرایط در نهایت موجب شد تا قیمت فرآورده‌ها افزایش یابد که موجب شد تقاضا برای عرضه فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی نیز افزایش یابد. به‌نظر می‌رسد این وضعیت باز‌هم ادامه یابد؛ یعنی باز فرض انتظار برای افزایش قیمت جهانی نفت خام و فرآورده‌های نفتی، خرید از بورس انرژی برای محموله‌های داخلی و بین‌المللی، با افزایش جذابیت همراه شود. با فرض وجود عرضه کافی در بورس انرژی، پتانسیل رشد بیشتر حجم معاملات وجود خواهد داشت.

موارد فوق یعنی خوش‌بینی به رشد حجم معاملات را می‌توان در آمارهای بورس انرژی نیز رهگیری کرد. نگاهی به وضعیت معاملاتی هفته‌های اخیر از یکسو از رشد حجم داد و ستد و از سوی دیگر از افزایش درصد معامله عرضه‌ها حکایت دارد؛ اگرچه واقعیت‌های آماری نیاز به تحلیل رخدادها را برجسته می‌سازد. وضعیت معاملات عرضه‌های موجود در بورس انرژی نشان می‌دهد که در هفته‌های اخیر شاهد افزایش درصد معامله‌ها هستیم یعنی عرضه‌های موجود با معاملات بیشتری همراه شده است. به‌صورت دقیق تر در دو هفته ابتدایی شهریورماه یعنی در خلال 4 تا 16 شهریورماه نزدیک به 69 تا 72 درصد از عرضه‌های موجود در بورس انرژی مورد معامله قرار گرفته که ارقام بالایی به شمار می‌رود که دلیل آن را می‌توان در رشد قیمت‌های جهانی و خوش‌بینی به تداوم رشد نرخ‌ها جست‌وجو کرد. این در حالی است که در هفته گذشته یعنی در فاصله بین 18 تا 22 شهریور ماه این رقم با کاهش رو به رو شده که با ادعای فوق همخوانی ندارد.

دلیل اصلی این رخداد در افزایش محسوس حجم عرضه‌ها نهفته شده تا جایی که در این بازه زمانی حجم بیش از 130 درصد افزایش یافته که نشان می‌دهد کاهش درصد معامله عرضه‌ها تا حدودی منطقی به نظر می‌رسد. این وضعیت در نهایت موجب شد تا افزایش حجم عرضه‌ها به رشد جدی ارزش و حجم معاملات منجر شود که خود سیگنال بسیار مهمی برای بورس انرژی به شمار می‌رود.نگاهی به وضعیت معاملات هفتگی در سال جاری نشان می‌دهد بیشترین ارزش معاملات در هفته گذشته یعنی فاصله 18 تا 22 شهریورماه محقق شده که در کنار رشد حجم معاملات، افزایش قیمت‌ها در بازارهای داخلی و جهانی یکی از دلایل مهم آن بوده است. به‌صورت دقیق‌تر باید گفت که اگرچه ارزش معاملات در هفته گذشته رکورد سال جاری را شکسته است ولی حجم معاملات با رقم 72 هزار و 174 تن در رتبه سوم بیشترین حجم معاملات هفتگی به شمار می‌رود.

6 تا 11 خردادماه با رکورد معاملاتی 80 هزار و 500 تن و همچنین 31 تیر تا 5 مردادماه با حجم معامله 72 هزار و 843 تن در رتبه‌های اول و دوم قرار دارند. این شرایط خود نشان‌دهنده رشد نسبی قیمت‌ها در ماه‌های اخیر بوده که در نهایت روزهای خوبی را در بورس انرژی موجب شده است. از سوی دیگر برآوردهای «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد دو رویکرد دیگر نیز در معاملات و تقویت ارزش دادو ستد فرآورده‌های نفتی مؤثر بوده است؛ جذب محموله‌هایی با ارزش بالاتر و همچنین کاهش حجم عرضه در هر معامله.با توجه به تقویت جایگاه بورس انرژی در ساختار اقتصاد حامل‌های انرژی و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، پذیرش‌های جدید و همچنین عرضه‌های موجود که از ارزش اقتصادی و قیمت بالاتری برخوردار هستند مورد توجه بدنه مدیریتی این بازار مالی بوده یعنی می‌توان به تداوم رشد ارزش معاملات بر این اساس خوش‌بین بود. نکته دیگر توجه به عرضه‌های خرد است یعنی بسیاری از پالایشگاه‌ها و شرکت‌های پتروشیمی کوچک‌تر نیز به این بازار مالی متمایل شده‌اند و حجم‌های معاملاتی محدود، جایگاه بهتری در ساز و کار معاملاتی پیدا کرده‌اند.

اهمیت این نکته را نیز باید در دو شیوه تحلیلی متفاوت جست‌وجو کرد یکی گران‌تر بودن محموله‌های کوچک و حجم معاملات محدود به نسبت معاملات بزرگ و دیگری افزایش درآمدزایی بورس انرژی از ساختار کارمزدها به دلیل وجود سقف برای کارمزدهای دریافتی. با توجه به تمامی این موارد در کنار امیدواری به حفظ قیمت‌های موجود در بازارهای داخلی و جهانی می‌توان باز هم به افزایش ارزش معاملات در بورس انرژی خوش‌بین بود که سیگنال مهمی برای دورنمای فعالیت این بازار مالی است. موارد فوق در شرایطی خودنمایی می‌کند که حجم معاملات و ارزش داد و ستد محموله‌ها در بورس انرژی به‌صورت ماهیانه در مسیر تقویت قرار دارد که همین سیگنال مهم در کنار امیدواری به تقویت هفتگی معاملات، در نهایت امیدواری‌های بسیاری را به این نهاد مالی معطوف ساخته است. به‌عنوان مثال بیشترین ارزش معاملات در تاریخچه بورس انرژی در دی ماه سال گذشته و داد‌و‌ستد 366 میلیارد تومان ثبت شده اگرچه ارزش معاملات مردادماه سال جاری رقمی نزدیک به 360 میلیارد تومان بوده است.

بررسی معاملات ثبت‌شده در شهریورماه در بازار فیزیکی بورس انرژی نشان می‌دهد ارزش کل مبادلات به 302 میلیارد تومان بالغ شده یعنی تا رسیدن به رکوردهای ذکر شده فاصله چندانی باقی نمانده است؛ اگرچه نمی‌توان به صراحت از شکسته شدن این رکوردهای معاملاتی ماهیانه سخن گفت ولی ثبت معاملات جذاب ماه‌های اخیر در کنار ثبت بیشترین داد و ستد هفتگی در هفته گذشته نشان می‌دهد که دوره‌ای مهم در تاریخچه بورس انرژی ایجاد شده و البته واقعیت‌های بازار از تداوم این موفقیت‌ها خبر می‌دهد. این در حالی است که هنوز روزشماری از عرضه نفت خام در بورس انرژی ادامه دارد که خود سیگنالی مهم و حمایتی از این بازار مهم به شمار می‌رود.

*منبع روزنامه دنیای اقتصاد