تفکراثربخش و اندیشه عجله

 مشی و روش عجله، امروزه یک شیوه و رفتار فراگیر و شامل، خصوصا در بین نسل جوان شده است، چرا عجله کردن و سرعت طلبیدن و شتاب بخشیدن و تعجیل نمودن و تندی گزیدن، تسریع ورزیدن و دست پاچگی کردن، چنین به سرعت و شتاب در حال گسترش و فراگیری است ؟

محمدعلی نویدی در یادداشتی در روزنامه ابتکار، نوشت: مراد از عجله، همان تعجیل و تسریع و شتابزدگی 'hurry & haste & precipitaio- ' است؛ در مقابل، تامل و درنگ و تانی و تفکر، در مقابل مکث و ذریعه و آهستگی و اندیشیدن و دقت کردن؛ ریشه و بنیاد عجله از کجا ناشی می شود؟

در این زمانه، فست فوت 'fas food' یا غذاهای حاضری شامل انواع (ساندویچ ها، همبرگر، چیز برگیر، هات داگ، چیپس پنیر، مرغ سرخ کرده به همراه سیب زمینی و غیره ) غذاهای سرپایی و دم دستی و فوری و زود غذا و سریع آماده، در هر شهر و خیابان و کوی و برزن مشاهده می شود و مشتریان گاهی در صف های طولانی برای تهیه چنین غذاهای حاضری و کوتاه، حضور پیدا می کنند، این بخشی از واقعیت زندگی امروزی است؛

فست فود، غذاهای دسته بندی شده و بسته بندی شده، و در عین حال خوشمزه و خوش طعم؛ و به مذاق مشتریان و دوستداران و علاقه مندان جذاب و لذت بخش؛ ظهور فست فود ها یک مصداق از اندیشه و عمل عجله ای و نماد و نشان روش تسریع و تعجیل است؛ در فست فود و مثال ها و مصداق های مشابه، مثل قطارهای سریع السیر و تاکسی های ویژه و بی توقف و اسنپ و غیره؛ یک فکر و اندیشه و عمل و مشی انسان، ظهورات و جلوات خود را نشان می دهد؛ بخشی از انسان های این زمان، بدون توجه به جنس و کیفیت و ارزش غذایی به فست فود، علاقه دارند، در بن و ریشه این علاقه عجله و تازگی و مدرن شدن و تغییر مشی گذشته نهفته است؛ شاید، در حالت عادی و عقلانی، اگر از استفاده کنندگان فست فود، سوال شود، از مضرات این غذاهای حاضری و سریع سرخ شده و آماده چه می دانید ؟

چندان پاسخ معقول و مقبول دریافت نشود؛ اگر سوال شود، آیا می دانید در فست فود ها، نشاسته در روغن سرخ می شود و هر هیدرو کربنی که در روغن سرخ شود، دارای مضرات و مخلات در سلامتی و صحت آدمی است؛ پاسخی نخواهند داشت؛ فقط به آسان آماده شدن و سریع در دسترس بودن می اندیشیند و شاید هرگز نمی اندیشند، لیکن، از این روش و روال تقلید می کنند و به مرور زمان علاقه مند می شوند و این علاقه موجب پیوند با شیوه جدید می گردد و تغییر در رویکرد به زندگی را در پی دارد.

جوانان بیشتر مشتری این نوع فست فود ها و امور عجله ای هستند، چون حوصله و صبر تامل و تانی را تمرین نکرده اند؛ چون مشغله کاری و شلوغی سر دارند؛ با انواع ابزارها و تکنولوژی ها و ارتباطات و اتصالات سر و کار دارند؛ این تغییرات و شتاب و تسریع در اموربخشی از زندگی امروز شده است؛ این شیوه سطح و بخشی از چهره تکنولوژی و اندیشه تکنیک و فن آوری های نوین است؛ نکته مهم اینجا است که این اندیشه و شیوه زیست، مجال تفکر و تامل عمیق و اندیشیدن به عواقب امور را از آدمی گرفته است؛ چاقی از جمله مضرات این فست فودها و سایر امور سرعتی و حاضری است (سایت آکا ایران).

در مقابل این عجله منشی، درنگ و تاخیر و شکیبایی و مصابرت و تعقل و تفکر و غور و ژرف نگری و مرقبه وجود دارد که دقت و وارسی و بررسی و توجه عمیق و صبر کردن و آهسته آهسته عمل نمودن و اندیشیدن و نیک نگریستن و مطالعه کردن را برای آدمی تشخیص و تجویز می کند.

یکی از ریشه های این روش عجله ای و فست فودی، عمل گرایی احساسی و اقدام شتاب آلود و زود رسیدن به مراد و مقصود است؛ عمل بر اساس احساس و خیال، موجب پریشانی و آشفتگی و پشیمانی می شود؛ پربشانی، نسیان و فراموشی و حواس پرتی و پراکنده گندگی به بار می آورد؛ حواس پرتی و دست پاچگی، بی توجهی و بی فکری و غفلت را سبب می شود؛ درست مثل، مثال فست فود، مثال و واقعیت، آمار تصادفات و تلفات رانندگی در ایران و سایر جاها است؛ آیا اندیشیده ایم این آمار تاسف بار و درد ناک از کشته شدگان حوادث رانندگی ریشه در کجا ها دارد؟ 

رویکرد عجله منش و شتاب آلود و سرعت در همه چیز، شاید، اصلی ترین علت و عامل باشد؛ اولین خاصیت و نتیجه عجله مندی و عجولیت، غفلت و فراموشی قوانین و عواقب و آثار و نتایج امور است؛ پس، صبر و شکیبایی 'patience' و بردباری و خوددار بودن و خشم فرو خوردن از آثار تامل و تانی است؛ چرا ؟ چون تفکر و تعقل و تامل، در مقابل، عجله منشی و فست فودی، برای انسان سینه فراخ و سعه صدر و حوصله زیاد می بخشد؛ یعنی، جان و روح انسان متفکر و متامل وسعت می یابد و گویی فربه می شود و بجای عجله به درنگ می اندیشد و با صبر عمل می کند و با دقت فعالیت می نماید؛ 

تفکر و توجه، به گشوده شدن راه ها و گشایش ها و فراخی سینه ها از جانب خداوند و خالق عالم فرا می خواند؛ یعنی، چنانکه عجله منشی، با غفلت و خطا و خطر قرین است، صبر و تامل و تفکر نیز با وسعت حوصله و گشایش سینه و سعه صدر قرین می باشد؛ پس، عجله و زندگی فست فودی، عوارض و عواقب خسران باری به انسان و حیات انسانی دارد؛ درست بر عکس، عاقبت بینی و صبوری و بردباری عواقب و نتایج نافع به زندگی می بخشد؛ مثلا، کسی که با اندیشه و تامل و درنگ و دقت، دوستان خود را انتخاب می کند و در ارتباطات و اعمال و تعاملات مراقب آثار و عواقب است، از افتادن در دام برخی گرفتاری ها، مثل اعتیاد و لهب و لعب و هوا پرستی و خوش گذارنی بی فایده، تبری می جود؛ و عاقبت پشیمان نمی شود؛ زندگی از روی عجله و عدم دقت و توجه و تانی، کلیت هستی و دارایی و سرمایه های طبیعی و انسانی و اجتماعی آدمی را، چه بسا، بر باد دهد.

این صبر و تانی در مقابل روش عجله و شتاب، گاهی جسمانی و گاهی روحانی و نفسانی است؛ در حالت بردباری جسم، انسان تحمل سختی ها و آلام و دردهای ملموس و مشهود جسمی را بر خود آسان و سهل می کند؛ در حالت قوت نفسانی و شکیبایی جانی، انسان از تمایلات نفس خود دار می گردد و خویشتن را از نفسانیات و رذایل نفس دور می دارد؛ در شیوه عجله مندی، و شتابناکی و سرعت زدگی، معمولا، بنا بر خاصیت و عواض ذاتی این روش، آدمی از خود بی قراری و جزع و فزع و دلتنگی و کم حوصلگی و حرص و طمع و ولع نشان می دهد؛ اما، در شیوه تفکر و تامل، صبوری و دقت و حوصله و توجه و قتاعت و روگشادی از جمله منافع و خیرات تفکر و تامل و درنگ و ژرف نگری است.

زندگی در حالت و ساحت عجله، زندگی در سلب تفکر و توجه است؛ سلب تفکر، سلب جوهره و حقیقت زندگانی و جان انسانی است؛ راز و رمز مشکلات و بحران های پدیده آمده در منش و مشی عجله، به این سلب و ستاندن قوه تامل و مشی تانی بر می گردد؛ چون تفکر نیروی انتظام بخش و انسجام بخش زندگی است.

بنابراین، با تفکر و تمرکز و حواس جمعی می توان از عواقب خطرناک و خطرساز زندگی و عجله در اندیشه وعمل و اقدام، پرهیز نمود؛ حصول کیفیت زندگی، به تفکر و تعمق و رژف اندیشی و باریک بینی است؛ و حاصل عجله ورزی، همانا، سطحی نگری و قشر بینی و حتی نابینی است؛ در چنین حالتی زندگی و انسان دچار خسران و ضرر می شوند؛ مثل، رانندگی با عجله و بدون دقت و تمرکز حواس، در چنین شرایطی تابلوهای راهنمایی و سرعت مجاز و قوانین رانندگی و ایمنی و سلامت فراموش می شود و چشم و اندیشه و هم و غم، زود رسیدن و راحت شدن می گردد؛ عجله مندی عواقب گوناگون دارد.

اما، پرسش جدی و اساسی مطرح می گردد که آیا با وجود تغییرات و توسعه تکنولوژی و فناوری های ارتباطی و تغییر شرایط زندگی و سرعت شتان تحولات، می توان بدون لحاظ این تغییرات و هماهنگی و همسویی زندگی با این تحولات شتابان زندگی کرد؟ راه چاره چیست؟

*منبع:روزنامه ابتکار،1396،3،20