ایران و آمریکا؛ بازیگران اصلی تجارت گاز

 روزنامه جام جم در صفحه انرژی نوشت: صنعت گاز طبیعی ایران در سال های گذشته هدف تحریم های آمریکا و اروپا قرار گرفت که سبب شد ورود سرمایه مستقیم خارجی و انتقال فناوری به این بخش محدود شود، اما ایران دارای ذخایر عظیم گازی است و می خواهد در صادرات بین المللی این کالای اساسی، به صادرکننده بزرگ تبدیل شود.

در این گزارش که در شماره دوشنبه 11 مرداد 1395 خورشیدی منتشر شده است، می خوانیم: در همین ارتباط برخی تحلیلگران بین المللی معتقدند با لغو تحریم ها، ایران در تلاش است به یک بازیگر بزرگ بازار بسرعت در حال رشد گاز تبدیل شود.

امروز گاز 30 درصد کل انرژی مصرفی در جهان را تشکیل می دهد و این رقم تا سال 2025، 30 درصد دیگر افزایش خواهد یافت و به 60 درصد می رسد.

ایران حدود شش تریلیون فوت مکعب گاز تولید می کند و مصرف گازش اندکی کمتر از این رقم است اما تولید گاز ایران تا سال 2030 به ده تریلیون فوت مکعب خواهد رسید.

با وجود تحریم های غرب، رشد تولید گاز طبیعی ایران همچنان ادامه دارد و فازهای بیشتری از بزرگ ترین میدان گاز طبیعی کشور یعنی پارس جنوبی به بهره برداری می رسد. میدان گازی پارس جنوبی که ایران با قطر در آن شریک است، در 24 فاز توسعه یافته است. حدود نیمی از این فازها تکمیل شده است و ایران امید دارد باقی این فازها تا سال 2018 کامل شوند.

**سهم پایین ایران از تجارت گاز

با این حال ایران تنها یک درصد تجارت گاز جهان را به خود اختصاص داده است و تقریباً 90 درصد گاز صادراتی اش را به ترکیه می فروشد، اما ساخت زیرساخت های عظیم گازی کشور به این معناست که ایران می تواند به هند، پاکستان، کویت و امارات نیز گاز صادر کند. همچنین کاهش یارانه گاز به کاهش مصرف بی رویه این کالای اساسی در کشور پایان خواهد داد و گاز بیشتری برای صادرات فراهم خواهد کرد.

مهم تر این که، ایران در حال حاضر، در حال فعالیت بر روی چند گزینه برای پیوستن به «کلوپ بین المللی ال.ان.جی» است که آمریکا نیز عضو آن است و اروپا هدف میان و بلندمدت ایران است.

از این رو، اهمیت این داستان برای آمریکا بسیار واضح است. در دنیایی که مصرف گاز تا سال 2030 با رشد 40 درصدی به 470 میلیارد فوت مکعب در روز افزایش خواهد یافت، افزایش صادرات گاز ایران تأیید می کند ایران رقیب آمریکا در صادرات گاز خواهد شد.

البته باید گفت با آغاز سقوط قیمت نفت از میانه های سال 2014 میلادی، صنعت مایع سازی گاز طبیعی (ال.ان.جی) با فراز و نشیب های دشواری روبه رو شده است. با تغییر قیمت نفت خام، قیمت محموله های ال.ان.جی نیز با نوسان های زیادی روبه رو شده است؛ اما قیمت تمام شده این محصول به عوامل مختلفی نظیر زمان و مکان تحویل و چگونگی پرداخت بهای آن وابسته است.

در این شرایط تولیدکنندگان ال.ان.جی در حالی به استقبال قیمت های پایین در بازار رفته اند که ورود رقبای جدید به این بازار، شرایط دشوار و بی سابقه ای را فراهم آورده است.

**توسعه طرح های گازی در دوره نفت ارزان

هم اکنون آثار پایین آمدن بی سابقه و غیرقابل پیش بینی بهای نفت خام در بازار گاز نیز قابل مشاهده است. در سال های گذشته که ما شاهد قیمت های بالا برای نفت در بازارهای جهانی بودیم، عملیات ساخت چند طرح بزرگ تولید ال.ان.جی در نقاط مختلف دنیا با ظرفیت تقریبی مایع سازی 150 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در سال آغاز شد.

از سوی دیگر، ساخت پروژه هایی با مجموع ظرفیت مایع سازی 200میلیارد مترمکعب گاز طبیعی تا پایان دهه کنونی میلادی، آغاز خواهد شد.

اما در یک سال اخیر، تداوم اجرای طرح های تولید ال.ان.جی کانادا با مخالفت های زیادی به دلیل آینده غیراقتصادی آنها روبه رو شده است. در کشور کانادا، سه پروژه بزرگ تولید ال.ان.جی در حال ساخت است که همه آنها در افق سال 2020 میلادی راه اندازی می شوند. دولت کانادا برای حمایت از این طرح ها اعلام کرده پروژه های تولید ال.ان.جی از معافیت های مالیاتی برخوردار خواهند بود.

کارشناسان معتقدند در سال 2020 میلادی، ما شاهد بازگشت تعادل به بازار نفت خام و تثبیت قیمت طلای سیاه خواهیم بود، لذا می توان امیدوار بود این پروژه های جدید بدون تأخیر زمانی یا با تأخیرهای اندکی راه اندازی شوند.

**چشم انداز کوتاه مدت فروش ال.ان.جی

اگرچه در سال 2015 میلادی بازار ال.ان.جی در قاره پهناور آسیا با کمترین رشد در پنج سال اخیر روبه رو بوده است، اما پیش بینی های کارشناسان و مؤسسه های مطالعه بازار نشان می دهد در سال های فرارو، تقاضای ال.ان.جی با رشد روبه رو می شود.

پشت سر گذاشتن زمستان معتدل از دیگر عوامل رشد اندک تقاضای ال.ان.جی در ماه های گذشته بوده است. در ماه های پایانی سال گذشته میلادی، یک پروژه تولید ال.ان.جی در گینه استوایی با ظرفیت تولید هفت میلیون تن ال.ان.جی راه اندازی شد؛ اما بی تردید، مدیران این پروژه برای یافتن مشتریان خود با آینده پرفراز و نشیبی روبه رو خواهند بود.

در مجموع به نظر می رسد قیمت ال.ان.جی در سال 2016 میلادی، با کاهش روبه رو خواهد شد و علاوه بر سقوط قیمت نفت، باید عواملی نظیر نرخ رشد پایین اقتصاد جهانی و برنامه ریزی رهبران ژاپن برای راه اندازی مجدد نیروگاه های هسته ای را در شکل گیری بحران کنونی در نظر گرفت.

اما این شرایط را باید به معنای فرا رسیدن روزهای خوب برای خریداران ال.ان.جی به شمار آوریم. خریداران ال.ان.جی در سال های اخیر از قدرت چانه زنی بالایی بر سر قیمت پرداختی و چگونگی بازپرداخت بهای ال.ان.جی خریداری شده برخوردار شده اند.

تأثیر سقوط قیمت نفت خام بر بازار شناورهای غول پیکر انتقال ال.ان.جی از دیگر بخش هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد. هم اکنون ساخت 158 شناور انتقال ال.ان.جی در سراسر دنیا سفارش گذاری شده و اگرچه در گذشته همراه با انعقاد قراردادهای بلندمدت فروش ال.ان.جی میان خریدار و تولیدکننده، سفارش گذاری ساخت شناورهای انتقال این محصول نیز انجام می شد، اما در سال های اخیر، چگونگی تأمین مالی ساخت این شناور دگرگون شده و زمان بازگشت هزینه های ساخت هر شناور بین پنج تا هشت سال در نظر گرفته شده است.

در همین حال، وجود ده ها شناور پهلو گرفته در پایانه های صادرات ال.ان.جی، شرایط اجاره این کشتی ها را نیز دگرگون کرده است.

**راهی که در پیش است

صنعت ال.ان.جی را باید کسب و کاری درازمدت دانست که بر پایه عرضه و تقاضای گاز طبیعی بنیان نهاده شده است. صنعت ال.ان.جی توانایی خود را برای پاسخگویی به تغییرات ساختاری در بازاری نظیر پدید آمدن انقلاب منابع غیرمتعارف در ایالات متحده و کانادا و وقوع زمین لرزه فوکوشیمای ژاپن در سال 2011 میلادی نشان داده است. با وجود پدید آمدن همه این رویدادها، صنعت ال.ان.جی ثبات خود را حفظ کرده است.

خریداران بزرگ ال.ان.جی بویژه دولت های ژاپن و کره جنوبی نیز به دنبال تأمین امنیت درازمدت عرضه ال.ان.جی هستند. نکته قابل توجه دیگر در بازار ال.ان.جی را باید کمبود خوراک واحدهای مایع سازی گاز طبیعی در نقاط مختلف دنیا دانست. لذا تولیدکنندگان ال.ان.جی باید برای عملی کردن تعهدات خود بیش از گذشته در بخش اکتشاف و تولید از میادین جدید گازی تلاش کنند.

گویی زمان آن فرارسیده است که صنعت ال.ان.جی نیز همانند صنعت نفت در مسیر بهینه کردن سبد سرمایه گذاری ها و توقف سرمایه گذاری در واحدهای دارای بازده اندک اقتصادی گام بردارد. کاهش هزینه های غیرضروری در بخش های نیروی انسانی، مهندسی، ساخت و تأمین مواد اولیه از دیگر ضرورت های کلیدی در این صنعت به شمار می رود.

و سرانجام این که گاز طبیعی به عنوان پاک ترین سوخت فسیلی دنیای امروز به دلیل منافع چشمگیر زیست محیطی خود با بیشترین رشد در بازارهای جهانی به پیش خواهد رفت و به همین دلیل چشم انداز فردای صنعت ال .ان.جی، روشن تر از همیشه خواهد بود.