هزینه‌های میلیاردی عربستان برای مقابله با ایران

روزنامه مردم سالاری در گزارشی به بررسی هدف های سفر ملک سلمان به کشورهای آسیای جنوب شرقی پرداخت و نوشت: ملک سلمان پادشاه عربستان یکشنبه گذشته با 600 نفر همراه، 1000 نیروی امنیتی و ده‌ خبرنگار و تصویربردار رسانه‌ها وارد مالزی شد.

در ادامه این گزارش آمده است: این اولین سفر سلمان به مالزی پس از یک دهه است. سفر پادشاه عربستان یک ماه به طول خواهد انجامید. پادشاه عربستان پس از اندونزی و مالزی به برونئی، ژاپن، چین، مالدیو و اردن خواهد رفت. این سفر در چارچوب تقویت و توسعه روابط عربستان با کشورهای آسیایی و با هدف بررسی روابط دوجانبه و پاره‌ای مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی عنوان شده است. با پایان سفر هیات سعودی در نخستین مقصد بیانیه‌ مشترکی از طرف عربستان و مالزی صادر شد که در آن دو کشور ضمن گفت و گو در خصوص مسائل مهم جهان اسلام، ضرورت گسترش تلاش‌ها برای مبارزه با تندرو و مسائل دو جانبه، در بخش دیگری از این بیانیه اتهاماتی بی‌اساس علیه جمهوری اسلامی‌ایران مطرح و ایران را به دخالت در امور داخلی کشورهای منطقه متهم کردند. تلاش عربستان سعودی برای همگام کردم کشورهای مسلمان علیه ایران در حالی به حوزه شرق آسیا گسترش یافته است که مقامات اتحادیه عرب ضمن همراهی با مواضع خصمانه این کشور علیه تهران در اظهار نظرهایی مشابه با مقامات ریاض ایران را به مداخله در امور کشورهای منطقه متهم می‌کنند. در تازه‌ترین اظهار نظر، روز گذشته، دبیر کل اتحادیه عرب با طرح ادعاهایی تکراری و بی‌اساس علیه کشورمان گفت:‌ ایران در امور کشورهای عربی مداخله می‌کند.

سیاست اصولی جمهوری اسلامی

مبتنی بر حسن همجواری است

در واکنش به این اتهامات خلاف واقع، سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان، موضوع بند 15 مندرج در بیانیه پایانی سفر پادشاه عربستان به مالزی را شدیدا مورد نکوهش قرار داد و آن را رد کرد. بهرام قاسمی‌ضمن رد اتهامات مطرح شده در بیانیه پایانی سفر پادشاه سعودی به کوالالامپور آن را ادامه تلاش‌های نابجا و سراسر کذب و هدفمند آن کشور که با تلاش و انجام هزینه‌های بسیار صورت می‌پذیرد، دانست و ضمن رد این اتهام خیال پردازانه در مورد نفود ایران در سایر کشورهای منطقه گفت: نفوذ و حضور فرهنگی یک کشور به تاریخ، فرهنگ، غنا و قدمت تمدنی یک کشور باز می‌گردد و امری ذاتی، فرهنگی و کاملا طبیعی و مردمی‌است و اصولا با هیچ اهرم نظامی‌و اقتصادی و حتی سیاسی دست یافتنی نیست. وی تاکید کرد: سیاست اصولی جمهوری اسلامی‌ایران به عنوان کشوری موثر و صلح جو، مبتنی بر احترام متقابل و عدم مداخله در امور سایر کشورها و پیروی از سیاست حُسن همجواری و همکاری با تمامی‌همسایگان و کشورهای منطقه و جهان به منظور تقویت ثبات، امنیت و صلح و مبارزه بی‌امان با تروریسم بوده و خواهد بود. این دیپلمات کشورمان همچنین تاکید کرد: بی‌شک اقدام و رفتار غیر قابل قبول دولت مالزی در ورود به اینگونه موضوعات کذب، هدفمند و تولید و پردازش شده در ‌محافل صهیونیستی که وحدت جهان اسلام را نشانه رفته است، هیچ کمکی به روند رو به رشد روابط فی‌مابین نخواهد کرد. قاسمی‌با یادآوری برگزاری اجلاس اخیر سازمان همکاری اسلامی ‌که در کوالالامپور و با میزبانی آن کشور و همکاری وسیع جمهوری اسلامی‌ایران پیرامون کشتار بی‌رحمانه مسلمانان مظلوم میانمار تشکیل شد، افزود: اجلاس مالزی در جهت دهی به تلاشی برای تحقق اجماع پیرامون یک مشکل از بی‌شمار مشکل مسلمانان بود که توانست تجربه نوینی در دوران معاصر تلقی گردد. متاسفانه به نظر می‌رسد اقدام اخیر آن کشور دور شدن از آن مسیر و ورود به حوزه‌های خطرناکی است که امروز تمامی‌آسیا و جهان اسلام را هدف گذاری نموده و آن طرح تقویت گروه‌های تروریستی تکفیری، بویژه داعش با کمک، حمایت و هدایت مادی و معنوی و صرف پول‌های کلان و در قالب همکاری‌های اقتصادی یا دیگر کمک‌ها توسط برخی کشورهای مشخص می‌باشد. 

سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان خاطرنشان کرد: توصیه مشفقانه ما به همه کشورهای اسلامی‌آن است که با هوشیاری و دقت بیشتری به تحلیل شرایط منطقه و جهان پرداخته و از ورود به این گونه مباحث که مغایر اصل دوستی و روابط مسالمت آمیز کشورها نیز است، خودداری کنند. انتظار می‌رود دولت مالزی چون همیشه و دوران پیشین با درایت و خردمندی هر چه تمام‌تر سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران را مورد واکاوی و تحلیل قرار داده و با نگاهی عمیق و دراز مدت از ورود به این گونه مسائل که توسط محافل کاملا مشکوک و در راستای تضعیف جهان اسلام مطرح و بازنشر می‌گردد، خودداری کند. بی تردید جایگاه و ظرفیت کشور مالزی می‌تواند بیش از آن باشد که در این گونه مسیرهای تفرقه افکنانه سوق داده شود. مالزی می‌تواند با تیز بینی و دقت نظر در مسیر اتفاق و اتحاد هر چه بیشتر جهان اسلام و روابط بهتر کشورهای اسلامی‌نقش بسزایی ایفا کند.

درخواست عربستان از مالزی، اندونزی و برونئی

موسسه بروکینگز با انتشار گزارشی در خصوص سفر اخیر ملک سلمان و هیات همراهش به چند کشور شرق آسیا تحت عنوان تور آسیایی، هدف هیات سعودی را همراه کردن اندونزی، مالزی و برونئی با ائتلاف عربستان علیه ایران عنوان می‌کند. 

بروکینگز می‌نویسد: عربستان سعودی پادشاه و وزیر خارجه اش را به یک سفر دیپلماتیک مهم فرستاده است . این سفر نقش کلیدی برای بهبود روابط دیپلماتیک استراتژیک عربستان دارد. تور یک ماهه آسیایی پادشاه عربستان روز یکشنبه آغاز شده است. او با 600 همراه به مالزی و برونئی و چین و ژاپن و مالدیو قبل از حضور در نشست سالانه اتحادیه عرب در اردن در پایان ماه مارس سفر کرده است. این اولین دیدار پادشاه عربستان از اندونزی از زمان ملک فیصل در دهه 1970 و اولین دیدار پادشاه از ژاپن است. آل سعود معمولا به مدت طولانی خارج از عربستان در سفرند. محمد بن نایف برای مثال یک ماه در الجزایر بود. اما این سفرها عمدتا خصوصی‌اند و بخش کمی‌ از آن به دیپلماسی عمومی‌ اختصاص پیدا می‌کند. ملک سلمان در این سفر بیشتر به دنبال اعمال نقش علنی‌تر است. همراهان او در این سفر به 1500 نفر می‌رسند. 

یکی از اهداف گفته نشده این سفر طولانی نمایش انعطاف پذیری و نشاط پادشاه است. سلمان حدود 81 سال دارد . شایعاتی مبنی بر وخامت سلامت او وبه ویژه در مورد سلامت روانی او وجود دارد. مراکز پیشرفته سلامت او را آزمایش می‌کنند. در نتیجه سفر او به این دلیل تا این اندازه طولانی در نظر گرفته شده که در هر یک از مقاصد سفر به اندازه کافی اقامت داشته باشد که آسیبی به سلامت او وارد نشود. زمان اقامت او در اندونزی 12 روز است و این شامل توقف کوتاهی در بالی هم می‌شود. اندونزی ، مالزی و برونئی از کشورهای مهم مسلمان‌اند و همه اینها متحدان بالقوه عربستان در رقابت منطقه‌ای‌اش با ایران هستند. سعودی‌ها از همه اینها خواسته‌اند که به ائتلاف نظامی‌علیه ایران بپیوندند . این در حالی است که هدف صوری این ائتلاف مبارزه با تروریسم است. چین و ژاپن بازارهای مهم خرید نفت از عربستانند. ایران نیز یکی از رقبای عربستان در این بازارهاست که با برداشته شدن تحریم‌ها این رقابت‌ها جدی‌تر از پیش شده است. ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که توافق جدیدی بین عربستان و این کشورها طی این سفر یک ماهه به امضا برسد. سفر اخیر عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان به بغداد نیز از اهمیت بالایی برخوردار بود. این اولین سفر یک مقام عالی رتبه به عراق از دهه 1990 بود. آخرین دیدار در این سطح به سفر سفیر وقت عربستان در آمریکا به عراق در بهار 1990 برای میانجی‌گری جهت کاهش تنش‌های بین بغداد و واشنگتن مربوط می‌شد. 

در تابستان آن سال صدام به کویت حمله کرد و عربستان را نیز تهدید به حمله کرد. بیست و هفت سال بعد حمله آمریکا به عراق اتفاق افتاد. ریاض قویا بر این باور است که تنها اثر حمله سال 2003 آمریکا به عراق افزایش نفوذ و قدرت ایران در بین جامعه شیعیان عراق بوده است و آنها را بر سر قدرت آورده. سالهای سال سعودی‌ها از بازگشایی سفارت در عراق و ارسال سفیر به بغداد سر باز می‌زندند و نمی‌خواستند که به دولت شیعه روی کار در عراق وجهه ببخشند. زمانی که در نهایت سفیر عربستان به عراق اعزام شد تنها چند ماه بعد به واسطه اظهاراتش درباره نفوذ ایران در عراق فراخوانده شد. در نتیجه سفر اخیر عادل الجبیر به عراق از اهمیت بالایی برخوردار بود و نشان دهنده تغییر در رویکردهای سعودی است. او دیدارش را با العبادی نخست وزیر عراق مثبت ارزیابی کرد و گفت که دو کشور پذیرفته اند که برای جنگ با تروریسم با هم همکاری‌هایی داشته باشند. سعودی‌ها به دنبال اهداف متعددی در عراق هستند. آنها امیدوارند که با روابط بهتر با دولت العبادی در سطوح بالاتر تا حدی از سطج روابط ایران و نفوذ ایران در بغداد بکاهند. 

ریاض بعید است که بتواند به اندازه ایران که دارای نقوذ بالایی در جامعه شیعیان عراق است و در میان سیاست‌مداران و شبه‌نظامیان شیعه در این کشور از جایگاه بالایی برخوردار است نفوذ کسب کند اما سعی می‌کند تا حدی نفوذ داشته باشد. سفر وزیر خارجه عربستان به معنای واقع‌گرایی جدید عربستان است. اقلیت سنی مذهب در عراق کنترل کشور را در آینده نزدیک به دست نخواهند گرفت. چند دهه است که آل‌‌سعود واقعیت را در عراق ندیده گرفته است و امروز بازگشت آنها به واقع‌گرایی کمی‌دیر است. نشست اتحادیه عرب در امان اردن یک نشست کلیدی برای عربستان است. این کشور به دنبال اتحاد اعراب در برابر طوفان چالش‌هایی است که اعراب را در داخل و خارج مرزهایشان در بر گرفته است. موفقیت این تور آسیایی و اتخاذ یک رویکرد منعطف‌تر در قبال عراق سنگ بنای نشست مهم اتحادیه عرب در امان است.

*منبع: روزنامه مردم سالاری، 1395.12.14