بیماری های کلیوی؛ پیشگیری به روش های ساده

 روزنامه اطلاعات در گزارشی نوشت: براساس بررسی های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درحال حاضر حدود 28 هزار بیمار دیالیزی در کشور تحت مراقبت های پزشکی قرار دارند که پیش بینی می شود تا سال 1400 خورشیدی تعداد بیماران دیالیزی و پیوند کلیه حداقل به 90 هزار نفر افزایش یابد

در ادامه این گزارش می خوانیم: این در حالی است که عادات نادرست غذایی، بی تحرکی، نبود خود مراقبتی، توجه نداشتن به سلامت قبل از ایجاد دردهای ناشی از بیماری و وجود بیماری های زمینه ای مانند دیابت و فشار خون بالا از مهم ترین علل افزایش ابتلا به بیماری های کلیوی است. کارشناسان معتقدند، آمار بیماران کلیوی در جامعه مانند کوه یخی است که فقط قله آن بیرون از آب است و حجم عظیم آن زیر آب قرار دارد، چرا که متاسفانه بسیاری از افراد از ابتلای خود به بیماری های کلیوی بی اطلاع هستند و زمانی متوجه آن می شوند که بیماری پیشرفت کرده و کلیه ها از کار افتاده است.

آنان می گویند، توجه به خود مراقبتی، تغذیه مناسب، انجام فعالیت های ورزشی، رعایت نکات بهداشتی و اهمیت دادن به پیشگیری می تواند ازابتلا به بیماری های کلیوی پیشگیری کند.

**داروهای بیماران کلیوی

دکتر بهروز برومند ـ متخصص بیماری های کلیه در مورد مشکلات بیماران کلیوی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می گوید: بهبود بیماران کلیوی در گروی تامین امکانات درمانی است و پزشک هم جزیی از پروسه درمان است. موضوع مهمی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم، کمبود داروهای مورد نیاز بیماران کلیوی است.گاهی داروی این بیماران در داروخانه ها وجود دارد و زمانی هم نیست. همچنین بیشتر داروهایی که وارد کشور می شود استاندارد نیست و بیماران نه فقط درمان نمی شوند، بلکه مشکلات زیادی هم برایشان به وجود می آید.

وی با بیان این مطلب که بیمار فقط پزشک معالج‌اش را مسئول مداوای خود می‌داند، می‌افزاید: بیمار انتظار دارد نسخه پزشک را به راحتی بتواند تهیه کند و زمانی که داروهایش موجود نیست، به پزشک اعتراض می‌کند، حال آن که پزشکان در جریان واردات دارو‌ها قرار ندارند و نمی‌دانند دارو تا چه زمانی در داروخانه‌ها موجود است. متاسفانه گاهی داروهای که امروز هست، فردا نیست و کمبود آن‌ها بیماران را آزار می‌دهد.

این متخصص نفرولوژی یاد‌آوری می‌کند: شرایط نامناسب تامین و توزیع دارو در کشور باعث سردرگمی بیماران شده است، تا آن‌جا که برخی بیماران با ما تماس می‌گیرند و عنوان می‌کنند که داروهای ساخت سوئیس،هلند،ترکیه و چین در داروخانه‌ها عرضه می‌شود و ما باید کدامیک را تهیه کنیم و کدام بهتر است؟ اگر بخواهیم با صداقت جواب بیماران را بدهیم، به راستی مشخص نیست کدام دارو بهتر است، زیرا پاسخ دادن به این پرسش‌ها نیازمند بررسی‌های علمی است. مصرف دارو برای بیماران کلیوی مادام‌العمر است، حالا ببینید بیماری که از روستا‌های دور افتاده برای درمان به تهران آمده است، با چه مسائل و مشکلاتی برای دریافت دارو روبرو می‌شود؟ گاهی هم بیماران باید دارو را از محل اقامت خودشان تهیه کنند که در این مورد هم که با سختی‌های زیادی روبرو می‌شوند.گاهی بیماران باید 4 برابر قیمت دارو را هزینه رفت و آمد کنند، تا بتوانند دارویی را با بیمه بخرند. حال سختگیری‌های بیمه و در صف ماندن‌های طولانی، خود حدیث مفصل دیگری است.

بسیاری از بیماران کلیوی در شرایط حاد و اورژانس نیاز به دارو پیدا می‌کنند و این در حالی است که فقط در ساعات اداری می‌توان این دارو‌ها را تهیه کرد. از این رو جان بیماران به خطر می‌افتد و کسی هم نیست که پاسخگوی آن باشد.

وی با اشاره به این مطلب که سیستم بهداشت و درمان کشور مشکلات زیادی را برای بیماران کلیوی به وجود آورده است، می‌گوید: پزشکان به دلیل عدم اطلاع‌رسانی، در جریان قیمت داروها نیستند و قیمت آن‌ها هم بی ضابطه بالا می‌رود. به عنوان مثال،دارویی که سال گذشته 100 هزار تومان قیمت داشت امسال به 1 میلیون و 200 هزار تومان افزایش یافته است و در این مورد هم ما باید پاسخگوی بیماران باشیم، در حالی که پزشکان در افزایش قیمت داروها دخالتی ندارند.

**سر در گمی بیماران

دکتر برومند می‌افزاید: یکی از بدترین مسائلی که بیماران کلیوی با آن روبرو هستند، این است که نمی‌دانند داروی ساخت داخل را مصرف کنند یا داروی خارجی را تهیه کنند و از این رو در این مورد دچار سردر گمی می‌شوند. به عنوان مثال قیمت داروی ایرانی که برای پیشگیری از پوکی استخوان و سیستم ایمنی بدن برای بیماران کلیوی تجویز می‌شود، حدود 500 هزار تومان و مشابه خارجی آن 2 میلیون تومان است وهمین دوگانگی قیمت‌ها شرایط روحی و روانی بیماران را بهم می‌ریزد، زیرا فکر می‌کند چون داروی ایرانی تهیه کرده است، روند درمانش مختل می‌شود و این در شرایطی است که باور و اعتقاد بیماران به اثر بخشی داروها، در روند درمان‌شان بسیار موثر است.

متاسفانه دربسیاری از موارد هم برخی دارو سازان خود سرانه و بدون تجویز پزشک، اقدام به درمان و دادن دارو به بیماران می‌کنند که عملا سلامت آنان را به خطر می‌اندازند که در این میان سیستمی هم برای کنترل فروش داروهای بدون نسخه پزشکان وجود ندارد.

وی در مورد وسایل و تجهیزات دیالیز بیماران کلیوی در کشور هم یاد آوری می‌کند: مشکل دیگر وسایل مورد نیازدیالیز است، گاهی برای آن که هزینه کمتری صرف خرید این لوازم و تجهیزات شود، آنها را از کشورهایی مانند هند و چین تهیه می‌کنند که نه فقط ارزانتر تمام نمی‌شود، بلکه از نظر کیفیت هم استاندارد نیستند زیرا به عنوان مثال به جای استفاده از یک صافی با کیفیت دیالیزبرای هر بیمار، باید از 2 صافی استفاده کرد که در نهایت باعث بستری شدن بیمارمی شود، در حالی که این وسایل و تجهیزات چون با جان بیماران در ارتباط است، باید از استاندارد‌های لازم برخوردار باشند.

**مشکلات پیوند کلیه

دکتر برومند در پاسخ به این پرسش که آیا پیوند کلیه از شخص سالم او را از نظر بدنی ناقص می‌کند، می‌گوید: این موضوع امروزه در دنیا ثابت شده است که برداشتن کلیه از شخص سالم اورا ناقص می‌کند، درست مثل اینکه شما به جای 2 چشم یک چشم داشته باشید که این مساله باعث مختل شدن دید می‌شود. ممکن است افراد در درازمدت دچار حوادثی شوند و از این رو داشتن دو کلیه برای آنان ضروری

است.

وی با بیان این مطلب که خرید و فروش کلیه کار درستی نیست، می‌افزاید: متاسفانه امروزه خرید و فروش کلیه انجام می‌شود که کار درستی نیست، زیرا کسی که از روی احتیاج مالی این کار را انجام می‌دهد، بیماریش را مخفی می‌کند. از این رو نه کسی که کلیه می‌فروشد سود می‌برد و نه کسی که کلیه می‌خرد، زیرا کسی که کلیه می‌فروشد یک کلیه بیشتر ندارد و ممکن است کلیه دیگرش از کار بیفتد و مجبور شود بعدها کلیه بخرد.

این متخصص بیماری‌های کلیه با اشاره به این مطلب که متاسفانه در سال‌های اخیر خرید و فروش کلیه تبدیل به تجارت شده است و عده‌ای دلال هم این تجارت را می‌چرخانند، یاد آوری می‌کند: خوشبختانه امروزه پیوند اعضای بدن افراد غیر ایرانی ممنوع شده است و مدل ایرانی پیوند کلیه (استفاده از کلیه شخص سالم)در دنیا اعتبارش را از دست داده است. البته کشور‌هایی مانند اسرائیل و ژاپن چون به دلیل مسائل اعتقادی نمی‌توانند از اعضای بدن اشخاصی که دچار مرگ مغزی شده‌اند استفاده کنند، می‌خواهند خرید و فروش کلیه را در کشورهای شان رونق دهند. در حال حاضر خرید و فروش کلیه در 72 کشور جهان به هرصورتی ممنوع است و حتی در کشور هند که فروش کلیه آزاد بود، هر پزشکی که مبادرت به این کار کند، پروانه طبابت‌اش باطل می‌شود.

وی با بیان این مطلب که باید فرهنگ استفاده از اعضای بدن بیماران مبتلا به مرگ مغزی را در کشورمان جا بیندازیم، می‌گوید: متاسفانه در حال حاضر اندام‌های زیادی به علت مرگ مغزی از میان می‌روند و از این رو باید امکانات استفاده از اعضای بیماران یادشده افزایش یابد. امروزه انجمن فرآوری عضو تمامی تلاش‌اش را می‌کند تا به کمک خیرین بتواند به وسیله هلی کوپتر بتواند اعضا را از هر جای کشور به مراکز پیوند برساند، زیرا در همه‌جا نمی‌توان مراکز پیوند را ایجاد کرد.

دکتر برومند درمورد خود درمانی بعضی از بیماران کلیوی می‌افزاید: در سال‌های اخیر شایعه‌ای در جامعه پخش شده است که بیماران کلیوی حداقل باید روزی 8 لیوان آب بنوشند، حال آن که بیماری که با دیالیز زندگی می‌کند، دفع آب ندارد. بیماران دیالیزی درصورتی که آب بدن‌شان زیاد شود دچار مشکلاتی خواهند شد. چنین مواردی به دلیل آموزش‌های نادرست است. دیالیز وسیله‌ای است که اگر درست از آن استفاده شود، سودمند و درغیر این صورت کشنده است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا کیفیت دیالیز در مراکز خصوصی و دولتی متفاوت است، یاد آوری می‌کند: این مراکز در حال حاضر فرق ندارند، چون هزینه‌های دیالیز را بیمه‌ها می‌پردازند هزینه هر جلسه دیالیز حدود 300 هزار تومان است وبیماران باید 3 روز درهفته دیالیز شوند که هزینه‌اش را بیمه‌ها می‌پردازند. خوشبختانه تولیدات داخلی لوازم دیالیز از کیفیت خوبی برخوردار است.وسایل و تجهیزات مورد استفاده در دستگاه‌های دیالیزهزینه دیالیز را بالا می‌برد، ولی خود بیمارهزینه‌ای را پرداخت نمی‌کند، بلکه هزینه‌هارا بیمه‌ها تقبل می‌کنند. البته بیمارانی که دیالیز‌های حاد دارند و برای کسانی که بیمه‌های ثانویه و بستری نداشته باشند، هزینه‌های درمان بالا است.

این متخصص نفرولوژی با اشاره به این مطلب که بررسی‌های علمی نشان داده است مهم‌ترین عامل آسیب دیدن کلیه‌ها مصرف بیرویه قرص مسکن ودر وهله دوم استعمال دخانیات است، می‌گوید: در حال حاضر برخی افراد به قلیان کشیدن روی آورده‌اند و فکر می‌کنند چون توتون آن از آب رد می‌شود، خطر کمتری دارد، در حالی که قلیان از سیگار بدتر است. امروزه ثابت شده است به ویژه در بیمارانی که دیابت و پر فشاری خون دارند، سیگار مهم‌ترین علت از کار افتادن کلیه‌ها است. از این رو این افراد باید خیلی مواظب باشند، زیرا در معرض نارسایی کلیه قرار دارند. مصرف بیرویه قرص‌های مسکن مانند دیکلوفناک،ژلوفن و بروفن هم که دایم برای مداوای سردرد و کمر درد مصرف می‌شوند، قاتل کلیه‌ها به حساب می‌آیند.

‌

**عوامل ابتلا به نارسایی‌های کلیه

دکتررضا داوری ـ متخصص بیماری‌های داخلی در مورد عوامل ایجاد‌کننده نارسایی‌های کلیوی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: از عوامل مهم ایجاد‌کننده نارسایی کلیه می‌توان به مصرف بی‌رویه دارو‌های مسکن و ضد التهاب، دیابت، گلومرولونفریت (نوعی بیماری کلیوی ومعمولا هردو کلیه باهم است که مشخصه آن التهاب گلومرول‌ها، یا رگ‌های خونی کوچک در کلیه‌ها است)، عفونت‌‌های دستگاه ادراری، سنگ‌‌های کلیوی، کلیه‌‌های پلی کیستیک و گلودرد‌های چرکی درمان نشده به ویژه در کودکان اشاره کرد.

وی با بیان این مطلب که انجام تست‌‌های پیشگیرانه برای افراد در معرض خطر ضروری است، می‌افزاید: کسانی که مبتلا به دیابت و فشارخون بالا هستند، افراد چاقی که دخانیات استعمال می‌کنند و افراد بالای 50 سال با سابقه فامیلی ابتلا به بیماری‌‌های کلیوی، باید تست پیشگیری را انجام دهند.

این متخصص بیماری‌های کلیوی یاد آوری می‌کند: آگاهی و پیشگیری از عوامل خطرآفرین و زمینه ساز بیماری‌های کلیه مانند دیابت، فشارخون بالا، عفونت‌ها، سنگ کلیه، چاقی، مصرف دخانیات، کم تحرکی و خودداری از مصرف غذا‌های کنسروی، فانتزی و غذا‌های پرچرب، پر نمک و قندی می‌تواند از پیشرفت نارسایی کلیه‌ها پیشگیری کند.

وی با اشاره به این مطلب که یکی از شایع‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری «گلومرولونفریت» است، یاد‌آوری می‌کند: این بیماری در حالت مزمن به گونه‌ای مخفی در کلیه‌ها باقی می‌ماند و باعث التهاب و نارسایی آن می‌شود، در نتیجه کلیه‌ها در تنظیم میزان تعادل آب و مواد مصرفی بدن دچار اختلال می‌شوند و توان بیرون راندن مواد زائد سمی حاصل از سوخت و ساز از خون را به طور مؤثر از دست می‌دهند، در صورتی که این عفونت ادراری به موقع درمان نشود، باعث افزایش فشارخون و بروز بیماری‌‌های قلب و ضعیف شدن استخوان‌ها و سایر علائم و عوارض جانبی در سیستم داخلی بدن می‌شود و به از کارافتادگی کلیه‌ها و نهایتاً به دیالیز و پیوند کلیه می‌انجامد.

**عفونت‌های ادراری

دکتر داوری می‌گوید: عفونت‌‌های ادراری یکی از شایع‌ترین علل نارسایی کلیه‌ها است که بر اثر وجود میکروارگانیسم‌‌های بیماری‌زا در مجاری ادراری با دفع قابل توجهی باکتری در ادرار همراه با علائم بالینی یا بدون علامت خارجی ایجاد می‌شود. عفونت ممکن است در هر قسمتی از مجاری ادراری باعث ابتلای سایر اعضای بدن شود که معمولاً از چند ماه تا چند سال طول می‌کشد، بدون آن که علامتی ایجاد کند و این در حالی است که تشخیص و درمان به موقع بیماری اهمیت زیادی دارد.

وی با اشاره به این مطلب که نارسایی‌های کلیه می‌تواند حاد یا مزمن باشد، یاد آوری می‌کند: نارسایی حاد کلیه به طور سریع ایجاد می‌شود، بسیار جدی و خطر‌ساز است و عواقب طولانی‌تری دارد و با درمان‌های مناسب، علت‌‌های زمینه‌ساز بیماری بهبود می‌یابد.

این متخصص بیماری‌های داخلی در مورد پیشگیری از ابتلا به بیماری‌‌های کلیوی و مداوای آن می‌افزاید: بیماران با مشاهده نخستین علامت باید به پزشک مراجعه کنند و درمان بیماری‌های زمینه‌ای کلیه همم ضروری است، برای افرادی هم که مبتلا به فشارخون بالا و دیابت هستند، نخستین اقدام کنترل این بیمارای‌ها است که اندازه‌گیری قند خون، رعایت رژیم غذایی، مصرف داروها، تمرین‌های ورزشی و محدودیت مصرف نمک و مواد پروتئینی توصیه می‌شود.

وی با بیان این مطلب که نارسایی‌های کلیوی عمدتاً از بروز عوارض برخی از بیماری‌ها مانند دیابت، فشارخون بالا، آنژین‌‌های چرکی درمان نشده و اثرات سمی بعضی از داروها و ترکیبات سمی دیگر به وجود می‌آید، یاد‌آوری می‌کند: در صورت اقدام نکردن برای تشخیص و درمان بیماری‌های کلیوی، کارکرد طبیعی کلیه‌ها مختل می‌شود که می‌تواند به میزان قابل ملاحظه‌ای در زندگی روزمره اجتماعی و خانوادگی بیماران، اختلال ایجاد کند.

*منبع: روزنامه اطلاعات؛ 1396،3،3