دو هفته پس از تقویت جبهه عربی و ضدایرانی به واسطه سفر رئیس جمهوری آمریکا به عربستان و اسرائیل، سه کشور امارات، مصر و بحرین، از اعضای شورای همکاری خلیج فارس به رهبری ریاض، روابط مرزی و دیپلماتیک خود با قطر را قطع کردند.
روزنامه وقایع اتفاقیه در گزارشی قطع ارتباط برخی اعضای شورای همکاری خلیج فارس با قطر را بررسی کرد و نوشت: دو هفته پس از تقویت جبهه عربی و ضدایرانی به واسطه سفر رئیس جمهوری آمریکا به عربستان و اسرائیل، سه کشور امارات، مصر و بحرین، از اعضای شورای همکاری خلیج فارس به رهبری ریاض، روابط مرزی و دیپلماتیک خود با قطر را قطع کردند.
در گزیده ای از این گزارش می خوانیم: گرچه به نظر می‌رسید سفر ترامپ به منطقه خاورمیانه در راستای ایجاد اتحادی علیه ایران انجام شده باشد، اول قطع رابطه چهار عضو شورای همکاری خلیج فارس با قطر و دوم نبود اشتراک و اجماع نظر با دیگر کشورهای عضو برای اجرای این تصمیم، مؤید اتحاد ناپایدار و البته گسستنی این جبهه ضدایرانی است؛ شکافی که پیش از این و دو سال گذشته نیز در قالب فراخواندن سفرای برخی اعضای شورای همکاری خلیج فارس طی اقدامی مشابه، از قطر خود را نشان داده بود.
گرچه دوحه اعلام کرده که تلاش می‌کند اقدام عربستان، امارات و بحرین را خنثی کند، قیمت نفت طی دو روز گذشته افزایش یافته و قطر اکنون برای مبادلات اقتصادی و تجاری خود، فقط محدود به استفاده از مرزهای آبی با ایران و کویت است. تهران نیز با ابراز نگرانی از آنچه پیش رفته، در مواضعی به «پایان عصر قبیله ای» اشاره کرده و وزیر امورخارجه ایران نیز در توئیتی، خواستار حل مسالمت آمیز اختلافات از طریق گفت وگو شده است، هرچند رسانه های خارجی از احتمال وقوع بحرانی در خاورمیانه نوشتند و برخی دیگر کشورهای منطقه مانند عراق این رویداد را زمینه‌ای برای بهبود و تقویت رابطه تهران-دوحه تلقی کردند.
این تصمیم به بهانه حمایت قطر از تروریسم، مداخله در امور کشورهای عربی و تهدید امنیت ملی و پناه‌دادن به افراطی‌ها گرفته شده است. همچنین در ادامه این فرایند، فرماندهی ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان سعودی علیه یمن اعلام کرد که به مشارکت قطر در این ائتلاف پایان داده و ازطرفی کشورهای مالدیو و لیبی هم روابط خود با قطر را قطع کردند.
** همسایگان دائمی هستند
در شرایطی که عربستان ضمن اعلام بسته‌شدن تنها مرز زمینی کشورش با قطر اعلام کرد، همه قطری‌های مقیم این کشور باید درمدت 14 روز خاک عربستان را ترک کنند، قطر از تصمیم عربستان، امارات، مصر و بحرین در قطع روابط با این کشور ابراز تأسف کرد و گفت: چنین اقدامی غیرقابل توجیه بوده و ادعاهایی که موجب اتخاذ این تصمیم شد، نادرست است. در واکنشی مشابه محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران نیز در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: همسایگان دائمی هستند و نمی‌توان جغرافیا را تغییر داد. فشار و تهدید هرگز راه‌حل نیست.
این واکنش ها در شرایطی صورت گرفته که وزارت امورخارجه مصر با صدور بیانیه‌ای ادعا کرد: دولت مصر به‌دلیل اصرار دولت قطر به خط مشی سیاسی مخالف با این کشور، حمایت از گروه‌های تروریستی و در رأس آنها اخوان‌المسلمین و پناه‌دادن به رهبران آنها، ترویج افکار القاعده و داعش، حمایت از اقدامات تروریستی در سینا و مداخله در امور کشورهای منطقه برای اخلال در وحدت امت عرب، تصمیم به قطع رابطه با قطر گرفته است. همچنین علی عبدالله صالح، رئیس جمهوری پیشین یمن نیز گفت که اختلافات عربستان و قطر زاییده اختلافات انباشته‌شده در گذشته است؛ هر چند هر دو دنباله روی مکتب وهابیت هستند.
** نمی‌توان ایران را نادیده گرفت
به نظر می‌رسد که اظهارات منتسب به شیخ‌تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر، علیه سیاست‌های منطقه‌ای عربستان‌سعودی که با واکنش شدید رسانه های گروهی و مقام‌های ریاض و ابوظبی علیه وی همراه شده، عامل اصلی اوج گیری اختلافات باشد. امیر قطر در اظهارات منتسب به خود تأکید کرده بود: «ایران از اهمیت منطقه‌ای و اسلامی برخوردار است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت و به‌همین‌دلیل، تشدید اوضاع با این کشور به دور از حکمت و تدبیر است.»
این اظهارات که یک روز پس از سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا به ریاض صورت گرفت و نشانه اختلاف عمیق قطر و عربستان درمورد سیاست های منطقه ای دو کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس است، دستاوردهای آل سعود از این مانور سیاسی در اجلاس ریاض را تحت الشعاع قرار داد. شبکه بلومبرگ هم در گزارشی تحلیلی با اشاره به قطع روابط چند کشور عربی با قطر نوشت: «این اقدام عربستان، بحرین، امارات و مصر منجر به بروز یک تنش خواهد شد که آغاز آن، اختلاف بر سر حمایت قطر از اخوان‌المسلمین و روابط این کشور با ایران بود.»
در بخشی از این گزارش آمده است: «پادشاهی عربستان و امارات متحده عربی تلاش می‌کنند تا یک جبهه متحد در برابر نفوذ ایران در خاورمیانه تشکیل دهند. این دو کشور همچنین قطر را تحت فشار قرار می‌دهند تا به حمایت خود از اخوان المسلمین و حماس پایان دهد.» بلومبرگ پیش بینی کرده است که افزایش تنش ها میان عربستان که بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است و ایران به طور قطع، توجه بازار را به سمت تنگه هرمز می‌برد که گفته می‌شود حدود 30 درصد از نقل‌وانتقالات نفت جهان از این مسیر انجام می‌شود.
دو رقیب اصلی در این اختلاف، عربستان سعودی و قطر هستند. اختلاف درباره مناسبات با ایران و اخوان‌المسلمین و حماس است، قطر در این سه مورد از صف خارج می‌شود، این کشور مدت‌هاست که از اخوان‌المسلمین و حماس حمیات می‌کند.» بنا به گزارش تله پولیس، به نظر می‌آید که مواضع عمان و کویت نیز متفاوت از عربستان باشد و قطر در موضعش مبنی‌بر داشتن مناسبات با ایران به‌دلیل منافع خود، تنها نیست.
*منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه،1396،3،16
نظر شما
