در ماه های اخیر طرح هایی در مورد احتمال فدرالی کردن سوریه مد نظر قرار گرفته است. در این باره نقشه راه روسیه و آمریکا برای فدرالی نمودن سوریه،پایگاه خبری «امید ملی ایرانیان» گفتگویی با دکتر «علی امیدی» داشته ایم.
تارنمای امید ملی ایرانیان در گفت وگویی آورده است: در ماه های اخیر طرح هایی در مورد احتمال فدرالی کردن سوریه مد نظر قرار گرفته است. در این باره نقشه راه روسیه و آمریکا برای فدرالی نمودن سوریه،پایگاه خبری «امید ملی ایرانیان» گفتگویی با دکتر «علی امیدی» داشته ایم.
تارنمای امید ملی ایرانیان در این گفت وگو آورده است:ساختار جغرافیایی سوریه به گونه ای است که واقعا تشکیل نظام فدرال با موانع زیادی مواجه است. اگر به نقشه سوریه نگاه کنیم، مسیحیان بیشتر در پایتخت و مناطق ساحلی و حمص مستقر هستند و علوی ها هم بیشتر در پایتخت و مناطق ساحلی مدیترانه مستقر هستند، اما سنی ها در کل جغرافیای سوریه پراکنده هستند چنانچه قرار شود اگر فدرالیسم قرار شود اتفاق بیفتد، اگر سنی ها را به عنوان یک قوم در نظر بگیریم، حق و حقوق سنی ها چه می شود؟ و تمرکز جغرافیایی سنی ها قرار است کجا در نظر گرفته شود؟ این موضوع برای سنی ها قانع کننده نخواهد بود که تنها مناطق خاصی به سنی ها اختصاص یابد.
نقشه راه روسیه و آمریکا برای فدرالی نمودن سوریه چیست؟
برداشت آمریکا این است که سوریه متشکل از اقوام و مذاهب مختلفی است، مثل سنی ها، علوی ها، مسیحی ها، کردها و... یعنی به جهت ترکیب نژادی، موزائیک قومی در سوریه وجود ندارد بلکه بیشتر ما شاهد موزائیک مذهبی در سوریه هستیم. تلقی آمریکا این است که با توجه به تجربه عراق ، بهترین راه حل برای برون رفت از این بحران و یافتن یک راهکار بلندمدت برای پیشگیری از بحران های آینده در سوریه، تشکیل یک نظام فدرالی در سوریه است.
از این جهت، آمریکا قویا این مسئله را مورد پیگیری قرار می دهد. خصوصا این که در یکی دو سال اخیر، روسیه به جهت نظامی دست برتر را داشته است. از این جهت آمریکا در میدان نبرد پا به پای روسیه پیش نرفته است و سعی دارد در میدان سیاسی و چانه زنی های سیاسی برنامه کاری خود را پیش ببرد. اما نقشه راه روسیه خاتمه یافتن بحران است. روسیه به دنبال تجزیه سوریه نیست. سوریه ای متحد، اما با ساختار فدرالی از نظر روسیه موردی ندارد؛ اما حفظ تمامیت ارضی سوریه خط قرمز روسیه محسوب می شود؛از این جهت اهداف آمریکا برای سوریه ممکن است با روسیه متفاوت باشد.
آیا فدرالی نمودن سوریه در کوتاه مدت یا میان مدت مدنظر دو بازیگر است؟
در مورد این سوال می توان دیدگاه های متفاوتی داشت. از نظر آمریکا، اگر این مسئله محقق شود، بهتر است. اما نظر روسیه این است که این موضوع در فرآیند قانون اساسی انجام گیرد. اگر از همین ابتدا صورت گیرد، شاید نتوان قضیه را مدیریت کرد. روسیه بیشتر مدنظر دارد که ابتدا بحران در سوریه مدیریت شود و بعدا در یک فرآیند چانه زنی سیاسی میان مدت یا بلندمدت، نظام فدرالی در سوریه حاکم شود.
به هر حال روسیه از این مسئله ابا دارد که در محدوده ژئوپلیتیک خود شاهد از هم پاشیدگی سوریه باشد و تعامل روسیه را با چندین کشور تجزیه شده انجام گیرد. روسیه ترجیح می دهد با یک کشور رو به رو باشد. اما از نظر آمریکا، در همین ابتدای کار، فدرالی کردن سوریه اولین گام در حل بحران است. از این جهت شاید نگاه روسیه و آمریکا در مورد فدرالی کردن سوریه متفاوت باشد.
دلایل اهمیت فدرالی نمودن سوریه از نظر این دو بازیگر چیست و برای هر یک کدام وجوه اهمیت دارد؟
به نظر می رسد آمریکا ترجیح می دهد تا به سوریه ای ضعیف شده و مدیریت شده رو به رو باشد تا سوریه ای قدرتمند در کنار اسرائیل. از این جهت، آمریکا بیشتر فدرالی نمودن سوریه را در این راستا مدنظر قرار می دهد. اما روسیه به دنبال مدیریت و حل و فصل بحران سوریه است. نظر شماری از استراتژیست های روسیه این است که فدرالیسم می تواند راهکار مناسبی برای برون رفت از این بحران باشد.
روسیه دغدغه اسرائیلی ندارد و از سال 1948 به بعد، روسیه بیشتر جانب اعراب را در تقابل اعراب و اسرائیل گرفته است. در نتیجه تقابل روسیه و آمریکا بر سر این موضوع، متفاوت است. نکته دیگر این که، اسرائیل ترجیح می دهد که سوریه تجزیه شود. اگر سوریه تجزیه شود و به چندین کشور تقسیم شود، اسرائیل کارت برنده را در قضیه بلندی های جولان خواهد داشت. زیرا در این صورت دیگر کدام سوریه می تواند ادعای ارضی نسبت به این مناطق داشته باشد؟ در نتیجه تجزیه سوریه، یک برگ برنده برای اسرائیل قلمداد می شود. با توجه به جاه طلبی های ارضی احزاب راست گرا، خصوصا نتانیاهو، مشتاق تجزیه سوریه هستند و مایل اند اگر قرار است سوریه تجزیه نشود، حداقل سیستم فدرالی ضعیفی داشته باشد.
پیامدها و موانع فدرالی کردن سوریه چیست؟
شاید مهم ترین پیامد برای ترکیه باشد. اگر قرار باشد کرد ها خود مختاری داشته باشند، سوریه تجزیه شود و کردها کشوری مستقل تشکیل دهند، مشکل امنیتی بزرگی برای ترکیه پدید خواهد آمد و ترکیه شدیدا مخالف این مسئله است. همچنین اگر بحث زمزمه فدرالی شدن یا تجزیه سوریه مطرح شود، شاید به زودی بحران سوریه مدیریت نشود.
در نهایت، باید گفت شاید ساختار جغرافیایی سوریه به گونه ای است که واقعا تشکیل نظام فدرال با موانع زیادی مواجه است.
اگر به نقشه سوریه نگاه کنیم، مسیحیان بیشتر در پایتخت و مناطق ساحلی و حمص مستقر هستند و علوی ها هم بیشتر در پایتخت و مناطق ساحلی مدیترانه مستقر هستند، اما سنی ها در کل جغرافیای سوریه پراکنده هستند چنانچه قرار شود اگر فدرالیسم قرار شود اتفاق بیفتد، اگر سنی ها را به عنوان یک قوم در نظر بگیریم، حق و حقوق سنی ها چه می شود؟ و تمرکز جغرافیایی سنی ها قرار است کجا در نظر گرفته شود؟ این موضوع برای سنی ها قانع کننده نخواهد بود که تنها مناطق خاصی به سنی ها اختصاص یابد. ساختار جغرافیایی سوریه و تداخل جمعیت ها باعث شده است که فدرالیسم علاوه بر مسائل سیاسی، با مسائل جغرافیایی نیز رو به رو باشد.
سرانجام و چشم انداز نگاه مسکو و واشنگتن به فدرالی نمودن سوریه چیست؟
آمریکا اهدافی استراتژیک در خاورمیانه مدنظر دارد. یکی از مهم ترین اهداف استراتژیک آمریکا تثبیت اسرائیل و امنیت آن است. هر چند آمریکا بارها اعلام کرده که قائل به مرزهای 1967 بین فلسطین و اسرائیل است، اما سیاست عملی آمریکا نشان دهنده این موضوع نیست. آمریکا بدش نمی آید که اسرائیل بر کل قلمرو فلسطین تسلط داشته باشد و با توسعه شهرک های یهودی نشین، سرزمین فلسطین را مضمحل و تکه پاره کند.
نقشه شهرک های یهودی نشین به گونه ای طراحی شده است که عملا تشکیل دولت فلسطین را غیر ممکن می سازد؛ با توجه به این راهبرد، این آمریکا، برای امریکا اهمیتی ندارد که کشورهایی مانند سوریه قربانی این سیاست شوند. اما در مقابل روسیه چنین برنامه ای ندارد. روسیه به دنبال مدیریت بحران و حل و فصل بحران سوریه است.
منبع:تارنمای امید ملی ایرانیان/10اسفند 95
نظر شما
